Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen

Bd. 69 (1988): Nasza Przeszłość

Artykuły

Praktyka misyjna Kościoła w X wieku

  • Bolesław Kumor
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1988.69.23-37  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 1988-06-30

Abstract

Autor wziął pod uwagę trzy źródła, które pozwoliły mu prześledzić działalność misyjną Kościoła w XI w. Są to: instrukcje Stolicy Apostolskiej, ustawodawstwo królewskie dotyczące życia kościelnego w kraju nawróconym oraz praktyki lokalne i osobista inicjatywa poszczególnych misjonarzy. Najważniejszą rolę odegrały instrukcje i praktyka Kościoła rzymskiego. Praktyka misyjna zaczęła kształtować się od pontyfikatu papieża Grzegorza Wielkiego (590—604), co było konsekwencją postulatu inicjatywy chrystianizacji Anglii. O tej praktyce dowiadujemy się szczegółowo, analizując papieskie instrukcje św. Augustyna. Polecenia Grzegorza Wielkiego obowiązywały także w następnych stuleciach, zwłaszcza w okresie pontyfikatu Mikołaja I (858-867). Znalazło to swój wyraz w słynnej Responsie Nicolai Papae ad Consulta Bulgarorum z 13 listopada 866 r. Pouczenie to jest dla nas szczególnie ważne, ponieważ nawiązuje do misji słowiańskiej i pochodzi zaledwie na sto lat przed chrystianizacją Polski. Responsę znamy z odpisu spisanego w Rzymie na przełomie X i X w., czyli w czasie chrztu Polski. Działalność papieża Jana XIII, który patronował chrztom i powstaniu organizacji kościelnej w Polsce, wykazuje tendencję do podkreślania pierwszeństwa Stolicy Apostolskiej i jej władzy nad wszystkimi Kościołami lokalnymi. Choć nie posiadamy żadnych pisemnych wzmianek o misji papieskiej w Polsce, naturalnym jest założenie na podstawie powszechnej praktyki Kościoła, że Polska nie może być w tym przypadku wyjątkiem. Za głowę takiej papieskiej misji należy więc uważać Jordana. W tym kontekście autor wskazuje na reformistyczny synodyn w Rawennie w 967 r. Wśród uczestników synodu znajduje się tajemniczy biskup, zwany „Joannes episcopus Jordanensis”. Ponieważ wśród znanych nam katalogów nie ma biskupstwa o takiej nazwie, autor stawia hipotezę o błędzie kopisty i ostrożnie twierdzi, że „Jordanensis” może oznaczać drugie imię tego biskupa „Joannes Jordanus”. Być może ten synod, który zajmował się problematyką misji i organizacji kościelnej wśród Słowian połabskich, zajmował się także utworzeniem grupy misyjnej dla Polski. Tak więc Jordan, który mógł zostać konsekrowany w Rzymie na początku 967 r., wziął udział w synodzie w kwietniu tego samego roku i w 968 r. przybył do Polski. Zgodnie z papieskimi instrukcjami Misja Chrystianizacyjna w Polsce miała charakter wychowawczy i perswazyjny, powstrzymywania się od użycia siły. W Polsce nie słychać męczenników. Św. Brunon i św. Wojciech nie byli zamęczeni na śmierć przez Polaków, a Pięciu Braci zostało zamordowanych przez zbójców, a praca misyjna nie dostarczyła żadnej przyczyny ich śmierci. Źródła nie podają nic, co wskazywałoby na krwawe nawrócenie pogan. Informacje dotyczące mnichów z Międzyrzecza świadczą także o tym, że miejscowi misjonarze dostosowali się do lokalnych zwyczajów, jak zalecała rzymska instrukcja. Treść katechezy misyjnej w Polsce w X w. nie jest znana ze źródeł pisanych. W tym celu autor posługuje się późniejszym przykładem — misją związaną z Kościołem i Państwem Polskim, jaką była misja Ottona na Pomorzu Zachodnim w drugiej dekadzie XII w. Zarówno papież Grzegorz Wielki, jak i Mikołaj Wielki odwoływali się do monarchów krajów, które się nawracały, aby wspierać dzieło misyjne Kościoła. Odpowiadając na te apele, władcy terenów objętych chrześcijaństwem zachodnim w X i IX w. publikowali tzw. „leges ecclesiasticae”, mające na celu wspieranie działalności Kościoła. Według informacji zanotowanych przez Thietmara i Galla Anonimowych „leges ecclesiasticae” wydał także Bolesław Chrobry. Dotyczyły one życia i dyscypliny kościelnej, posłuszeństwa biskupom i kapłanom, bezpieczeństwa majątku Kościoła i jurysdykcji duchowieństwa. Tworzenie się organizacji kościelnej na ziemiach polskich niewątpliwie przebiegało zgodnie ze wskazówkami Stolicy Apostolskiej, gdyż nie ma dowodów na to, że istniał inny model. organizacji kościelnej został tu wprowadzony. I tak w roku 968 Jan XIII w porozumieniu z Mieszkiem I założył w Polsce regularne biskupstwo z siedzibą w Poznaniu, a pierwszym tam biskupem był Jordan. Rzym musiał mieć bezpośredni udział w tworzeniu zrębów polskiej organizacji kościelnej; jednym z przejawów tego faktu było przywoływanie poznańskiej katedry pod wezwaniem św. Piotra. Według Thietmara ta polska diecezja obejmowała całe państwo Mieszka I. Z biegiem czasu Rzym zaczął organizować sieć metropolitalną z arcybiskupstwem w Gnieźnie.

Literaturhinweise

  1. Dziewulska K. , Postępy chrystianizacji i proces likwidacji pogaństwa w Polsce wczesnośredniowiecznej, Wrocław 1964. [Google Scholar]
  2. Gams J.B., Series episcoporum Ecclesiae catholicae, Ratisbonae 1873. [Google Scholar]
  3. Kumor B., Episkopat i duchowieństwo, w: Historia Kościoła w Polsce t. 1/1 Poznań 1974. [Google Scholar]
  4. Manteuffel T. , Państwo polskie a papiestwo oraz ruch monastyczny na Zachodzie w X wieku, Poznań 1964. [Google Scholar]
  5. Rechowicz M., Początki i rozwój kultury scholastycznej (do końca XIV w.), w: Dzieje Teologii Katolickiej w Polsce, t. 1 Lublin 1974. [Google Scholar]
  6. Ritzier R. , Sefrin P , Hierarchia catholica medii et recentioris aevi, Vol. 7 Patavii 1958. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.

Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in

<< < 1 2 3 > >>