Przedmiotem artykułu jest analiza powstańczej i ewolucyjnej zasady współdziałania w poszczególnych projektach konstytucyjnych aż do ostatecznego sformułowania w art. 25 ust. 3 aktualnie obowiązującej w Polsce ustawy zasadniczej. Dla kształtu tej zasady charakterystyczne są etapy prac nad całą Konstytucją, a mianowicie lata 1989-1991, 1992-1993 i 1993-1997. Uzasadnienie tego znajduje się w wydarzeniach politycznych w Polsce i zmianie procesu legislacyjnego. Spośród wszystkich zgłoszonych projektów tylko w jednym przypadku zgłoszonym przez Konfederację Polski Niepodległej i Porozumienie Centrum nie było odniesienia do zasady współpracy. Właściwe funkcjonowanie tej zasady nie jest możliwe bez zagwarantowania poszanowania innych zasad wzajemnych relacji Kościół-Państwo. Dlatego w konsekwencji zasada współdziałania jest uzasadniona tylko w kontekście normatywnym zasad wolności religijnej, poszanowania autonomii i niezależności Kościoła i Państwa, a także form regulacji relacji między nimi.