Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 134 (2020): Nasza Przeszłość

Artykuły

Szabla i krucyfiks. Działalność wojskowa Jana Zapolskiego - Opata Lędzkiego

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2020.134.151-168  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2020

Abstrakt

Zagadnienie dotyczące służby wojskowej przedstawicieli duchowieństwa jest zjawiskiem dość rzadkim i wydawać by się mogło kontrowersyjnym. Według doktryny pochodzącej jeszcze z czasów średniowiecza, księżom nie wolno było przelewać krwi. Nie zmienia to jednak faktu, że historia zna przypadki duchownych,
którzy służyli w wojsku i to nie tylko jako kapelani. Życiorys księdza-opata Jana Zapolskiego wpisywałby się doskonale w to zagadnienie. W 1651 r. podczas gdy gros szlachty wielkopolskiej ruszył na wyprawę pod Beresteczko, Zapolski korzystając z posiłków lokalnych duchownych, rozbił siły chłopskie planujące zorganizowanie powstania ludowego. W czasie potopu szwedzkiego, gdy Szwedzi zagrozili Rzeczpospolitej, Wielkopolsce i Kościołowi katolickiemu, prowadził działania wojskowe przeciwko nim, oblegając i zdobywając Koło, a następnie biorąc udział ze swoją chorągwią w wyprawie na marchię brandenburską w 1656 r. Rejestr popisowy jego chorągwi zachował się do dziś i dzięki niemu możemy zapoznać się z jej dokładną strukturą.

Bibliografia

  1. Białkowski L., Szkice z życia wielkopolski w siedemnastym wieku, Poznań 1925. [Google Scholar]
  2. Bielecka J., Inwentarze ksiąg archiwów grodzkich i ziemskich wielkopolski XIV–XVIII w., Poznań 1965. [Google Scholar]
  3. Czapliński W., Wyprawa Wielkopolan na Nową Marchię w 1656 r. i układ w Sulęcinie, „Roczniki Historyczne”, t. 23, 1957. [Google Scholar]
  4. Deputaci trybunału koronnego 1578–1794. Spis, cz. 2 (1621–1660), oprac. D. Kupisz, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  5. Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław 1953. [Google Scholar]
  6. Jarochowski K., Wielkopolska w czasie pierwszej wojny szwedzkiej od r. 1655 do 1657, Poznań 1864. [Google Scholar]
  7. Kamiński M., Dawne opactwo zakonu cysterskiego w Lądzie nad Wartą. [Google Scholar]
  8. Zarys dziejów i zabytki sztuki, Ląd 1936. [Google Scholar]
  9. Kersten A., Chłopi polscy w walce z najazdem szwedzkim 1655–1656, Warszawa 1958. [Google Scholar]
  10. Kersten A., Stefan Czarniecki 1599–1665, wyd. 2, Lublin 2006. [Google Scholar]
  11. Kossarzeczki K., Wielkopolska (wraz z województwami łęczyckim i sieradzkim) i Kujawy, [w:] M. Nagielski, K. Kossarzecki, Ł. Przybyłek, A. Haratym, [Google Scholar]
  12. Zniszczenia szwedzkie na terenie Korony w okresie potopu 1655–1660, Warszawa 2015, s. 166–167. [Google Scholar]
  13. Kubala L., Wojna brandenburska 1656–1657, Lwów–Warszawa 1917. [Google Scholar]
  14. Kubala L., Wojna szwedzka w roku 1655 i 1656, Lwów–Warszawa–Poznań 1917. [Google Scholar]
  15. Labuda G., Rozruchy chłopskie na pograniczu wielkopolsko-pomorskim, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 2, 1956, z. 1. [Google Scholar]
  16. Majewski W., Działania partyzanckie w dobie „Potopu” 1655–1660, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. 29, 1986. [Google Scholar]
  17. Marczak P., Wojny husyckie, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  18. Olejnik K., Obrona polskiej granicy zachodniej od końca XIV do schyłku XVIII w., Poznań 1985. [Google Scholar]
  19. Przyboś A., Gniński Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław–Warszawa–Kraków 1959–60. [Google Scholar]
  20. Romański R., Beresteczko 1651, Warszawa 1994. [Google Scholar]
  21. Sauter W., Krzysztof Żegocki, pierwszy partyzant Rzeczypospolitej 1618–1673, Poznań 1981. [Google Scholar]
  22. Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia, red. K. Lepszy, Warszawa 1968. [Google Scholar]
  23. Smołka J., Powstanie Wielkopolski przeciwko Szwedom w latach 1655–1657, „Rocznik Przemyski”, t. 1, 1909–1911. [Google Scholar]
  24. Staręgowski B., Księża-żołnierze, ramię zbrojne kościoła katolickiego, „Rycerstwo”, nr 2, 2016. [Google Scholar]
  25. Szczotka S., Powstanie chłopskie pod wodzą Kostki Napierskiego, Warszawa 1951. [Google Scholar]
  26. Wagner M., Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, t. 1, Oświęcim 2013. [Google Scholar]
  27. Wielkopolski słownik biograficzny, red. A Gąsiorowski, J. Topolski, Warszawa–Poznań 1983. [Google Scholar]
  28. Wierzbicki L., Pospolite ruszenie w Polsce w drugiej połowie XVII wieku. [Google Scholar]
  29. Ostatnie wyprawy z lat 1670–1672, Lublin 2011. [Google Scholar]
  30. Wimmer J., Polska – Szwecja. Konflikty zbrojne w XVI–XVIII w., Oświęcim 2013. [Google Scholar]
  31. Wisłocki J., O działalności emisariuszy Chmielnickiego w Wielkopolsce w 1651 r., „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 1, 1955, z. 1. [Google Scholar]
  32. Wisłocki J., Walka z najazdem szwedzkim w Wielkopolsce 1655–1656, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 2, 1956, z. 2. [Google Scholar]
  33. Wisner H., Jan Kazimierz Waza, wyd. 2, Wrocław 2004. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.