Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Tom 31 (2024)

Artykuły

Wizytacja parafii Żurawica przeprowadzona 19 października 1783 r.

  • Ks. Marian Hofman
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2024.231-245  [Google Scholar]
Opublikowane: 09.09.2025

Abstrakt

Artykuł przedstawia sytuację Kościoła przemyskiego, a w szczególności parafii Żurawica, w pierwszych latach niewoli narodowej, kiedy terytorium diecezji przemyskiej wchodziło w skład monarchii austriackiej. W owym czasie diecezją kierował ks. bp Antoni Wacław Betański. Artykuł odwołuje się do Listu pasterskiego, który tenże biskup napisał w roku 1783 w sprawie wizytacji dekanalnych. List prezentuje instrukcję, która składała się z 30 pytań. Według tej instrukcji księża dziekani mieli przeprowadzać wizytację, udzielając na powyższe pytania odpowiedzi. Dokument zawierający odpowiedzi na niniejsze pytania oraz uzupełniony o inne informacje trafiał do biskupa diecezjalnego. Omawiana wizytacja dziekańska ukazuje stan parafii żurawickiej w 1783 r. Treść tej wizytacji jest o wiele bardziej obszerna niż wcześniejsze wizytacje dziekańskie. Z tego powodu warto zwrócić na nią uwagę. Porównując jest zawartość ze znanymi wizytacjami kanonicznymi z okresu staropolskiego, można stwierdzić, że oprócz kwestii prawno-organizacyjnych oraz materialnych zwrócono w niej uwagę również na sprawy duszpasterskie, takie jak: przygotowanie przez duszpasterzy kazań i katechezy, udzielanie sakramentów świętych i przygotowanie do ich przyjęcia. Ukazuje również w dużej mierze stan moralny parafii.

Bibliografia

  1. Źródła archiwalne [Google Scholar]
  2. Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu: [Google Scholar]
  3. Sygn. 224, Consignatio generalis ecclesiae parochialum z 1785 roku. [Google Scholar]
  4. Sygn. 330, Dekanat pruchnicki. Wizytacje dziekańskie 1767-1781. [Google Scholar]
  5. Sygn. 331, Dekanat pruchnicki. Wizytacje dziekańskie 1763. [Google Scholar]
  6. Sygn. 1993, Dokumenty parafii Żurawica, Wizytacja beneficjum w wiosce Żurawica przeprowadzona 19 października 1783 roku, s. 257-266. [Google Scholar]
  7. B. sygn., Kurendy, t. 6, rok 1783. Powyższy tom zawiera listy bpa Betańskiego z 1783 roku. [Google Scholar]
  8. B. sygn., Ulman A., Ordynacje przemyskie biskupa Wacława Hieronima Sierakowskiego, Jarosław 1952, mps, [Google Scholar]
  9. Źródła drukowane [Google Scholar]
  10. Acta Synodi a. 1621 celebratae, w: J. Sawicki, Concilia Poloniae, t. 8, Wrocław 1955. [Google Scholar]
  11. Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis rit. lat. Anno 1810, brmw. [Google Scholar]
  12. Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis rit. lat. Anno 1818, brmw. [Google Scholar]
  13. Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis rit. lat. Anno 1822, Premisliae 1821. [Google Scholar]
  14. Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis rit. lat. Anno 1825. [Google Scholar]
  15. Status Ecclesia Parochialis Zoravicensis in anno Domini prasenti 1662, w: Dzieje Żurawicy − Studia i materiały, t. 2, red. M. Hofman, Żurawica 2013. [Google Scholar]
  16. Wizytacja biskupa Sierakowskiego parafii Żurawica z roku 1744, w: Dzieje Żurawicy – Studia i materiały, t.3, red. M. Hofman, Żurawica 2014. [Google Scholar]
  17. Wizytacja parafii Żurawica z roku 1646 za biskupa przemyskiego Pawła Piaseckiego, w: Dzieje Żurawicy. Studia i materiały, t. 4, red. M. Hofman, Żurawica 2023, s. 197-200. [Google Scholar]
  18. Wizytacja parafii Żurawica z roku 1728 za biskupa przemyskiego Aleksandra Fredry przeprowadzona przez księdza Jakuba Arakiełowicza, w: Dzieje Żurawicy. Studia i materiały, t. 4, red. M. Hofman, Żurawica 2023, s. 201-261. [Google Scholar]
  19. Opracowania [Google Scholar]
  20. Ataman J., Akta wizytacyjne diecezji przemyskiej do końca XVIII w., „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 1 (1960), nr 2, s. 32-44. [Google Scholar]
  21. Bartmiński S., Krasiczyn: dzieje parafii i społeczności naszkicowane przez starego proboszcza, t. 2, Krasiczyn 2010. [Google Scholar]
  22. Błażkiewicz H., Szkolnictwo parafialne w diecezji przemyskiej w latach 1636-1757 w świetle wizytacji biskupich, „Nasza Przeszłość”, 46 (1976), s. 153-206. [Google Scholar]
  23. Budzyński Z., Ludność rzymskokatolicka diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XVII-XVIII w. Stan i rozmieszczenie, „Rocznik Przemyski”, 26 (1988), s. 183-240. [Google Scholar]
  24. Budzyński Z., Statystyka ludności rzymskokatolickiej w diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XVII i XVIII w. „Rocznik Przemyski”, 26 (1988), s. 147-182. [Google Scholar]
  25. Finkel L., Historia uniwersytetu lwowskiego. [Cz. 1]-2, Lwów 1894. [Google Scholar]
  26. Hofman M., Wizytacje kanoniczne parafii Żurawica w okresie staropolskim ze szczególnym uwzględnieniem wizytacji biskupa Jerzego Albrechta Doenhoffa (1640-1702), „Resovia Sacra”, 29 (2022), s. 177-196. [Google Scholar]
  27. Kowalski M., Uposażenie organistów w parafiach rzymskokatolickich diecezji przemyskiej w połowie XVIII wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 118 (2022), s. 171-200. [Google Scholar]
  28. Krętosz J., Józefiński proces budowy Kościoła państwowego na terenie monarchii habsburskiej w okresie rządów cesarza Józefa II (1780-1790), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 29 (1996), s. 40-67. [Google Scholar]
  29. Łoziński B., Z czasów józefińskich, „Kwartalnik Historyczny”, 19 (1905), s. 45. [Google Scholar]
  30. Nabywaniec S., Wizytacje kanoniczne w diecezji przemyskiej w latach 1949-1954 w świetle materiałów aparatu bezpieczeństwa, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, 7 (2004), s. 245-254. [Google Scholar]
  31. Pawłowski F., Premislia sacra sive et gesta episcoporum r. l. Premisli, Cracoviae 1869. [Google Scholar]
  32. Sarna W., Biskupi przemyscy obrządku łacińskiego, cz. 2, Przemyśl 1910. [Google Scholar]
  33. Tokarz W., Galicja w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej z roku 1783, Kraków 1909. [Google Scholar]
  34. Wojnar S., Urząd dziekański w świetle ustaw józefińskich na przykładzie diecezji przemyskiej w latach 1786-1824, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie”, 2 (1993), s. 172. [Google Scholar]
  35. Wysocki J., Kościół katolicki w zaborze austriackim w latach 1772-1815, w: Historia Kościoła w Polsce, t. 2, cz. 1, Poznań-Warszawa 1979, red. B. Kumor, Z. Obertyński, s. 236-244. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.