Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Tom 22 (2023)

Artykuły naukowe

Chrześcijaństwo jako katalizator upadku cywilizacji starożytnego Egiptu – próba bilansu badawczego

  • Przemysław Sołga
Opublikowane: 23.02.2024

Abstrakt

W artykule wyeksponowano czynniki oraz uwarunkowania, które doprowadziły do upadku cywilizacji starożytnego Egiptu wraz z nastaniem ery chrześcijańskiej. Ma on na celu przede wszystkim przedstawić bilans dotychczasowych badań przeprowadzonych w tym zakresie. Ukazano znaczenie egipskiej (aleksandryjskiej) myśli chrześcijańsko-teologicznej, jej egipskie antycypacje oraz znaczenie dla rozwoju doktryny Kościoła, a także rolę, którą odgrywały inne czynniki będące czy to przyczyną, czy też konsekwencją procesów chrystianizacyjnych. Niniejszy koncept odwołuje się do egiptologii, historii Kościoła, teologii chrześcijańskiej i religioznawstwa

Bibliografia

  1. Źródła: [Google Scholar]
  2. Arystoteles, Metafizyka, t. II, tłum. M. A. Krąpiec, A. Maryniarczyk, na podst. tłum. T. Żeleźnika, Lublin 1996. [Google Scholar]
  3. Diodor Sycylijski, Opisanie Nilu, budowniczowie piramid. (Biblioteka historyczna I 30-41, 63-64), tłum. W. Maciejewski, Poznań 1993. [Google Scholar]
  4. Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościelna. O męczennikach palestyńskich, tłum. A. M. Lisiecki, Kraków 1993. [Google Scholar]
  5. Orygenes, Przeciw Celsusowi, tłum. S. Kalinowski, Warszawa 1986. [Google Scholar]
  6. Święty Augustyn, De doctrina christiana. O nauce chrześcijańskiej, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1989. [Google Scholar]
  7. Opracowania: [Google Scholar]
  8. Bator W., Religia starożytnego Egiptu, Kraków: Wydaw. WAM 2004. [Google Scholar]
  9. Bator W., Święte-przeklęte-pozbawione duszy. O traktowaniu zwierząt w doktrynach i praktykach religii świata, „Ethos” 26(2013)2. [Google Scholar]
  10. Brusiło J., Duszpasterstwo wobec błogosławieństwa zwierząt, „Roczniki Teologiczne” 67(2020)6. [Google Scholar]
  11. Chadwick H., Myśl wczesnochrześcijańska a tradycja klasyczna, tłum. P. Siejkowski, Poznań: W drodze 2000. [Google Scholar]
  12. Chitty D. J., A pustynia stała się miastem… Wprowadzenie do dziejów monastycyzmu w Egipcie i Palestynie pod panowaniem chrześcijańskim, tłum. T. Lubowiecka, Kraków: Tyniec – Wydawnictwo Benedyktynów 2008. [Google Scholar]
  13. Dallas T. G., On the Orientations of Coptic Churches in Egypt, w: Environment and religion in ancient and coptic Egypt: sensing the cosmos through the eyes of the divine: proceedings of the 1st Egyptological conference of the Hellenic Institute of Egyptology, 1-3 February 2017, red. A. Maravelia, N. Guilhou, Oxford: Archaeopress 2020. [Google Scholar]
  14. Dembińska-Siury D., Kilka uwag na temat problemu Boga w filozofii greckiej, „Studia Redemptorystowskie” (2003)1. [Google Scholar]
  15. Domański J., Patrystyczne postawy wobec dziedzictwa antycznego. Próba opisu i klasyfikacji, w: Człowiek–Nauka–Wiara. Materiały sympozjum dla uczczenia jubileuszu 2000-lecia chrześcijaństwa, red. J. Jadacki, K. Wójtowicz, Warszawa: Uniwersytet Warszawski 1999. [Google Scholar]
  16. Dzielska M., Hypatia z Aleksandrii, Kraków: Universitas 2010. [Google Scholar]
  17. Dziewulski W., Zwycięstwo chrześcijaństwa w świecie starożytnym, Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1969. [Google Scholar]
  18. Frankfurter D., Onomastic Statistics and the Christianization of Egypt, „Vigiliae Christianae” 68(2014). [Google Scholar]
  19. Fromm E., Szkice z psychologii religii, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1966. [Google Scholar]
  20. Gibbon E., Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego, t. 2, tłum. Z. Kierszys, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2017. [Google Scholar]
  21. Gnilka J., Pierwsi chrześcijanie. Źródła i początki Kościoła, tłum. W. Szymona, Kraków: Wydaw. M 2004. [Google Scholar]
  22. Goddard H., Historia stosunków chrześcijańsko-muzułmańskich, tłum. S. Zalewski, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 2009. [Google Scholar]
  23. Ikram S., Speculations on the Role of Animal Cults in the Economy of Ancient Egypt, w: Apprivoiser le sauvage / Taming the wild, red. M. Massiera, B. Methieu, F. Rouffet, Montpellier 2015. [Google Scholar]
  24. Iluk J., Toledot Jeszu – przekaz talmudyczny o Jezusie i chrześcijanach w żydowskiej recepcji, „Estetyka i Krytyka” 27(2012)2. [Google Scholar]
  25. Kamil J., Coptyc Egypt. History and guide, Cairo: The American University in Cairo Press 1987. [Google Scholar]
  26. Komorowski P., Koncepcja historii Edwarda Gibbona, „Analecta” 14(1998)7/2. [Google Scholar]
  27. Kracik J., Chrześcijaństwo kontra magia. Historyczne perypetie, Kraków: Wydawnictwo M 2012. [Google Scholar]
  28. Kumor B., Historia Kościoła. Cz. I. Starożytność chrześcijańska, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski 1973. [Google Scholar]
  29. Lebert-Minakowska A., Symbolika religijna starożytnego Egiptu na tkaninach koptyjskich, „Nomos” (1999)26/27. [Google Scholar]
  30. Łukaszewicz A., Egipt Greków i Rzymian, Warszawa: Książka i Wiedza 2006. [Google Scholar]
  31. Małkiewicz A., Chrześcijanie i muzułmanie w rozwoju dziejowym, Kraków: Wydawnictwo Petrus 2016. [Google Scholar]
  32. Mnisi – nie tylko święci. Z prof. Ewą Wipszcką o pierwszych mnichach na pustyni egipskiej rozmawia Szymon Hiżycki, Kraków: Tyniec – Wydawnictwo Benedyktynów 2007. [Google Scholar]
  33. Morenz S., Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972. [Google Scholar]
  34. Mota S., The Household Religion in Ancient Egypt: problems and constraints, „Res Antiquitatis. Journal of Ancient History” (2011)2. [Google Scholar]
  35. Myszor W., Chrześcijaństwo koptyjskie przed inwazją Islamu, w: Kościoły wschodnie, red. J. Drabina, Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego 1999. [Google Scholar]
  36. Niwiński A., Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa: „Pro-Egipt” 1993. [Google Scholar]
  37. Nixey C., Ciemniejący wiek. O niszczeniu świata klasycznego przez chrześcijan, tłum. J. Jedliński, Warszawa: Wydawnictwo Filtry 2023. [Google Scholar]
  38. Obirek S., Kulturowy i teologiczny wymiar feminizmu, „Przegląd Religioznawczy” (2021)4. [Google Scholar]
  39. Pelikan J., Christianity and Classical Culture. The Metamorphosis of Natural Theology in the Christian Encounter with Hellenism, New Haven: Yale University Press 2003. [Google Scholar]
  40. Pikus T., Z Egiptu wezwałem Syna mego. Studium religioznawcze, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek 2008. [Google Scholar]
  41. Rudzynskyi L. V., Źródła autorytetu mnichów egipskich w „Rozmowach z Ojcami” św. Jana Kasjana, Tyniec: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2017. [Google Scholar]
  42. Sayce A. H., The Religions of Ancient Egypt and Babylonia. The Gifford Lectures on the Ancient Egyptian and Babylonian Conception of the Divine Delivered in Aberdeen, Edinburgh: T. & T. Clark 1903. [Google Scholar]
  43. Schliesser B., Why Did Paul Skip Alexandria? Paul’s Missionary Strategy and the Rise of Christianity in Alexandria, „New Testament Studies” 76(2021)2. [Google Scholar]
  44. Schulz R., Kronikarze, podróżnicy i uczelni – obraz Egiptu na przestrzeni tysiącleci, w: Egipt: świat faraonów, red. R. Schulz, M. Seidel, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk 2008. [Google Scholar]
  45. Skibiński T., Miejsce i rola Apokalipsy św. Jana w początkach millenaryzmu chrześcijańskiego, „Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny” 118(2000)4. [Google Scholar]
  46. Szałanda T., Szatan i świat demonów w ewangeliach apokryficznych. Przyczynek do badań, „Studia Redempterystowskie” (2014)2. [Google Scholar]
  47. Szpakowska K., Snake Cults and Egyptian Military Bases, w: Walls of the Prince: Egyptian Interactions with Southwest Asia in Antiquity, red. T. P. Harrison, E. B. Banning, S. Klassen, Brill Academic Pub; Lam edition 2015. [Google Scholar]
  48. Świderkówna A., Kiedy piaski egipskie przemówiły po grecku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009. [Google Scholar]
  49. Walters C., Egipt w okresie późnorzymskim i antycznym, w: Cywilizacje starożytne, red. A. Cotterell, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1990. [Google Scholar]
  50. Winnicki J. K., Religia starożytnych Egipcjan, w: Starożytny Egipt, red. A. Szczudłowska, Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe 1976. [Google Scholar]
  51. Wipszycka E., Chrześcijaństwo starożytnego Egiptu, Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2018. [Google Scholar]
  52. Wipszycka E., Drugi dar Nilu, czyli o mnichach i klasztorach w późnoantycznym Egipcie, Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec 2014. [Google Scholar]
  53. Wipszycka E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa: PIW 1994. [Google Scholar]
  54. Wipszycka E., Świeckie bractwa w życiu religijnym chrześcijańskiego Egiptu, „Przegląd Historyczny” 59(1968)3. [Google Scholar]
  55. Wyatt J., Birds of the Air: An Ornithological Overview of their Roles in Religion, Art, Hieroglyphs, and lives and deaths of ancient egyptians, w: Environment and religion in ancient and coptic Egypt: sensing the cosmos through the eyes of the divine: proceedings of the 1st Egyptological conference of the Hellenic Institute of Egyptology, 1-3 February 2017, red. A. Maravelia, N. Guilhou, Oxford: Archaeopress 2020. [Google Scholar]
  56. Wyrzykowski M., Uniwersalny wymiar interpretacji alegorycznej Filona z Aleksandrii, Warszawa-Kielce: Akademia Katolicka w Warszawie Wydawnictwo „Jedność” 2023. [Google Scholar]
  57. Zieliński T., Chrześcijaństwo antyczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2010. [Google Scholar]
  58. Zientara B., Świt narodów europejskich. Powstanie świadomości narodowej na obszarze Europy pokarolińskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1996. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.