Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
##common.pageHeaderLogo.altText##

Vol. 31 (2024)

Artykuły

Military service of the seminarians of the Kielce Seminary in the years 1959-1980

  • Ks. Tomasz Gocel
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2024.159-210  [Google Scholar]
Published: 2024-12-12

Abstract

Communist authorities fought the Catholic Church in Poland by all available means. One of the forms of repression they used was the conscription of clerics into the army. This way of harming the Church was also used against the seminarians of the Seminary in Kielce. Between 1959 and 1980, about 100 candidates for the priesthood from Kielce were drafted and served two years in military units located in various cities, including Brzeg, Szczecin-Podjuchy, Bartoszyce and Chełmno. In the army, the soldier clerics were subjected to surveillance by military counterintelligence, political indoctrination and various operational activities, which were intended to lead them to abandon their priestly formation and return to secular life. Thanks to the maturity of the seminarians and the multiple assistance they were given by pastors in garrison towns and the Kielce Seminary, most of the seminarians continued their preparation for the priesthood after returning from the army. This article describes this experiment by the Communists from 1959-1980 of conscripting seminarians of the Kielce Seminary.

References

  1. Źródła archiwalne [Google Scholar]
  2. Archiwum Diecezjalne w Kielcach (ADK) [Google Scholar]
  3. Akta Kurialne Ogólne [Google Scholar]
  4. Alumni 1939-1964, sygn. OS-4/16 [Google Scholar]
  5. Akta Seminarium ogólne 1958-1979, sygn. OS-1/18 [Google Scholar]
  6. Korespondencja z ministerstwami 1958-1960, sygn. OW-1/3 [Google Scholar]
  7. Korespondencja z wojewodą 1945-1963, sygn. OW-2/5 [Google Scholar]
  8. Korespondencja z Wojewodą 1964-1966, sygn. OW-2/6 [Google Scholar]
  9. Korespondencja z wojewodą 1969-1971, sygn. OW-2/8 [Google Scholar]
  10. Korespondencja z wojewodą 1972-1973, sygn. OW-2/9 [Google Scholar]
  11. Korespondencja z wojewodą 1974-1980, sygn. OW-2/10 [Google Scholar]
  12. Święcenia alumnów 1963-1973, AKO, sygn. OS-4/18 [Google Scholar]
  13. Akta Seminarium Duchownego w Kielcach [Google Scholar]
  14. Kronika Seminarium Duchownego w Kielcach 1940-1971, sygn. SD-225 [Google Scholar]
  15. Biblioteka archiwum [Google Scholar]
  16. Wróbel T., Seminarium Duchowne w Kielcach, maszynopisy w kilku teczkach: teczka I, Wprowadzenie, t. II, O Seminarium, t. III, Uposażenie, t. IV Alumni, t. V Zwierzchność seminaryjna, t. VII Wychowanie seminaryjne, t. VIII Niższe Seminarium Duchowne (mszp.). [Google Scholar]
  17. Archiwum Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach (AWSDKi) [Google Scholar]
  18. Korespondencja Rektoratu 1950-1951-1952, b.s. [Google Scholar]
  19. Sprawy bieżące załatwione 1979/1980, b.s. [Google Scholar]
  20. Zarządzenia władz administracyjnych 1959-, b.s. [Google Scholar]
  21. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach (AIPN Ki) [Google Scholar]
  22. Materiały do służby wojskowej alumnów WSD w Kielcach 1959-1962, sygn. 015/948 [Google Scholar]
  23. Materiały dotyczące WSD w Kielcach 1952-1962, sygn. 014/1086. t. I Materiały dotyczące WSD w Kielcach od 2 II 1962 do 21 XII 1968, t. II [Google Scholar]
  24. Archiwum Państwowe w Kielcach – Urząd Wojewódzki Kielecki III [Google Scholar]
  25. Diecezja Kielecka 1949-1962, t. I, sygn. 1. [Google Scholar]
  26. Kuria Diecezjalna Kielce 1959-1967, t. III, sygn. 3. [Google Scholar]
  27. Kuria Diecezjalna Kielce 1967-1986, t. II, sygn. 4. [Google Scholar]
  28. Nadzór nad Kościołem Rzymsko-Katolickim 1959-1970, t. V, sygn. 1047. [Google Scholar]
  29. Sprawy podatkowe 1951-1972, sygn. 1059. [Google Scholar]
  30. Archiwum własne autora (AGT) [Google Scholar]
  31. Kazanie Biskupa Polowego Józefa Guzdka wygłoszone podczas promocji oficerskiej alumnów-żołnierzy, Warszawa – Kościół św. Stanisława Kostki 16 XI 2016 r. (maszynopis). [Google Scholar]
  32. Spis kapłanów diecezji kieleckiej według lat święceń, Kielce maj 2023 r, Wykaz sporządzony przez ks. prof. Jana Śledzianowskiego, mps. [Google Scholar]
  33. Lista kleryków żołnierzy z kieleckiego Seminarium Duchownego sporządzona przez ks. Wiesława Jasiczka, dostarczona do Kurii Diecezjalnej w Kielcach 2 V 2023 r., k. I – II, mps. [Google Scholar]
  34. Marcinkowska M., Aktywność społeczno-polityczna duchowieństwa diecezji kieleckiej w latach 1918-1939, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. zwycz. dr. hab. M. Markowskiego na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2018, mps. [Google Scholar]
  35. Pismo wikariusza generalnego diecezji kieleckiej ks. inf. J. Szarka do Biskupa Polowego Wojska Polskiego J. Guzdka, Kielce 14 VI 2011 r., kopia, mps. [Google Scholar]
  36. Przymusowa służba wojskowa alumnów Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach w latach 1959-1980, pismo sporządzone przez ks. Wiesława Jasiczka, Kielce 2 V 2023, k. I-IV. [Google Scholar]
  37. Źródła drukowane [Google Scholar]
  38. Dziennik Ustaw 1979, nr 18, poz. 11. [Google Scholar]
  39. Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej 1999, Kielce 1999. [Google Scholar]
  40. Markiewicz S., Stosunki między państwem a Kościołem rzymskokatolickim w Polsce Ludowej (1944-1981), cz. II Dokumenty, Warszawa 1982. [Google Scholar]
  41. Monitor Polski nr 48, poz. 282. [Google Scholar]
  42. Położenie prawne Kościołów i Związków Wyznaniowych w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej - zbiór przepisów i dokumentów według stanu na dzień 1 X 1960, Warszawa 1960. [Google Scholar]
  43. Czasopisma [Google Scholar]
  44. Chorązki M., Romański-Cebula S., Służba wojskowa kleryków – żołnierzy jednostki wojskowej 4446 w Brzegu w świetle relacji kapłanów z diecezji krakowskiej i wrocławskiej (analiza pamięci świadków-wybrane aspekty), „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, 10 (2020), s. 122-145. [Google Scholar]
  45. Czwołek, A. Służba wojskowa alumnów w PRL (na przykładzie 54. Szkolnego Batalionu Ratownictwa Terenowego w Bartoszycach), „Klio: czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym), 2011, nr 18, s. 103-130. [Google Scholar]
  46. Fitych T., Służba wojskowa alumnów w PRL, „Chrześcijanin w świecie. Zeszyty ODiSS”, 24 (1994), nr 1, s. 119-135. [Google Scholar]
  47. Gocel T., Kalendarium Seminarium Duchownego w Kielcach, „Kieleckie Studia Teologiczne”, 16 (2017), s. 19-71. [Google Scholar]
  48. Krawczyk M., Urząd do spraw Wyznań a funkcjonowanie seminariów duchownych i służba wojskowa kleryków – studium historyczno-prawne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach”, Seria: Administracja i zarządzanie, 16 (2016), nr 108, s. 31-50. [Google Scholar]
  49. Larysz P., Służba wojskowa alumnów Śląskiego Seminarium Duchownego w latach 1959-1978, Katowice 2009. [Google Scholar]
  50. Lesiński A., Służba wojskowa kleryków w latach 1959-1980 w świetle tajnych instrukcji instytucji Centralnych Ministerstwa Obrony Narodowej. Jubileuszowe Spotkanie byłych alumnów, którzy w latach 1959-1979 pełnili służbę wojskową, Warszawa 1997. [Google Scholar]
  51. Tenże, Wojskowa służba alumnów w PRL, „Czasy Nowożytne”, 6 (1999), s. 323-335. [Google Scholar]
  52. Wojskowa służba śląskich duchownych w latach 1918-1980, red. Z. Kapała, J. Myszor, Katowice 1999. [Google Scholar]
  53. Olszewski D., Reorganizacja Seminarium Duchownego w Kielcach za rektoratu ks. Macieja Majerczaka (1841-1848), „Kielecki Przegląd Diecezjalny”, 53 (197), nr 4-5, s. 229-243. [Google Scholar]
  54. Paszkowski S., Służba wojskowa kleryków w latach 1959-1980. Jerzy Popiełuszko – alumn żołnierz, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, 18 (2010), nr 1, s. 175-180. [Google Scholar]
  55. Piecha H., Wojskowy eksperyment, „Gość Niedzielny”, 68 (1991), nr 14, s. 10. [Google Scholar]
  56. Wróbel T., Nauczanie filozofii i teologii w Kieleckim Seminarium Duchownym (1727–1962), „Nasza Przeszłość”, 59 (1983), s. 97-163. [Google Scholar]
  57. Opracowania [Google Scholar]
  58. 50 lat służby kapłańskiej Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie, opr. E. Chat, Kielce 2002. [Google Scholar]
  59. Kuśmierz J., Dokumenty biskupie dotyczące Seminarium Duchownego w Kielcach w latach 1726-1918, w: Powołanie i służba. Księga jubileuszowa ku czci biskupa Mieczysława Jaworskiego w 70. rocznicę urodzin, red. K. Gurda, T. Gacia, Kielce 2000, s. 368-388. [Google Scholar]
  60. Bibliografia piśmiennictwa profesorów Seminarium Kieleckiego 1727-2001. Księga jubileuszowa, opr. D. Krześniak-Firlej, W. Firlej, A. Kaleta, Kielce 2002. [Google Scholar]
  61. Bóg nie jest bogiem wojny. Wspomnienia alumnów-żołnierzy, t. I-III, red. K. Fąfara, Z. Kępa, J. Prochwicz, Warszawa 2023. [Google Scholar]
  62. Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys przemian 966-1979, red. J. Kłoczowskiego, Lublin 1992 [Google Scholar]
  63. Domińczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990 w świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  64. Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995. [Google Scholar]
  65. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003. [Google Scholar]
  66. Dulewicz Z., Drugiego Chrystusa nie potrzeba. Wspomnienia z czasu służby wojskowej 1963-1965, Kielce 2024. [Google Scholar]
  67. Dzieje Kościoła w Polsce, red. A. Wiencek i inni, Kraków 2008. [Google Scholar]
  68. Gryz R., Władze partyjno-państwowe w Polsce w walce z duchowieństwem (1945-1956), w: Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, red. J. Myszor, A. Dziurok, Katowice 2004, s. 108-133. [Google Scholar]
  69. Frasik T., Historia Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 2021. [Google Scholar]
  70. Kalendarz Świętokrzyski 2005, red. J. Daniel, Kielce 2004. [Google Scholar]
  71. Księga Jubileuszowa 1727–1977. Wyższe Seminarium Duchowne w Kielcach, Kielce 1977. [Google Scholar]
  72. Kultura teologiczna Seminarium Duchownego w Kielcach 1727-2002. Księga jubileuszowa, red. D. Olszewski, R. Kuligowski, K. Gurda, Kielce 2002. [Google Scholar]
  73. Kuśmierz J., Profesorowie Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach w latach 1727–1918, w: In vinculo communionis. Księga jubileuszowa ku czci biskupa kieleckiego Kazimierza Ryczana w 60. rocznicę urodzin, Kielce 1999, s. 169-203. [Google Scholar]
  74. Olszewski D., Kultura teologiczna w Kielcach, w: Pamiętnik świętokrzyski. Studia z dziejów kultury chrześcijańskiej, red. L. Kaczanowski A. Massalski, D. Olszewski, J. Szczepański, Kielce 1991, s. 65-77. [Google Scholar]
  75. Piotrowski P., Służba wojskowa kleryków na przykładzie 56. Batalionu Ratownictwa Terenowego w Brzegu (1966-1968), w: Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie 1945-1989, red. S.A. Bogaczewicz, S. Krzyżanowska, Wrocław 2004, s. 165-178. [Google Scholar]
  76. Pycia J., Nad Cichą, cz. 2, Kielce 1937. [Google Scholar]
  77. Seminaryum Kieleckie. Rys historyczny i dokumenty, opr. F. Puchalski, Kielce 1901. [Google Scholar]
  78. Setlak A., Służba wojskowa alumnów WSD w PRL i jej ocena w wypowiedziach alumnów i kapłanów rezerwistów z 1970. Studium historyczno-socjologiczne na przykładzie Bartoszyc, Olsztyn 2002. [Google Scholar]
  79. Sowa A., Wielka Historia Polski, t. X Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945-2001), Kraków 2001. [Google Scholar]
  80. Świąder W., Sutanna pod mundurem, Kielce 2015. [Google Scholar]
  81. Tarniewski M., Porcja wolności (Październik 1956), Paryż 1979. [Google Scholar]
  82. Zając J., Mundur zamiast sutanny, Kraków 2019. [Google Scholar]
  83. Zdanowski J., Seminarjum Duchowne w Kielcach. Rys historyczny w dwóchsetną rocznicę założenia, Kielce 1927. [Google Scholar]
  84. Zdanowski J., Z walki o wolność Kościoła pod zaborem rosyjskim. Karta z dziejów Seminarium Duchownego w Kielcach u schyłku XIX stulecia, Kielce 1925. [Google Scholar]
  85. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003. [Google Scholar]
  86. Żaryn J., Dzieje Kościoła Katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.