Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Tom 29 Nr 2 (2021)

Biblistyka

Przekłady biblijne nazw należących do kategorii pojęciowej ptactwa w Księdze Hioba 28,7 z bazowym komponentem leksykalnym ostříže i kobuza – na materiale czeskim i polskim

DOI: https://doi.org/10.34839/wpt.2021.29.2.7-28  [Google Scholar]
Opublikowane: 27.12.2021

Abstrakt

Autor w niniejszym artykule zwraca uwagę na kwestie tłumaczeniowe związane zwłaszcza z wykorzystaną leksyką awifaunistyczną, jaka pojawia się na kartach Biblii w analizowanym fragmencie Hi 28,7 w wybranych 12 czeskich i 18 polskich przekładach Pisma Świętego. W przeprowadzonej konfrontatywno-leksykalnej analizie opisuje on nie tylko podobieństwa, ale przede wszystkim zauważalne różnice, czyli zmiany w ekwiwalencji nazw ptaków oraz jak i w jakiej formie językowej owa kategoria pojęciowa jest wykorzystywana w przekładzie przez bliskoznacznie synonimiczne leksemy – w zależności od wersji tłumaczeniowej. Zwrócono uwagę na marginalne występowanie leksemu czeskiego ostříž. Pozostałe ptaki wymieniane w Hi 28,7 mają w czeskich i polskich przekładach biblijnych tak różne odpowiedniki leksykalne, że sprawia to wrażenie chaosu i daleko idącej dowolności w tłumaczeniu awifaunistycznych nazw.

Bibliografia

  1. Achtemeier P.J., Encyklopedia biblijna, seria: Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  2. Bělič J., Kamiš A., Kučera K., Malý staročeský slovník, Praha 1978. [Google Scholar]
  3. Bible česká. Díl prvý: Knihy Starého zákona, Svazek II. Ester – Sirachovcova, tłum. J. Hejčl, Praha 1921. [Google Scholar]
  4. Biblia. To iest księgi starego y nowego przymierza znowu z ięzyka Ebreyskiego, Greckiego, Łacińskiego na polski przełożone, tłum. S. Budny (1572), https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/4425/edition/4263/content [dostęp: 19.10.2021]. [Google Scholar]
  5. Briks P., Podręczny słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, seria: Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  6. Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1927/1993. [Google Scholar]
  7. Catholic liturgical translation, O Bohu, http://www.obohu.cz/bible/index.php?styl=KLP&k=Jb&kap=28 [dostęp: 19.10.2021]. [Google Scholar]
  8. Cygański M., Myślistwo ptasie, Kraków 1584/Warszawa 2014. [Google Scholar]
  9. Černý J., Holeš J., Sémiotika, Praha 2004. [Google Scholar]
  10. Driver G.R., Birds in the Old Testament, „Palestine Exploration Quarterly” 87/1 (1955), s. 5–20. [Google Scholar]
  11. Hadravová A., Kniha dvacatera umění mistra Pavla Žídka část přírodovědná, Praha 2008. [Google Scholar]
  12. Hagen M., Realia biblica geographica, naturalia, archaeologica, quibus compendium introductionis Biblicae completur et illustratur, auctore M.H, Parisiis 1914. [Google Scholar]
  13. Haller J., Český slovník věcný a synonymický, sv. 1, Praha 1969. [Google Scholar]
  14. Hampl L., Świat awifauny II w polskich i czeskich przekładach Pisma Świętego (ptactwo czyste i nieczyste), seria: Wymiary Humanistyki, Rozprawy Naukowe 53, Bielsko-Biała 2014. [Google Scholar]
  15. Heller J., Vocabularium biblicum septen linguarum – Biblický slovník sedmi jazyků hebrejsko-řecko-latinsko-anglicko-německo-maďarsko-český, Praha 2000. [Google Scholar]
  16. Hudec K., Ptáci v českém životě a kultuře, Praha 2017. [Google Scholar]
  17. Jakubiec C., Księga Hioba. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy. Pismo Święte Starego Testamentu, t. 7, cz. 1, Poznań–Warszawa 1974. [Google Scholar]
  18. Jungmann J., Slovník česko-německý, t. 2: K–O, Praha 1836. [Google Scholar]
  19. Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiecki W., Słownik języka polskiego, t. 2: H–M, Warszawa 1902/1952. [Google Scholar]
  20. Kępa D., Pochodzenie wyrazu a współczesny obraz językowy odpowiadającego mu desygnatu na przykładzie nazw gatunkowych ptaków, [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski (red.), Lublin 1999, s. 137–148. [Google Scholar]
  21. Kępa-Figura D., Kategoryzacja w komunikacji językowej na przykładzie leksemu ptak, Lublin 2007. [Google Scholar]
  22. Koehler L., Baumgartner W., Stamm J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. 1, P. Dec (red.), seria: Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2008. [Google Scholar]
  23. Komárek S., Ptáci v Čechách v letech 1360-1890 aneb tajemství rytíře von Sacher-Masocha, Praha 2007. [Google Scholar]
  24. Kruszewicz A.G., Ptaki Polski. Mała encyklopedia ilustrowana, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  25. Księga Ijoba, Nowa Biblia Gdańska, [w:] Śląskie Towarzystwo Biblijne, https://www.biblest.com.pl/stb/stest/ijob/ijob.html [dostęp: 19.10.2021]. [Google Scholar]
  26. Księga Ijob, tłum. J. Cylkow, Kraków 1903. [Google Scholar]
  27. Księga Hioba 28, [w:] BibliePolskie.pl. Przekłady Biblii na język polski, /http://bibliepolskie.pl/zzteksty_ch.php?wid=21&book=18&chapter=28&e= [dostęp: 19.10.2021]. [Google Scholar]
  28. Kufnerová Z., Čeština a překládání, Jinočany 2009. [Google Scholar]
  29. Kuśmirek A., Hebrajsko-polski Stary Testament Pięcioksiąg. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem rdzeni, seria: Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2003. [Google Scholar]
  30. Kuśmirek A., Hebrajsko-polski Stary Testament Pisma. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją i indeksem rdzeni hebrajskich i aramejskich, seria: Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2009. [Google Scholar]
  31. Lakoff G., Women, Fire and Dangerous Things. What Categories Reval About the Mind, Chicago 1987. [Google Scholar]
  32. Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, tłum. T.P. Krzeszowski, Warszawa 1988. [Google Scholar]
  33. Lakoff G., Johnson M., Metafory, kterými žijeme, tłum. T. Čejka, Brno 2002. [Google Scholar]
  34. Langacker R.W., Foundations of Cognitive Grammar, vol. 1, Stanford 1987. [Google Scholar]
  35. Langacker R.W., Kardela H., Wykłady z gramatyki kognitywnej: Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993, Lublin 1995. [Google Scholar]
  36. Langacker R.W., Model dynamiczny oparty na uzusie językowym, [w:] Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, E. Dąbrowska, W. Kubiński (red.), Kraków 2003, s. 30–117. [Google Scholar]
  37. Łach S., Księga Kapłańska. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy. Pismo Święte Starego Testamentu, t. 2, cz. 1, Poznań–Warszawa 1970. [Google Scholar]
  38. Nechutová J., Ptačí zahrádka, Brno 1991. [Google Scholar]
  39. MacKenzie R., Murphy R., Księga Hioba, [w:] Katolicki komentarz biblijny, W. Chrostowski (red.), seria: Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2001, s. 445–480. [Google Scholar]
  40. Michálek E., Česká slovní zásoba v Klaretových slovnících, Praha 1989. [Google Scholar]
  41. Milgrom J., Leviticus 1-16. The Anchor Bible, A New Translation with Introduction and Commentary, New York–London–Toronto–Sydney–Auckland 1991. [Google Scholar]
  42. Mokienko V., Wurm A., Česko-ruský frazeologický slovník, Olomouc 2002. [Google Scholar]
  43. Mrhačová E., Názvy zvířat v české frazeologii a idiomatice, Filozofické fakulty Ostravské univerzity, číslo 124, Ostrava 1999. [Google Scholar]
  44. Mrhačová E., Česko-polské jazykovědné studie, Racibórz 2013. [Google Scholar]
  45. Mrhačová E., Balowski M., Česko-polský frazeologický slovník, Ostrava 2009. [Google Scholar]
  46. Mrhačová E., Ponczová R., Zvířata v české a polské frazeologii a idiomatice. Česko-polský a polsko- český slovník, Šenov u Ostravy 2003. [Google Scholar]
  47. Online knihovna Strážné věže, https://wol.jw.org/cs/wol/b/r29/lp-b/nwt/18/28#s=7&study=discover [dostęp: 19.10.2021]. [Google Scholar]
  48. Packer J.I., Tenney M.C., Słownik tła Biblii, W. Chrostowski (red.), seria: Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2007. [Google Scholar]
  49. Pavlíkův studijní překlad – Bible, tłum. M. Pavlík, Kroměříž 2014. [Google Scholar]
  50. Pět Knih Mojžíšových včetně Haftarot s českým překladem rabína Efraima Sidona, Praha 2012. [Google Scholar]
  51. Pípal B., Hebrejsko-český slovník ke Starému zákonu, Praha 2006. [Google Scholar]
  52. Popowski R., Septuaginta, czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami, seria: Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2014. [Google Scholar]
  53. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Zgółkowa H. (red.), t. 16, Poznań 1998. [Google Scholar]
  54. Rejzek J., Český etymologický slovník, Voznice 2001. [Google Scholar]
  55. Slovník spisovné češtiny pro školu a veřejnost, J. Filipec, F. Daneš, V. Mejstřík (red.), Praha 2005. [Google Scholar]
  56. Slovník současné češtiny správně česky, Brno 2011. [Google Scholar]
  57. Sławski F., Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 2: K–Kot, Kraków 1958–1965. [Google Scholar]
  58. Styblík V., Tajemství slov, Praha 2006. [Google Scholar]
  59. Szymczak M., Słownik języka polskiego, t. 1: A–K, Warszawa 1978. [Google Scholar]
  60. Šmilauer V., Česká jména ptáků v Klaretově Fysiologiáři, „Listy filologické” 67/1–2 (1940), s. 383–394. [Google Scholar]
  61. Taylor J.R., Kategoryzacja w języku, prototypy w teorii językoznawczej, tłum. A. Skucińska, Kraków 2001. [Google Scholar]
  62. Taylor J.R., Gramatyka kognitywna, tłum. M. Buchta, Ł. Wiraszka, Kraków 2007. [Google Scholar]
  63. Veleslavín D.A., Nomenclator quadrilinguis boemico-latino-graeco-germanicus, Praha 1598/2015. [Google Scholar]
  64. Velký česko-polský frazeologický slovník, Orłoś T.Z. (red.), Kraków 2009. [Google Scholar]
  65. Vladimir Sramek – Old Testament translation (1947), O Bohu, http://www.obohu.cz/bible/index.php?styl=VS&k=Jb&kap=28 [dostęp: 19.10.2021]. [Google Scholar]
  66. Výklady ke Starému zákonu III. Knihy naučné Jób až Píseň písní, připravila Starozákonní komise, Praha 1998. [Google Scholar]
  67. Wierzbicka A., Nazwy zwierząt, [w:] O definicjach i definiowaniu, J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), Lublin 1993, s. 251–267. [Google Scholar]
  68. Wierzbicka A., Język – Umysł – Kultura, J. Bartmiński (red.), Warszawa 1999. [Google Scholar]
  69. Wierzbicka A., Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin 2006. [Google Scholar]
  70. Wierzbicka A., Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, tłum. I. Duraj-Nowosielska, Warszawa 2007. [Google Scholar]
  71. Zaorálek J., Lidová rčení, Praha 2000. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.