Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Przegląd Prawa Wyznaniowego

Vol. 13 (2021)

Artykuły

The State Police against the Bydgoszcz parish of the Polish National Catholic Church (1925–1939)

DOI: https://doi.org/10.34888/ppw.2021.267-290  [Google Scholar]
Published: 2021-12-31

Abstract

The community of the national church appeared in Bydgoszcz most probably in March 1925, just a few months after the creation of the first structures in Poland. The person who contributed to the dissemination of this idea, and at the same time to the organization of its supporters into a parish structure, was Stanislaw Zawadzki.
From the very beginning, organisational activities brought with them a number of very complex challenges. In the legal order of those times, in order for a given religious association to obtain full rights resulting from the partitions of constitution, it had to obtain an approval with the rank of a law. Otherwise, it was kind of tolerated within the framework of individual religious freedom provided in Articles 111 and 112 of the Basic Law. The PNKK in this situation was not entitled to any rights concerning even the legal protection enjoyed by other religious associations with legal personality. This also entailed certain practical consequences, such as not being able to keep civil status certificates, establish their own religious cemeteries or enter religion grades in school certificates. The situation was somewhat different in the areas of the former annexations, where different legislation was still in force. The worst situation was in the former Russian partitions, where weddings and divorces, or certificates issued by priests of the Polish Catholic Church (PNKK) had no legal force in practice. There, attempts were made to apply to priests of the new rite the legal norms specified in Articles 97 and 138 of the criminal code, the so-called Tagancev Code. If the sanctions specified in the criminal law indicated were applied, the priest of the National Church in extreme cases could face imprisonment for up to six years. Fortunately, prosecutors and judges avoided such rigorous sanctions, and at most fines or short-term detention were imposed.

References

  1. Publikacje zwarte i artykuły [Google Scholar]
  2. Adamus-Darczewska K., Kościół Polskokatolicki, Społeczne warunki jego powstania i działalności na wsi, Wrocław 1967. [Google Scholar]
  3. Alabrudzińska E., Polski Narodowy Kościół Katolicki [w:] tejże, Mniejszości wyznaniowe w Bydgoszczy w latach 1920 - 1939, Toruń 1995, s. 46–62. [Google Scholar]
  4. Baranowski Z., Rys historyczny miejscowości powiatu janowskiego, Lublin 2001. [Google Scholar]
  5. Białecki K., Kościół Narodowy w Polsce w latach 1944–1965, Poznań 2003. [Google Scholar]
  6. Białecki K., Lepsi katolicy? Ingerencja organów państwa w życie Kościoła polskokatolickiego w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, „Biuletyn IPN” 2004, nr 3 (38), s. 32–41. [Google Scholar]
  7. Borówka B., Zarys historii powstania Kościoła Polskokatolickiego na tle Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego, „Veritati et Caritati”, 2013, t. 1, s. 217–226. [Google Scholar]
  8. „Dziennik Bydgoski” 1925, nr 137. [Google Scholar]
  9. Gaworski J., Niepodległa, bo katolicka? O kościele czasów zaborów, Sulejówek 2019. [Google Scholar]
  10. Halicki K., Policja polityczna w Polsce w okresie międzywojennym [w:] Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP, Studia i materiały z działalności Oddziału II SG WP, red. T. Dubicki, Łomianki 2010, s. 295–313. [Google Scholar]
  11. Kodeks Karny Rzeszy Niemieckiej z dnia 15 maja 1871 r. z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami po roku 1918 wraz z ustawą wprowadczą do kodeksu karnego Związku Północno-Niemieckiego (Rzeszy Niemieckiej) z dnia 31 maja 1870 r. przekł. urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Ministra B. Dzielnicy Pruskiej, t. 1, Poznań 1920. [Google Scholar]
  12. Kowalczuk Z., Wielcy ludzie Kościoła, Kardynał Mieczysław Halka Ledóchowski, Kraków 2005. [Google Scholar]
  13. Majewski T.R., Album Kościoła Polskokatolickiego, Warszawa 1989. [Google Scholar]
  14. Majewski T.R., Biskup Franciszek Hodur i jego dzieło, Warszawa 1987. [Google Scholar]
  15. „Polska odrodzona. Dwutygodnik poświęcony Idei Kościoła Narodowego w Polsce” 1934, R. 11, nr 1. [Google Scholar]
  16. „Posłannictwo” 1936, R. 5, nr 5. [Google Scholar]
  17. „Posłannictwo” 1949, R. 18, nr 3. [Google Scholar]
  18. Sadowski I., Polski Narodowy Kościół Katolicki, wewnętrzne i zewnętrzne warunki jego rozwoju, „Seminare. Poszukiwania naukowe” 1985, t. 7, s. 177–220. [Google Scholar]
  19. Sypniewski T., Polski Narodowy Kościół Katolicki na terenie Ziemi Zawkrzeńskiej, „Ziemia Zawkrzeńska” 2007, t. 11, s. 109–130. [Google Scholar]
  20. Warchoł E., Polski Narodowy Kościół Katolicki w Polsce (1922-1952), Radom 1995. [Google Scholar]
  21. Waszkiewicz Z., Polski Narodowy Kościół Katolicki w Toruniu (1923-1939), „Rocznik Toruński” 1994, t. 22, s. 143–168. [Google Scholar]
  22. Włodarski S., Historia Kościoła Polskokatolickiego, Warszawa 1964. [Google Scholar]
  23. Archiwa [Google Scholar]
  24. Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Zespół Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 1917–1939, Departament Wyznań Religijnych. [Google Scholar]
  25. Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Zespół Komenda Powiatowa PP dla miasta Bydgoszczy 1925–1931, działalność Kościoła narodowego w Bydgoszczy. [Google Scholar]
  26. Dzienniki Ustaw i orzeczenia sądowe [Google Scholar]
  27. Dz. U. z 1928 r. Nr 21, poz. 177. [Google Scholar]
  28. Orzeczenie Sądu Najwyższego z 10.XI.1933 r., sygn. akt K 697/33 OSP T.12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1924, t. 3, nr 79. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.