Abstrakt
W artykule ustosunkowano się do kwestii dopuszczalności reglamentacji aktów ekspresji religijnej – zwłaszcza tych polegających na noszeniu religijnych elementów stroju czy symboli – przez osoby przebywające na sali rozpraw. Zagadnienie to nie jest zwykle regulowane wprost przepisami prawa w poszczególnych państwach, a obrana praktyka zależy od przyjętego rozumienia zasady wolności religijnej jednostki, neutralności religijnej władz publicznych (państwa) oraz niezależności i bezstronności sędziowskiej. Przeprowadzone komparatystyczne studium pokazuje, że brak jest jednolitego stanowiska co do możliwości dawania wyrazu religijnej tożsamości na sali rozpraw, gdzie np. inkluzywnemu podejściu brytyjskiego porządku prawnego przeciwstawić można obostrzenia co do ekspresji religijnej na sali sądowej we Francji. Legalność zakazywania aktów ekspresji religijnej zależy od tego, o czyje (kogo) ekspresję chodzi. Sędziowie, oskarżyciele publiczni i ławnicy (przysięgli) jako funkcjonariusze publiczni podlegają zasadzie neutralności religijnej, a w związku z tym co do zasady powinni powstrzymywać się z uzewnętrznianiem swoich religijnych przekonań. Ta sama zasada nie może usprawiedliwiać zakazywania aktów ekspresji religijnej osobom prywatnym (strona postępowania, świadek, przedstawiciel publiczności) znajdującym się w sądzie. Podstaw dla proporcjonalnej i mającej charakter wyjątku ingerencji w wolność wyznania tych osób można natomiast doszukiwać się w potrzebie ochrony np. bezpieczeństwa publicznego, porządku czy prawa do sprawiedliwego procesu. Dyskusyjna pozostaje racjonalizacja ograniczania wolności religijnej przedstawicieli procesowych stron na sali sądowej.
Bibliografia
- Allen A., Veiled Women in the American Courtroom: Is the Niqab a Barrier to Justice?, (w:) S. Ilesanmi, W. Lee, J. Parker (red.), In The Rule of Law and the Rule of God, Londyn 2014. [Google Scholar]
- Brems E., Heri C., Chaib S., Verdonck L., Head-Covering Bans in Belgian Courtrooms and Beyond: Headscarf Persecution and the Complicity of Supranational Courts, Human Rights Quarterly 2017, vol. 39, nr 4. [Google Scholar]
- Brzozowski W., Przekonania religijne sędziego a instytucja wyłączenia sędziego, Przegląd Prawa Wyznaniowego 2018, t. 10. [Google Scholar]
- Delgrange X., Koussens D., Quelle laïcités en salle d’audience? À propos quelques arrêtes canadiens et européennes sur le part de symboles religieux dans les prétoires, Revue Trimestrielle des Droits de l’Homme 2019, nr 2. [Google Scholar]
- Falski J., Realizowanie wolności uzewnętrzniania przekonań religijnych w sali sądowej w świetle wyroków ETPC (Hamidovič v. Bośnia–Hercegowina i Lachiri v. Belgia), Państwo i Prawo 2022, nr 12, [Google Scholar]
- Houchin S., Confronting the Shadow: Is Forcing a Muslim Witness to Unveil in a Criminal Trial a Constitutional Right, or an Unreasonable Intrusion?, Pepperdine Law Review 2009, vol. 36, nr 3. [Google Scholar]
- Kaushik P., Lachiri v. Belgium and Bans on Wearing Islamic Dress in the Courtroom: An Emerging Trend, Ecclesiastical Law Journal 2019, vol. 21, nr 1. [Google Scholar]
- Krzyżanowski L., Sędziowie w II Rzeczypospolitej. Okręgi apelacyjne: krakowski i katowicki, Katowice 2011. [Google Scholar]
- Kurosz K., Wypowiedź symboliczna na ubraniu jako instrument ekspresji własnej osobowości (kiedy błyskawica przestaje być błyskawicą?), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 2021, nr 3. [Google Scholar]
- Madera A., Il porto di simboli religiosi nel contesto giudiziario, Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica 2020, nr 4. [Google Scholar]
- Maroń G., Instytucja przysięgi (ślubowania) a poszanowanie wolności sumienia i religii, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2015, nr 4. [Google Scholar]
- Maroń G., Integralność religijna sędziego oraz argumentacja religijna w amerykańskim procesie orzeczniczym, Rzeszów 2018. [Google Scholar]
- Maroń G., Modlitwa sędziego lub przysięgłych podczas procesu jako przedmiot zarzutu odwoławczego w postępowaniu karnym w świetle praktyki orzeczniczej sądów USA, Prokuratura i Prawo 2018, nr 1. [Google Scholar]
- Maroń G., Przysięga i ślubowanie świadka w anglosaskim porządku prawnym, Przegląd Sądowy 2015, nr 11–12. [Google Scholar]
- Maroń G., Sądy, Sędziowie i Religia, Rzeszów 2022. [Google Scholar]
- Nikołajew K., Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 18 września 2018 r. w sprawie Lachiri v. Belgium, Przegląd Prawa Wyznaniowego 2019, t. 11. [Google Scholar]
- Ooijen van H., Religious Symbols in Public Functions: Unveiling State Neutrality. A Comparative Analysis of Dutch, English and French Justifications for Limiting the Freedom of Public Officials to Display Religious Symbols, Cambridge – Antwerp – Portland 2012. [Google Scholar]
- Sobczyk P. (red.), Religious Symbols in the Public Sphere Analysis on Certain Central European Countries, Budapeszt–Miszkolc 2021. [Google Scholar]
- Stanisz P., Zawiślak M., Ordon M. (red.), Obecność krzyża w przestrzeni publicznej. Doświadczenia niektórych państw europejskich, Lublin 2016. [Google Scholar]
Downloads
Download data is not yet available.
