Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen
##common.pageHeaderLogo.altText##

Bd. 31 (2024)

Artykuły

Służba wojskowa kleryków kieleckiego Seminarium Duchownego w latach 1959-1980

  • Ks. Tomasz Gocel
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2024.159-210  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 2024-12-12

Abstract

Władze komunistyczne wszelkimi dostępnymi sposobami zwalczały Kościół katolicki w Polsce. Jedną z zastosowanych przez nich form represji był pobór kleryków do wojska. Ten sposób szkodzenia Kościołowi zastosowano również wobec kleryków Seminarium Duchownego w Kielcach. W latach 1959-1980 około 100 kandydatów do kapłaństwa z Kielc było powołanych do wojska i odbyło dwuletnią służbę w jednostkach wojskowych znajdujących się w różnych miastach, m.in. Brzeg, Szczecin-Podjuchy, Bartoszyce, Chełmno. W wojsku klerycy żołnierze poddawani byli inwigilacji kontrwywiadu wojskowego, indoktrynacji politycznej i różnym działaniom operacyjnym, które miały doprowadzić do porzucenia przez nich formacji kapłańskiej i powrotu do życia świeckiego. Dzięki dojrzałości kleryków i wielorakiej pomocy, jakiej im udzielali duszpasterze w miastach garnizonowych i kieleckie Seminarium Duchowne, większość z kleryków po powrocie z wojska kontynuowała przygotowanie do kapłaństwa. Niniejszy artykuł opisuje ten eksperyment komunistów z lat 1959-1980 poboru do wojska kleryków Seminarium Duchownego w Kielcach.

Literaturhinweise

  1. Źródła archiwalne [Google Scholar]
  2. Archiwum Diecezjalne w Kielcach (ADK) [Google Scholar]
  3. Akta Kurialne Ogólne [Google Scholar]
  4. Alumni 1939-1964, sygn. OS-4/16 [Google Scholar]
  5. Akta Seminarium ogólne 1958-1979, sygn. OS-1/18 [Google Scholar]
  6. Korespondencja z ministerstwami 1958-1960, sygn. OW-1/3 [Google Scholar]
  7. Korespondencja z wojewodą 1945-1963, sygn. OW-2/5 [Google Scholar]
  8. Korespondencja z Wojewodą 1964-1966, sygn. OW-2/6 [Google Scholar]
  9. Korespondencja z wojewodą 1969-1971, sygn. OW-2/8 [Google Scholar]
  10. Korespondencja z wojewodą 1972-1973, sygn. OW-2/9 [Google Scholar]
  11. Korespondencja z wojewodą 1974-1980, sygn. OW-2/10 [Google Scholar]
  12. Święcenia alumnów 1963-1973, AKO, sygn. OS-4/18 [Google Scholar]
  13. Akta Seminarium Duchownego w Kielcach [Google Scholar]
  14. Kronika Seminarium Duchownego w Kielcach 1940-1971, sygn. SD-225 [Google Scholar]
  15. Biblioteka archiwum [Google Scholar]
  16. Wróbel T., Seminarium Duchowne w Kielcach, maszynopisy w kilku teczkach: teczka I, Wprowadzenie, t. II, O Seminarium, t. III, Uposażenie, t. IV Alumni, t. V Zwierzchność seminaryjna, t. VII Wychowanie seminaryjne, t. VIII Niższe Seminarium Duchowne (mszp.). [Google Scholar]
  17. Archiwum Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach (AWSDKi) [Google Scholar]
  18. Korespondencja Rektoratu 1950-1951-1952, b.s. [Google Scholar]
  19. Sprawy bieżące załatwione 1979/1980, b.s. [Google Scholar]
  20. Zarządzenia władz administracyjnych 1959-, b.s. [Google Scholar]
  21. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach (AIPN Ki) [Google Scholar]
  22. Materiały do służby wojskowej alumnów WSD w Kielcach 1959-1962, sygn. 015/948 [Google Scholar]
  23. Materiały dotyczące WSD w Kielcach 1952-1962, sygn. 014/1086. t. I Materiały dotyczące WSD w Kielcach od 2 II 1962 do 21 XII 1968, t. II [Google Scholar]
  24. Archiwum Państwowe w Kielcach – Urząd Wojewódzki Kielecki III [Google Scholar]
  25. Diecezja Kielecka 1949-1962, t. I, sygn. 1. [Google Scholar]
  26. Kuria Diecezjalna Kielce 1959-1967, t. III, sygn. 3. [Google Scholar]
  27. Kuria Diecezjalna Kielce 1967-1986, t. II, sygn. 4. [Google Scholar]
  28. Nadzór nad Kościołem Rzymsko-Katolickim 1959-1970, t. V, sygn. 1047. [Google Scholar]
  29. Sprawy podatkowe 1951-1972, sygn. 1059. [Google Scholar]
  30. Archiwum własne autora (AGT) [Google Scholar]
  31. Kazanie Biskupa Polowego Józefa Guzdka wygłoszone podczas promocji oficerskiej alumnów-żołnierzy, Warszawa – Kościół św. Stanisława Kostki 16 XI 2016 r. (maszynopis). [Google Scholar]
  32. Spis kapłanów diecezji kieleckiej według lat święceń, Kielce maj 2023 r, Wykaz sporządzony przez ks. prof. Jana Śledzianowskiego, mps. [Google Scholar]
  33. Lista kleryków żołnierzy z kieleckiego Seminarium Duchownego sporządzona przez ks. Wiesława Jasiczka, dostarczona do Kurii Diecezjalnej w Kielcach 2 V 2023 r., k. I – II, mps. [Google Scholar]
  34. Marcinkowska M., Aktywność społeczno-polityczna duchowieństwa diecezji kieleckiej w latach 1918-1939, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. zwycz. dr. hab. M. Markowskiego na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2018, mps. [Google Scholar]
  35. Pismo wikariusza generalnego diecezji kieleckiej ks. inf. J. Szarka do Biskupa Polowego Wojska Polskiego J. Guzdka, Kielce 14 VI 2011 r., kopia, mps. [Google Scholar]
  36. Przymusowa służba wojskowa alumnów Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach w latach 1959-1980, pismo sporządzone przez ks. Wiesława Jasiczka, Kielce 2 V 2023, k. I-IV. [Google Scholar]
  37. Źródła drukowane [Google Scholar]
  38. Dziennik Ustaw 1979, nr 18, poz. 11. [Google Scholar]
  39. Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej 1999, Kielce 1999. [Google Scholar]
  40. Markiewicz S., Stosunki między państwem a Kościołem rzymskokatolickim w Polsce Ludowej (1944-1981), cz. II Dokumenty, Warszawa 1982. [Google Scholar]
  41. Monitor Polski nr 48, poz. 282. [Google Scholar]
  42. Położenie prawne Kościołów i Związków Wyznaniowych w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej - zbiór przepisów i dokumentów według stanu na dzień 1 X 1960, Warszawa 1960. [Google Scholar]
  43. Czasopisma [Google Scholar]
  44. Chorązki M., Romański-Cebula S., Służba wojskowa kleryków – żołnierzy jednostki wojskowej 4446 w Brzegu w świetle relacji kapłanów z diecezji krakowskiej i wrocławskiej (analiza pamięci świadków-wybrane aspekty), „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, 10 (2020), s. 122-145. [Google Scholar]
  45. Czwołek, A. Służba wojskowa alumnów w PRL (na przykładzie 54. Szkolnego Batalionu Ratownictwa Terenowego w Bartoszycach), „Klio: czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym), 2011, nr 18, s. 103-130. [Google Scholar]
  46. Fitych T., Służba wojskowa alumnów w PRL, „Chrześcijanin w świecie. Zeszyty ODiSS”, 24 (1994), nr 1, s. 119-135. [Google Scholar]
  47. Gocel T., Kalendarium Seminarium Duchownego w Kielcach, „Kieleckie Studia Teologiczne”, 16 (2017), s. 19-71. [Google Scholar]
  48. Krawczyk M., Urząd do spraw Wyznań a funkcjonowanie seminariów duchownych i służba wojskowa kleryków – studium historyczno-prawne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach”, Seria: Administracja i zarządzanie, 16 (2016), nr 108, s. 31-50. [Google Scholar]
  49. Larysz P., Służba wojskowa alumnów Śląskiego Seminarium Duchownego w latach 1959-1978, Katowice 2009. [Google Scholar]
  50. Lesiński A., Służba wojskowa kleryków w latach 1959-1980 w świetle tajnych instrukcji instytucji Centralnych Ministerstwa Obrony Narodowej. Jubileuszowe Spotkanie byłych alumnów, którzy w latach 1959-1979 pełnili służbę wojskową, Warszawa 1997. [Google Scholar]
  51. Tenże, Wojskowa służba alumnów w PRL, „Czasy Nowożytne”, 6 (1999), s. 323-335. [Google Scholar]
  52. Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918-1980, red. Z. Kapała, J. Myszor, Katowice 1999. [Google Scholar]
  53. Olszewski D., Reorganizacja Seminarium Duchownego w Kielcach za rektoratu ks. Macieja Majerczaka (1841-1848), „Kielecki Przegląd Diecezjalny”, 53 (197), nr 4-5, s. 229-243. [Google Scholar]
  54. Paszkowski S., Służba wojskowa kleryków w latach 1959-1980. Jerzy Popiełuszko – alumn żołnierz, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, 18 (2010), nr 1, s. 175-180. [Google Scholar]
  55. Piecha H., Wojskowy eksperyment, „Gość Niedzielny”, 68 (1991), nr 14, s. 10. [Google Scholar]
  56. Wróbel T., Nauczanie filozofii i teologii w Kieleckim Seminarium Duchownym (1727–1962), „Nasza Przeszłość”, 59 (1983), s. 97-163. [Google Scholar]
  57. Opracowania [Google Scholar]
  58. 50 lat służby kapłańskiej Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie, opr. E. Chat, Kielce 2002. [Google Scholar]
  59. Kuśmierz J., Dokumenty biskupie dotyczące Seminarium Duchownego w Kielcach w latach 1726-1918, w: Powołanie i służba. Księga jubileuszowa ku czci biskupa Mieczysława Jaworskiego w 70. rocznicę urodzin, red. K. Gurda, T. Gacia, Kielce 2000, s. 368-388. [Google Scholar]
  60. Bibliografia piśmiennictwa profesorów Seminarium Kieleckiego 1727-2001. Księga jubileuszowa, opr. D. Krześniak-Firlej, W. Firlej, A. Kaleta, Kielce 2002. [Google Scholar]
  61. Bóg nie jest bogiem wojny. Wspomnienia alumnów-żołnierzy, t. I-III, red. K. Fąfara, Z. Kępa, J. Prochwicz, Warszawa 2023. [Google Scholar]
  62. Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys przemian 966-1979, red. J. Kłoczowskiego, Lublin 1992 [Google Scholar]
  63. Domińczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990 w świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  64. Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995. [Google Scholar]
  65. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003. [Google Scholar]
  66. Dulewicz Z., Drugiego Chrystusa nie potrzeba. Wspomnienia z czasu służby wojskowej 1963-1965, Kielce 2024. [Google Scholar]
  67. Dzieje Kościoła w Polsce, red. A. Wiencek i inni, Kraków 2008. [Google Scholar]
  68. Gryz R., Władze partyjno-państwowe w Polsce w walce z duchowieństwem (1945-1956), w: Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, red. J. Myszor, A. Dziurok, Katowice 2004, s. 108-133. [Google Scholar]
  69. Frasik T., Historia Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2021. [Google Scholar]
  70. Kalendarz Świętokrzyski 2005, red. J. Daniel, Kielce 2004. [Google Scholar]
  71. Księga Jubileuszowa 1727–1977. Wyższe Seminarium Duchowne w Kielcach, Kielce 1977. [Google Scholar]
  72. Kultura teologiczna Seminarium Duchownego w Kielcach 1727-2002. Księga jubileuszowa, red. D. Olszewski, R. Kuligowski, K. Gurda, Kielce 2002. [Google Scholar]
  73. Kuśmierz J., Profesorowie Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach w latach 1727–1918, w: In vinculo communionis. Księga jubileuszowa ku czci biskupa kieleckiego Kazimierza Ryczana w 60. rocznicę urodzin, Kielce 1999, s. 169-203. [Google Scholar]
  74. Olszewski D., Kultura teologiczna w Kielcach, w: Pamiętnik świętokrzyski. Studia z dziejów kultury chrześcijańskiej, red. L. Kaczanowski A. Massalski, D. Olszewski, J. Szczepański, Kielce 1991, s. 65-77. [Google Scholar]
  75. Piotrowski P., Służba wojskowa kleryków na przykładzie 56. Batalionu Ratownictwa Terenowego w Brzegu (1966-1968), w: Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie 1945-1989, red. S.A. Bogaczewicz, S. Krzyżanowska, Wrocław 2004, s. 165-178. [Google Scholar]
  76. Pycia J., Nad Cichą, cz. 2, Kielce 1937. [Google Scholar]
  77. Seminaryum Kieleckie. Rys historyczny i dokumenty, opr. F. Puchalski, Kielce 1901. [Google Scholar]
  78. Setlak A., Służba wojskowa alumnów WSD w PRL i jej ocena w wypowiedziach alumnów i kapłanów rezerwistów z 1970. Studium historyczno-socjologiczne na przykładzie Bartoszyc, Olsztyn 2002. [Google Scholar]
  79. Sowa A., Wielka Historia Polski, t. X Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945-2001), Kraków 2001. [Google Scholar]
  80. Świąder W., Sutanna pod mundurem, Kielce 2015. [Google Scholar]
  81. Tarniewski M., Porcja wolności (Październik 1956), Paryż 1979. [Google Scholar]
  82. Zając J., Mundur zamiast sutanny, Kraków 2019. [Google Scholar]
  83. Zdanowski J., Seminarjum Duchowne w Kielcach. Rys historyczny w dwóchsetną rocznicę założenia, Kielce 1927. [Google Scholar]
  84. Zdanowski J., Z walki o wolność Kościoła pod zaborem rosyjskim. Karta z dziejów Seminarium Duchownego w Kielcach u schyłku XIX stulecia, Kielce 1925. [Google Scholar]
  85. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003. [Google Scholar]
  86. Żaryn J., Dzieje Kościoła Katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.