Jednym ze sposobów ucisku Kościoła greckokatolickiego w Królestwie Polskim było organizowanie odrębnych szkół elementarnych dla unitów. 15 marca 1849 r. rosyjskie władze okupacyjne wprowadziły odrębny system edukacji podstawowej dla dzieci greckokatolickich. Nieco wcześniej, bo w 1840 r., otwarto tu szkołę dla psalmistów i pomocników Kościoła greckiego oraz nauczycieli. Edukacja prowadzona była w języku rosyjskim, według programów przygotowanych w Petersburgu. Absolwenci szkoły unickiej byli zatrudnieni w służbie Kościoła unickiego oraz w szkołach parafialnych. W latach 1849-1964 w Królestwie Polskim zorganizowano ogółem sześćdziesiąt szkół parafialnych. Z tej liczby aż trzydzieści pięć zastąpiło likwidowane szkoły podstawowe. Frekwencja w szkołach unickich była bardzo niska, średnia liczba uczniów na szkołę wynosiła sześciu. Ponad 20% tych szkół albo miało dłuższe przerwy (1-3 lata), albo w ogóle nie podejmowało pracy dydaktycznej. Szkoły te utrzymywane były w całości przez ludność unicką i cieszyły się dużym zainteresowaniem zarówno wśród grekokatolików, jak i wyznawców Kościoła łacińskiego. Jedną z przyczyn licznych konfliktów pomiędzy miejscową ludnością a nauczycielami szkół unickich było to, że wszystkich przedmiotów nauczano w języku rosyjskim, a językiem używanym na co dzień przez ludność unicką był język polski. Społeczność unicka miała pełną świadomość, że oddzielenie szkół unickich od szkół podstawowych było posunięciem politycznym. Jej ostatecznym celem, zgodnie z zamierzeniami władz okupacyjnych, było osłabienie więzi pomiędzy unitami a Polakami, co doprowadziłoby do sytuacji, w której unici byliby przez władze polityczne uważani za Ukraińców i Prawosławnych. Taka sytuacja rzeczywiście miała miejsce w 1875 r. Oświata polska poniosła znaczne straty w związku z utworzeniem odrębnych szkół elementarnych dla unitów. Ludność Podlasia i Lubelszczyzny pragnęła reaktywowania dotychczasowych szkół elementarnych i ponownego wprowadzenia powszechnego systemu szkolnictwa elementarnego.
Puoi anche Iniziare una ricerca avanzata di similarità per questo articolo.