Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Tom 29 (2022)

Artykuły

„Szarganie świętości”. Przypadki profanacji miejsc kultu i symboli religijnych na terenie diecezji kieleckiej w latach 1944-1989

  • Tomasz Gocel
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2022.115-147  [Google Scholar]
Opublikowane: 19.09.2023

Abstrakt

Artykuł przedstawia przypadki profanacji miejsc kultu i symboli religijnych na terenie diecezji kieleckiej w latach 1944-1989. Na przestrzeni czterdziestu pięciu lat rządów komunistów przybrały one formę kradzieży przedmiotów przeznaczonych do kultu, dewastacji obiektów sakralnych, zamiany kościoła i kaplicy w obiekty świeckie, zdejmowania krzyży ze ścian budynków państwowych, przenoszenia w niewidoczne miejsca figur świętych. Wszystkie wymienione przykłady profanacji nie wpłynęły znacząco na organizację duszpasterstwa na terenie diecezji kieleckiej. Stanowią jednak przykład negatywnych postaw wobec świętości uznawanych przez katolików.

Bibliografia

  1. Źródła archiwalne [Google Scholar]
  2. Archiwum Diecezjalne w Kielcach [Google Scholar]
  3. Akta Kurialne Ogólne [Google Scholar]
  4. Ankiety w sprawie szkód wojennych w latach 1939-1945, sygn. OD-11/6. [Google Scholar]
  5. Korespondencja z Zarządem Miejskim 1940-1974, sygn. OW-4/1. [Google Scholar]
  6. Okólniki Biskupa i Kurii Diecezjalnej 1981-2000, sygn. OA-2/21. [Google Scholar]
  7. Sprawozdania dziekanów o szkodach wojennych w poszczególnych parafiach z roku 1945, sygn. OD-11/5. [Google Scholar]
  8. Sprawozdania parafii o zniszczeniach i stratach w czasie II wojny światowej 1946-1947, sygn. OE-4/29. [Google Scholar]
  9. Straty Kościoła kat., Likwidacja obiektów sakralnych, sygn. OG-7/6. [Google Scholar]
  10. Straty Kościoła katolickiego po II wojnie światowej. Dekanaty: kielecki-olkuski, sygn. OG-7/7. [Google Scholar]
  11. Akta Parafii [Google Scholar]
  12. Akta parafii katedralnej za lata 1970-1979, sygn. PKK-60 a. [Google Scholar]
  13. Akta parafii Oleśnica 1939-1950, sygn. PO-7/3. [Google Scholar]
  14. Akta parafii Piekoszów 1975-2003, sygn. PP-5/4. [Google Scholar]
  15. Akta parafii Potok 1935-1969, sygn. PP-16/2. [Google Scholar]
  16. Akta parafii Prandocin za lata 1943-1979, sygn. PP-18/3. [Google Scholar]
  17. Akta parafii Włoszczowa. Strajk młodzieży o krzyże, sygn. PW-5/5. [Google Scholar]
  18. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach [Google Scholar]
  19. Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Kielcach [1945] 1983-1990 [Google Scholar]
  20. Akta kontrolne postępowania wyjaśniającego w sprawie znieważenia przedmiotu kultu religijnego w Zbiorczej Szkole Gminnej w Strawczynie, sygn.014/1584. [Google Scholar]
  21. Akta kontrolne śledztwa w sprawie bezprawnego wtargnięcia do budynku Zespołu Szkół Zawodowych we Włoszczowie księży z tej parafii i odmowy (...), t. 1-5; sygn. 012/309. [Google Scholar]
  22. Sprawa obiektowa krypt. „Światło”. Materiały operacyjne dot. kleru świeckiego diecezji kieleckiej, t. 1, cz. 1, sygn. 014/155. [Google Scholar]
  23. Sprawa obiektowa kryptonim „Wyzyskiwacze Nr 3” dot. działalności kleru na terenie pow. Chmielnik, sygn. 015/865. [Google Scholar]
  24. Archiwum Państwowe w Kielcach [Google Scholar]
  25. Urząd Wojewódzki w Kielcach III, Wydział do spraw Wyznań (1950-1990) [Google Scholar]
  26. Akta parafii rzym.-kat. pw. MB Różańcowej. Katedra w Kielcach, 1951-1967, t. 1, sygn. 101. [Google Scholar]
  27. Archiwum Parafii w Strawczynie [Google Scholar]
  28. Pisma Cywilne 1980-2007. [Google Scholar]
  29. Archiwum własne autora [Google Scholar]
  30. Wywiad ze Stanisławem Pogorzelskim przeprowadzony 13 lipca 2009 r. [Google Scholar]
  31. Źródła drukowane [Google Scholar]
  32. Katalog duchowieństwa i parafii Diecezji Kieleckiej 1985, Kielce 1985. [Google Scholar]
  33. Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. III, Województwo kieleckie, zeszyt 4, Powiat Kielecki, red. J. Łoziński, B. Wolff, Warszawa 1957. [Google Scholar]
  34. Źródła internetowe [Google Scholar]
  35. Cudowny obraz Matki Bożej Miłosierdzia z Piekoszowa, https://parafiapiekoszow.pl/saktuarium/obraz-matki-bozej-milosierdzia [dostęp: 29 XII 2020]. [Google Scholar]
  36. Dziurok A., „Wojny krzyżowe.” Katolicy świeccy w obronie krzyża i nauki religii, https://przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/43189,Wojny-krzyzowe-Katolicy-swieccy-w-obronie-krzyza-i-nauki-religii.html [dostęp: 28 XII 2020]. [Google Scholar]
  37. Kaplica przyszpitalna oraz historia pobytu SS św. Jadwigi w Rabsztynie, https://www.parafia-cieslin.pl/kaplica-przyszpitalna-oraz-historia-pobytu-ss-sw-jadwigi-w-rabsztynie [dostęp: 29 XII 2020]. [Google Scholar]
  38. Wyspiański S., Wesele, http://www.lektury.waw.pl/131/132/wesele [dostęp: 29 XII 2020]. [Google Scholar]
  39. Opracowania [Google Scholar]
  40. lat Pieszej Pielgrzymki Kieleckiej na Jasną Górę (1982-2006), red. J. Kubicza, Kielce 2007. [Google Scholar]
  41. Bączyk N., Kielce 1945, Warszawa 2003. [Google Scholar]
  42. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1939-1989), Kraków 2003. [Google Scholar]
  43. Gocel T., Duszpasterstwo w diecezji kieleckiej w latach II wojny światowej 1939-1945, Kielce 2012. [Google Scholar]
  44. Tegoż, Profanacja krzyża w Strawczynie: grudzień 1984 – maj 1985, „Studia Diecezji Radomskiej”, 10 (2010), s. 201-214. [Google Scholar]
  45. Karłowicz L., Powrócili po latach… Opowieść o kościele i klasztorze Ojców Franciszkanów w Chęcinach, Kraków 1997. [Google Scholar]
  46. Lewicka M., Geneza i przebieg protestu o krzyże w 1984 r. w Zespole Szkół Zawodowych we Włoszczowie, „Włoszczowskie Zeszyty Historyczne”, 2 (1996), s. 58-70. [Google Scholar]
  47. Maciągowski M., Złodzieje kościelnych skarbów (II). Od Bałtyku do Tatr, „Słowo Ludu”, nr 296 (11703), 13 XII 1984, s. 3. [Google Scholar]
  48. Mirowski R., Chęciński album, Kielce-Chęciny 2008. [Google Scholar]
  49. Nowowiejski J., Profanacya, w: Podręczna Encyklopedia Kościelna, opr. ks. ks. Stan. Gall, J. Gautier i inni, t. 33-34, P-Q-R, Warszawa 1914. [Google Scholar]
  50. Olejnik S., Teologia moralna, t. 5, Warszawa 1991. [Google Scholar]
  51. Stanisławski M., Fala profanacji, „Nasz Dziennik”, nr 256 (6914), 2 XI 2020, s. 4. [Google Scholar]
  52. Stefaniuk R, Przemoc lewackich bojówek, „Nasz Dziennik”, nr 253 (6911), 29 X 2020, s. 5. [Google Scholar]
  53. Tegoż, Łamane paragrafy, „Nasz Dziennik”, nr 251 (6909), 27 X 2020, s. 4. [Google Scholar]
  54. Śmietanka-Kruszelnicki R., W obronie krzyża. Protest młodzieży Zespołu Szkół Zawodowych we Włoszczowie w grudniu 1984 r., Kielce 2014. [Google Scholar]
  55. Walka o krzyże. Miętne – Włoszczowa, red. T. Krawczyk, C. Wilanowski, Warszawa 2004 r. [Google Scholar]
  56. Wyrwich M., Normalnemu człowiekowi krzyż nie może przeszkadzać, „Niedziela”, 52 (2009), nr 28, 12.07.2009 r., s. 20 – 21. [Google Scholar]
  57. Zadykowicz T., Profanacja, w: Encyklopedia Katolicka, t. 16, Lublin 2012, kol. 441. [Google Scholar]
  58. Żaryn J., Dzieje Kościoła Katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003. [Google Scholar]