Opactwo cystersów w Wieleniu (po przeniesieniu do Przemętu) jest jednym z najmniej zbadanych naukowo klasztorów tego zakonu, jakie powstały w Polsce w okresie średniowiecza. Nie posiada monografii, a liczba poświęconych jej prac analitycznych jest niewielka.W artykule podjęto próbę rekonstrukcji procesu lokacyjnego klasztoru Wieleń / Przemęt. Jak wiadomo, pierwsza próba sprowadzenia cystersów na zamek w Przemęcie podjęta została już na początku XIII wieku (1210) przez księcia Władysława Odonica. Jednak jego darowizna nie została zakończona i mnisi z Pforty nigdy nie dotarli na zamierzoną lokalizację opactwa. Inicjatywę założenia klasztoru cystersów na pograniczu Wielkopolski i Śląska podjął ponownie w latach 70. XIII w. poznański wojewoda Beniamin. Pierwszy namacalny ślad oparty na materiale źródłowym pochodzi z roku 1277, kiedy to kapituła generalna zakonu nakazała przeprowadzenie wizytacji w miejscu planowanej lokalizacji klasztoru. Następnie (1278) fundator uzyskał potwierdzenie darowizny od książąt wielkopolskich. W tym samym roku władze zakonu zdecydowały, że po zapewnieniu odpowiedniego zakwaterowania braciom z klasztoru w Paradyżu przeniosą się do nowego klasztoru, a opactwo zostanie włączone do zakonu. Nie da się na podstawie źródeł dokładnie określić, kiedy zakończył się proces lokacji klasztoru. Pośrednie informacje wskazują na rok 1285 i to właśnie tę datę najczęściej podaje się w literaturze. Pierwsza siedziba zakonników znajdowała się w mieście Ptowo (dziś Kaszczor). Stamtąd na przełomie XIII i XIV w. klasztor przeniósł się do Wielenia, a swoją nazwę wziął od miejsca, w którym powstała jego nowa siedziba.