Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 128 (2017): Nasza Przeszłość

Artykuły

Sędziowie i prokuratorzy. Skład komisji sądowych rozpatrujących zachodniopomorsko - brandenburski spór z przełomu XV/XVI w., dotyczący przynależności państwowej Granowa na ziemi choszczeńskiej

  • Grzegorz Jacek Brzustowicz
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2017.128.87-98  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2017

Abstrakt

Spór o przynależność państwową Granowa na ziemi choszczeńskiej prowadzony był na przełomie XV/XVI wieku pomiędzy Pomorzem Zachodnim a Brandenburgią. Celem artykułu jest wskazanie duchownych sędziów w tym procesie, na podstawie zachowanych akt procesowych. Okazało się, że jest to grupa sędziów i prokuratorów, których biografie zostały wzbogacone o uczestnictwo w niniejszym procesie sądowym. Badania genealogiczne dowiodły, że liczni sędziowie mieli krewnych zamieszkujących w okolicy Granowa, zarówno po pomorskiej, jak i nowomarchijskiej stronie. Strona zachodniopomorska powołała do procesów silniejszy i liczniejszy skład sędziowski. Byli to duchowni znawcy prawa, a jednocześnie najbliżsi współpracownicy księcia Bogusława X i biskupa kamieńskiego. Księcia zachodniopomorskiego reprezentowali podczas tego procesu: biskup kamieński Marcin Karith, z ramienia którego wyznaczono na prokuratorów dwóch duchownych: Jana Szwane kanonika kamień-skiego i nadwornego sekretarza księcia zachodniopomorskiego oraz Andreasa Beckera radcę zakonnego i doktora prawa. Kolejnymi pomorskimi duchownymi wchodzącymi w skład ławy sędziowskiej byli: wikary szczeciński Johann Otto i zakonny doktor prawa, archidiakon pyrzycki i słupski oraz prałat Kaspar von Güntersberg. Jako pomorskich protokolantów źródła wymieniły pisarza biskupa kamieńskiego Jurgena Angelkena i Konrada von Kremptzowa kancelistę kolegiaty kamieńskiej i sekretarza księcia Bogusława. Elektora brandenburskiego w procesie reprezentował Jerzy von Schlaberendorf mistrz brandenburskich joannitów na Pomorze i Marchię Brandenburską oraz adwokaci Michael Ukerow oraz Benedykt Starszy von Sydow. Pomimo mniej licznego składu ławy sędziowskiej po stronie brandenburskiej, proces został przez nich wygrany i zakończony potwierdzeniem przynależności Granowa do Nowej Marchii.

Bibliografia

  1. Codex diplomaticus Brandenburgensis ist eine Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellen über die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten (dalej skrót: CDB), hrsg. v. A.F. Riedel, seria A, Bd. I-XXV; seria B, Bd. I-VI; seria C, Bd. I-III; seria D, Bd. I, Berlin 1838-1860. [Google Scholar]
  2. Codex diplomaticus Brandenburgensis Continuatis, (dalej skrót: CDBC), Hrsg. G.W. v. Raumer, Bd. II, Berlin-Stettin-Elbing 1831. [Google Scholar]
  3. Geschichtsquellen des Burg- und Schlossgesessenen Geschlechts von Borcke, (dalej skrót: UBB), hrsg. G.Sello, Bd. II, Berlin 1902. [Google Scholar]
  4. Kantzow T., Pomerania. Kronika pomorska z XVI wieku, Tom II, Oprac. K. Gołda, T. Białecki, E. Rymar, Szczecin 2005. [Google Scholar]
  5. Klempin R., Diplomatische Beiträge zur Geschichte Pommerns aus der Zeit Bogislafs X (dalej skrót DBGP), Berlin 1859. [Google Scholar]
  6. Priebatsch F., Politische Correspondenz, des Kurfürsten Albrecht Achilles (dalej skrót: PC), Bd. II, Leipzig 1896. [Google Scholar]
  7. Protokolle der Pommerschen Kirchenvisitationen 1535-1539 (dalej skrót PPK), bearb. H. Heyden, Heft 2, Köln-Graz 1963. [Google Scholar]
  8. Regesta Historiae Neomarchicae, (dalej skrót: ReHN), Hrsg. K. Kletke, Bd. II, „Märkische Forschungen”, Bd. XI, Berlin 1870. [Google Scholar]
  9. Regestenbuch der Urkundensammlung der Stadt Stettin 1243-1856, (dalej skrót: RUS), Bd. I, Szczecin 1996. [Google Scholar]
  10. Repertorium Poenitentiariae Germanicum, Th. 1, Bd. 5, Tűbingen 2002. [Google Scholar]
  11. Allgemeine Deutsche Biographie (dalej skrót: ADB), Bd. 20, Leipzig 1884; Bd. 54 (1908). [Google Scholar]
  12. Barthold F.W., Geschichte von Rügen und Pommern, Bd. II, Hamburg 1840. [Google Scholar]
  13. Berg K., Arnswalde unter dem Deutschen Orden und den ersten Hohenzollern, (dalej skrót: K.Berg, Arnswalde XV), Arnswalde 1923. [Google Scholar]
  14. Berghaus H., Landbuch von Pommern und Rügen, Th. II, Bd. III, Anklam-Berlin 1868. [Google Scholar]
  15. Boehmer F., Mitteilungen aus dem Archive der Stadt Stargard, „Monatsblätter”, nr 3(1903). [Google Scholar]
  16. Brzustowicz G.J., Choszczno jakiego nie znacie, tom II: Choszczno inaczej Arnswalde. Średniowieczne dzieje miasta, Choszczno 2003. [Google Scholar]
  17. Brzustowicz G.J., Cychra, Lisia Góra i Sporny Las. Kształtowanie się odcinka granicy nowomarchijsko-zachodniopomorskiej, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”, nr 23 (2016), s. 13-34. [Google Scholar]
  18. Brzustowicz G.J., Działalność publiczna opata bierzwnickiego Antoniego na przełomie XV/XVI wieku, „Nasza Przeszłość” nr 125 (2016), s. 147-163. [Google Scholar]
  19. Brzustowicz G.J., Pomorsko-brandenburski spór o Granowo w XV i XVI w., cz. 1-2 „Przegląd Zachodniopomorski”, Nr 3-4, Szczecin 2011, s. 5-24; 5-34. [Google Scholar]
  20. Brzustowicz G.J., W połowie szczecińskie i w połowie marchijskie. Zależność lenna rycerstwa pogranicza Nowej Marchii i Księstwa Pomorskiego w XV i XVI wieku, na przykładzie rodów zamieszkujących w Granowie na Ziemi Choszczeńskiej, „Rocznik Chojeński”, tom IV, Chojna 2012, s. 113-138. [Google Scholar]
  21. Gahlbeck Ch., Od dóbr rycerzy rozbójników do komandorii joannitów. Historia Golic w XV w., w: Cedynia i okolica poprzez wieki, red. P.Migdalski, Chojna-Szczecin 2013. [Google Scholar]
  22. Geschichte der Familie von Dewitz, Bd. I: Urkunden und Quellen bis zum Beginn des Dreissigjähringen Krieges, hrsg. P. Gantzer, Halle 1912. [Google Scholar]
  23. Grube M., Das Geschlecht Schwawe, „Zeitschrift für Wappen- und Siegel- und Familienkunde”, Jg. 45 (1917). [Google Scholar]
  24. Hoogeweg H., Die Stifter und Klöster der Provinz Pommern, Bd. II, Stettin 1925. [Google Scholar]
  25. Rymar E., Biskupi, sufragani, wikariusze generalni kamieńscy z XII-XVII wieku. Rodowody, drogi karier, chronologia, w: Biskupi – mnisi – reformatorzy. Studia z dziejów diecezji kamieńskiej, Szczecin 2002. [Google Scholar]
  26. Rymar E., Historia polityczna i społeczna Nowej Marchii w średniowieczu (do roku 1535), Gorzów Wlkp. 2015. [Google Scholar]
  27. Rymar E., Kolegiata w Myśliborzu i skład jej kapituły (XIII-XVI w.), „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”, Nr 13, Gorzów Wlkp. 2006. [Google Scholar]
  28. Rymar E., Rodzina rycerska von Sydow w średniowieczu (w ziemi chojeńskiej w szczególności), „Rocznik Chojeński. Pismo historyczno-społeczne”, Tom II, Chojna 2010. [Google Scholar]
  29. Rymar E., Spór graniczny księstwa zachodniopomorskiego z Nową Marchią, nad dolną Rurzycą (XIII-XVII w.), „Przegląd Zachodniopomorski” z. 2 (2000). [Google Scholar]
  30. Rymar E., Wielka podróż wielkiego księcia. Wyprawa Bogusława X Pomorskiego na niemiecki dwór królewski, do Ziemi Świętej i Rzymu (1496-1498), Szczecin 2004. [Google Scholar]
  31. Rymar E., Z dawnych dziejów przyodrzańskiej Nowej Marchii, Chojna 2012. [Google Scholar]
  32. Wehrmann M., Geschichte von Pommern, Bd. II, Gotha 1919. [Google Scholar]
  33. Wielopolski A., Polsko-pomorskie spory graniczne w latach 1536-1555, „Przegląd Zachodni” nr 5/6 (1954). [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.