Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Tom 29 (2022)

Artykuły

Wizytacje kanoniczne parafii Żurawica w okresie staropolskim… ze szczególnym uwzględnieniem wizytacji biskupa Jerzego ­Albrechta Doenhoffa (1640-1702)

  • Marian Hofman
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2022.177-196  [Google Scholar]
Opublikowane: 19.09.2023

Abstrakt

Niniejszy artykuł prezentuje w zarysie zagadnienie wizytacji kanonicznych w Kościele na przestrzeni wieków jego istnienia. Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa biskupi odwiedzali wspólnoty chrześcijańskie. Synody z początków średniowiecza omawiały zagadnienie wizytacji kanonicznych. Gdy biskupi pełnili ważne funkcje świeckie, zaczęli zaniedbywać obowiązek wizytowania diecezji. Konsekwencją takiej postawy był postulat Soboru Trydenckiego nakazujący odbywanie wizytacji diecezji. Nie widomo dokładnie, kiedy wizytacje pasterskie zaczęto przeprowadzać w diecezji przemyskiej. Informacje o ich istnieniu pochodzą z XVI wieku, ale nie zachowały się z nich akta wizytacyjne. W okresie staropolskim, a dokładnie w XVII i XVIII wieku, w diecezji przemyskiej było przeprowadzonych siedem wizytacji kanonicznych, z których posiadamy akta wizytacyjne. Na końcu przedstawiono zagadnienie wizytacji kanonicznych parafii Żurawica z okresu staropolskiego. W Archiwum Archidiecezjalnym w Przemyślu zachowały się dokumenty z pięciu wizytacji, które przeprowadzano w tym okresie w parafii Żurawica.

Bibliografia

  1. Źródła archiwalne [Google Scholar]
  2. Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu [Google Scholar]
  3. Sygn. nr 64, Vistatio decanatus Premisliensis, Moscensis, Samboriensis, Jaroslaviensis, Ressoviensis, Leżajscensis, Sanocensis, Crosnensis, Denoviensis, ex mamdato Pauli Piasecki Ep. Premisliensis anno 1646 mense octobri peracta. [Google Scholar]
  4. Sygn. nr 143, Liber privilegiorum dioecesis Premisilensis. [Google Scholar]
  5. Sygn. nr 155, Visitatio generalis interna et externa ecclesiaruim in decanatu Sanocensi, Premisliensi, Leżajscensi, Denoviensi, Crosnensi, per Georgium Albractum Doenhoff Ep. Premisliensem demandata... A. D. 1699 peracta. [Google Scholar]
  6. Sygn. nr 161, Visitatio generalis decanatus Premisliensis sub regimine Alexandri Fredro Ęp. Premisliensis A. D. 1728. [Google Scholar]
  7. Sygn. nr 166, Acta visitationis decanatus Pruchnicensis A. D. 1744. [Google Scholar]
  8. Sygn. nr 1991, F. Alembek, Status Ecclesia Parochialis Zoravicensis in Anno Domini prasenti 1662. [Google Scholar]
  9. Źródła drukowane [Google Scholar]
  10. Codex Iuris Canonici auctotritate Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgates. Praefatione fontium annotatione et indice analityco – alphabetico ab EMo Petro Card. Gasparri auctus, Romae 1917. [Google Scholar]
  11. Codex Iuris Canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus. Kodeks Prawa Kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Pallottinum 1984. [Google Scholar]
  12. Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele „Christus Dominus”(28 października 1965 r.), w: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst łacińsko-polski, Poznań [b.r.], s. 354-399. [Google Scholar]
  13. Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński i polski, t. 4 (1511-1870), układ i opracowanie A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005. [Google Scholar]
  14. Kongregacja ds. Biskupów, Dyrektorium o pasterskiej posłudze biskupów: Apostolorum Succesores. Kielce 2005. [Google Scholar]
  15. Pawłowski F., Premislia sacra, sive series et gesta episcoporum r. 1. Premisliensium. Cracoviae 1869. [Google Scholar]
  16. Sobór Trydencki, sess. XXIV de reform. c. 3, w: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński i polski, t. 4 (1511-1870), układ i opracowanie A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005, s. 738-741. [Google Scholar]
  17. Status Ecclesia Parochialis Zoravicensis in Anno Domini prasenti 1662, w: Dzieje Żurawicy. Studia i materiały, t. 2, red. M. Hofman, Żurawica 2013. [Google Scholar]
  18. Wizytacja biskupa Sierakowskiego parafii Żurawica z roku 1744, w: Dzieje Żurawicy – Studia i materiały, t. 3, red. M. Hofman, Żurawica 2014. [Google Scholar]
  19. Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. S. Kuraś, I Sułkowska-Kurasiowa, cz. IV, Wrocław 1969, nr 1074. [Google Scholar]
  20. Opracowania [Google Scholar]
  21. A.[Aleksander] F.[Fajęcki] X., Wizytacja kościelna, w: Podręczna Encyklopedia Kościelna, Warszawa, Lublin, Łódź 1915, pod red. Z. Chełmickiego, t. XLI-XLII, s. 349. [Google Scholar]
  22. A.[Adam] P.[Pęski] Ks., Wizytacja kościelna, w: Encyklopedia kościelna, Płock 1911, pod red. M. Nowodworskiego, t. 31, s. 534-538. [Google Scholar]
  23. Ataman J., Akta wizytacyjne diecezji przemyskiej do końca XVIII wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 1, nr 2 (1960), s. 32-44. [Google Scholar]
  24. Ataman J., Wacław Hieronim Sierakowski i jego rządy w diecezji przemyskiej, Warszawa 1936. [Google Scholar]
  25. Błażkiewicz H., Szkolnictwo parafialne w diecezji przemyskiej w latach 1636-1757 w świetle wizytacji biskupich, „Nasza Przeszłość”, 46 (1976), s. 153-206. [Google Scholar]
  26. Fijałek J., Zachorowski S., O potrzebach wydawniczych w zakresie źródeł historii Kościoła w Polsce, „Nauka Polska”, 2 (1919), s. 228-240. [Google Scholar]
  27. Glemma T., Wizytacje diecezji krakowskiej z lat 1510 – 1570, „Nasza Przeszłość”, 1 (1946), s. 41-96. [Google Scholar]
  28. Gręźlikowski J., Czym był dla Kościoła Sobór Trydencki (1545-1563)? (refleksje w 440-tą rocznicę od zakończenia obrad), „Prawo Kanoniczne”, 46 (2003), nr 3-4, s. 171-226. [Google Scholar]
  29. Hazik H., Ks. Fryderyk Alembek (1598-1672), w: Dzieje Żurawicy. Studia i materiały, t. 1, red. L. Fac, Żurawica 2010, s. 47-65. [Google Scholar]
  30. Hofman M., Kościół w Żurawicy, jego poświęcenie, wezwanie oraz związany z tym odpust, „Resovia Sacra”, 24 (2017), s. 153-167. [Google Scholar]
  31. Kałwa P., Działalność kościelna Katarzyny Wapowskiej w Ziemi Sanockiej, Lwów 1931. [Google Scholar]
  32. Klebowicz G., Organizacja parafialna diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV-XVI wieku, Lublin 2013. [Google Scholar]
  33. Kwolek J., Archiwa diecezji przemyskiej ob. łac., Przemyśl 1927. [Google Scholar]
  34. Kwolek J., Archiwum Diecezjalne Przemyskie w roku 1930 (sprawozdanie archiwisty), „Kronika Diecezji Przemyskiej”, 31(1931), nr 1, s. 46-51. [Google Scholar]
  35. Kwolek J., Archiwum Diecezjalne Przemyskie. Sprawozdanie za rok 1932, „Kronika Diecezji Przemyskiej”, 33 (1933), nr 1, s. 21-25. [Google Scholar]
  36. Librowski S., Wizytacje diecezji włocławskiej: cz. 1: Wizytacje diecezji kujawskiej i pomorskiej: t. 1: opracowanie archiwalno-źródłoznawcze, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 8 (1964), s. 7-183. [Google Scholar]
  37. Librowski S., Źródła do wewnętrznych dziejów Kościoła w Polsce w rękopiśmiennych zbiorach kościelnych, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 7 (1963), s. 78-94. [Google Scholar]
  38. Litak S., Akta wizytacyjne parafii z XVI-XVIII wieku jako źródło historyczne, „Zeszyty Naukowe KUL”, 5 (1962), nr 3, s. 41-58. [Google Scholar]
  39. Litak S., Parafie Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, Lublin 2004. [Google Scholar]
  40. Litak S., W sprawie publikowania i rejestracji akt wizytacyjnych kościołów i parafii, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 14 (1967), s. 133-149. [Google Scholar]
  41. Sarna W., Dzieje diecezji przemyskiej o. ł., t. 1, cz. 1, Episkopat przemyski o. ł, Przemyśl 1902. [Google Scholar]
  42. Szady B., Wizytacje diecezji chełmskiej – XVII wiek, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 82 (2004), s. 269-288. [Google Scholar]
  43. Weiss A., Wizytacje parafii Wolsztyn z 1738 i 1756 roku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 75 (2001), s. 389-420. [Google Scholar]
  44. Wilczewski W. F., Wizytacja diecezji wileńskiej przeprowadzona przez biskupa Mikołaja Słupskiego. Czas trwania i zasięg., „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 72 (1999), s. 473-487. [Google Scholar]
  45. Wiśniewski J., Warmińskie wizytacje kromerowskie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 43 (1981), s. 181-202. [Google Scholar]