Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 87 (1997): Nasza Przeszłość

Artykuły

Zbigniew Oleśnicki w dziełach Jana Długosza

  • Jarosław Nikodem
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1997.87.73-121  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.1997

Abstrakt

Spod pióra Jana Długosza wyszły trzy biografie Oleśnickiego: opis w "Katalogu biskupów krakowskich", ży­ciorys umieszczony w "Annales" pod datą 1455 oraz wielką biografię biskupa, przewijającą się przez "Annales" w latach 1410-1455. Wizerunek Oleśnickiego, wyłaniający się z kart "Roczników", nie docze­kał się dotychczas osobnych badań, dlatego on stanowić będzie główny cel analizy. Wszystkie te biogramy łączy kilka cech wspólnych: mają na celu przedstawienie ponadprzeciętnej osobowości biskupa i są napisane zgodnie z zasadami sztuki retorycznej. Życiorysy z "Katalogu Biskupów Krakowskich” ukazują postać idealnego biskupa - obrońca wiary, Kościoła i ojczyzny. Biogram znajdujący się w "Rocznikach” pod rokiem 1455 został zaprojektowany zgodnie z zasadą amplifikacji. Długosz przedstawił tu biskupa krakowskiego jako wzór wszelkich cnót. Metoda ta była jednak typowa dla charakterystyk osób zmarłych spisanych przez Długosza. Podczas analizy przekazu Długosza z lat 1410-1455 wyłaniają się dwie sfe­ry działalności Oleśnickiego: kościelna i polityczna. Oleśnicki otrzymywał rysy duchowego opiekuna Kościoła polskie­go i Królestwa, co wiązało się nieodłącznie z tradycją św. Stanisła­wa, ale zarazem uwypuklało zasługi, zdolności i poświęcenie samego Oleśnickiego. Wszystkie te pochwały, w kontekście przedstawianych zdarzeń służyły również apoteozie biskupstwa krakowskiego. Działalność polityczna i kościelna Oleśnickiego przedstawione w dziele Długosza różnią się jakościowo i ilościowo. Szerzej, z większym zainteresowaniem przed­stawiono Oleśnickiego jako biskupa, jednakże informacje poświęco­ne polityce noszą charakter głównie faktograficzny. Sukcesy polityczne świadczyły z pewnością na korzyść wizerunku Oleśnickiego, ale ustępowały miejsca pochwałom jego zaangażowania w sprawy wiary i Ko­ścioła.

Bibliografia

  1. Borkowska U., Treści ideowe w dziełach Jana Długosza. Kościół i świat poza Kościołem, Lublin1983. [Google Scholar]
  2. Dymmel P., Tradycja rękopiśmienna Roczników Jana Długosza. Studium analityczne ksiąg XI-XII, Warszawa 1992. [Google Scholar]
  3. Emrich B., Topika i topoi, „Pamiętnik Literacki” t. 68:1977. [Google Scholar]
  4. Koczerska M., Piętnastowieczne biografie Zbigniewa Oleśnickiego, SŹr t. 24:1979. [Google Scholar]
  5. Lausberg H., Handbuch der literarischen Rhetorik. Eine Grundlegung der Literaturwissenschaft, Muenchen 1960. [Google Scholar]
  6. Olszewicz B., Jan Długosz, Warszawa 1915. [Google Scholar]
  7. Solicki S., Źródła Jana Długosza do problematyki czeskiej, Wrocław 1973. [Google Scholar]
  8. Szymański J., Z zagadnień biografistyki średniowiecznej. Katalogi dostojnicze. Studium źródłoznawcze, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  9. Wiesiołowski J., Kolekcje historyczne w Polsce średniowiecznej XIV -XV wieku, Wrocław... 1967. [Google Scholar]
  10. Zwiercan M., Komentarz Jana z Dąbrówki do kroniki Mistrza Wincentego zw. Kadłubkiem, Wrocław-Warszawa- Kraków 1969. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.