Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 92 (1999): Nasza Przeszłość

Artykuły

Zbigniew Oleśnicki wobec unii polsko-litewskiej w latach 1434-1453

  • Jarosław Nikodem
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1999.92.85-135  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1999

Abstrakt

Na podstawie analizy postawy Zbigniewa Oleśnickiego wobec unii polsko-litewskiej w latach 1434-1453 autor dochodzi do wniosku, że biskup krakowski konsekwentnie dążył do kontynuacji polityki wypracowanej za panowania Władysława Jagiełły. Jej podstawą było przekonanie, że Korona Polska musi za wszelką cenę utrzymać unię z Litwą, unikając przy tym konfliktu zbrojnego. Tę politykę szczególnie starano się realizować w Koronie Polskiej w latach 1440-1447, mając na względzie los unii. Z troską o los unii Oleśnicki przyczynił się do wyboru Kazimierza IV na króla Polski. Miało to na celu sprawowanie rządów obydwoma państwami przez jednego władcę. Nieustanowienie odrębnego wielkiego księcia Litwy miało podwójne znaczenie: powstrzymywało litewski separatyzm i zapobiegało sporom terytorialnym. Nadzieja Oleśnickiego, że Kazimierz będzie dbał o politykę Litwy jak jego ojciec, nie spełniła się. Młody król, zobowiązany przysięgą złożoną Litwinom, musiał przynajmniej czasowo reprezentować stanowisko litewskie. Wkrótce zaczął myśleć w kategoriach dynastycznych, które jednak nie nawiązywały do polityki Jagiełły. Autor stwierdza również, że opinie na temat inkorporacjonizmu Oleśnickiego są czystą inwencją historiografii. Jego stosunek do unii można sprowadzić do następujących punktów: a) naleganie na utrzymanie prawnej podległości Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec Korony Polskiej; b) żądanie, aby król zakazał Litwie prowadzenia polityki zagranicznej sprzecznej z interesami Korony Polskiej; c) sprzeciw wobec naruszenia ustalonego status quo terytorialnego. Warto zauważyć, że Oleśnicki nie trzymał się uparcie swoich poglądów, ale potrafił je dostosować do aktualnej polityki. Podobnie jak inni dostojnicy Korony Polskiej, nie mógł jednak zaakceptować terytorialnych koncesji na rzecz Wielkiego Księstwa, które mogłyby pozbawić Koronę Polską jej prawnej dominacji nad Litwą.

Downloads

Download data is not yet available.