Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen
Nasza Przeszłość

Bd. 134 (2020): Nasza Przeszłość

Artykuły

Tradycje chrystianizacji okolic Pełczyc

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2020.134.5-51  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 2020-12-30

Abstract

Celem artykułu jest zebranie źródeł mogących wskazywać na przejście przez okolice Pełczyc misji chrystianizacyjnej biskupa Ottona w 1124 roku. Wiadomo z żywotów biskupa bamberskiego, iż po przekroczeniu rzeki granicznej, którą słusznie upatruje się w Warcie, orszak przeszedł przez pomorski Stary Gród (Zitarigroda) i podążył na północ w kierunku Pyrzyc. Historiografia już wcześniej wytypowała postój orszaku w okolicy dzisiejszych wsi Brzesko i Kosino, gdzie przez wieki śladem tego miała być nazwa strumienia Jordan oraz Polska Droga. Niedawno pojawiła się hipoteza, iż biskup dotarł tutaj z okolic Pełczyc, gdzie już około połowy XIII wieku istniały obok siebie nazwy dwóch miejscowości, wskazujące na ich związki z miejscem kultu. Ponad to późniejsze fundacje kościelne na rzecz wiktorynów oraz cysterek w Pełczycach w XIII wieku, wynikały być może z chęci upamiętnienia pobytu orszaku misyjnego w tej okolicy. A te dążenia mogły mieć związek z rozwojem kultu św. Ottona w Księstwie Pomorskim rozkwitającym w XIII i XIV wieku. Autor materiału podczas swych badań odnalazł prawdopodobnie kolejne dowody onomastyczne i wskazał też na źródła archeologiczne oraz kartograficzne, mogące wspierać tę hipotezę. Ponad to umiejscowiono nadanie dla wiktorynów w konkretnym miejscu w tej okolicy, co dotąd nie udawało się dawniejszej historiografii. Przy tej okazji pochylono się także nad dziejami fundatorów – Behrów z Pełczyc, aby podjąć próbę zweryfikowania chronologii fundacji. Zachowane dokumenty wskazują, że mogło do niej dojść około 1275 roku.

Literaturhinweise

  1. Źródła publikowane [Google Scholar]
  2. Augustyn ze Stargardu zwany niegdyś Angelusem, Protokół, przeł. E. Buszewicz, Stargard 2008. [Google Scholar]
  3. Bugenhagen J., Pomerania, Hrsg. O. Heinemann, Stettin 1900. [Google Scholar]
  4. Codex diplomaticus Anhaltinus, Hrsg. O. Heinemann, Th. II, Dessau 1875. [Google Scholar]
  5. Codex diplomaticus Brandenburgensis, hrsg. A. F. Riedel, seria B, Bd. I, Berlin 1869. [Google Scholar]
  6. Das Erbregister des Amtes Reetz vom Jahre 1590. Hrsg. K. Berg, Arnswalde 1922. [Google Scholar]
  7. Ebonis, Vita Sancti Ottonis Episcopi Babenbergensis, MPH, t. VII/2, wyd. J. Wikarjak, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  8. Geschichtsquellen des burg- und schlossgesessenen Geschlechts von Borcke, hrsg. v. G. Sello, Bd. I-IV, Berlin 1901-1912. [Google Scholar]
  9. Hamburgisches Urkundenbuch, Bd. I, Hrsg. J. M. Lappenberg, Hamburg 1842. [Google Scholar]
  10. Herbordi, Dialogus de Vita S. Ottonis Episcopi Babenbergensis, MPH, t. VII/3, wyd. J. Wikarjak, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  11. Herbordi vita Ottonis eiscopi. Babenbergensis, [w:] Monumenta Germaniae Historica Scriptores, Bd. 12, Hrsg. Theodor Mommsen, Hannover 1856. [Google Scholar]
  12. Kantzow T., Pomerania. Kronika pomorska z XVI wieku, tłum. K. Gołda, oprac. T. Białecki, E. Rymar, Szczecin 2005. [Google Scholar]
  13. Lisch G.C.F., Urkunden und Forschungen zur Geschichte des Geschlechts Behr, Bd. II, Schwerin 1862. [Google Scholar]
  14. Mecklenburgisches Urkundenbuch, hrsg. von G. P. Lisch, Bd. I, Schwerin 1863. [Google Scholar]
  15. Niessen P. v., Die Urkunde Barnims I. für Jasenitz von Jahre 1263 betreffs Morin, „Monatsblätter”, 16 (1902). [Google Scholar]
  16. Pommersches Urkundenbuch, bearb. K. Conrad, Bd. I, Stettin 1970. [Google Scholar]
  17. Regesten der Markgrafen von Brandenburg aus askanischen Hause, bearb. H. Krabbo, G. Winter, Bd. II, Leipzig 1933. [Google Scholar]
  18. Repertorium der in Kgln. Staatsarchive zu Königsberg in Preussen befindlischen Urkunden zur Geschichte der Neumark, bearb. E. Joachim, hrsg. [Google Scholar]
  19. P. v. Niessen, „Schriften des Vereins für Geschichte der Neumark” nr 3, Landsberg 1895. [Google Scholar]
  20. Rocznik Kapituły Gnieźnieńskiej, [w:] Roczniki Wielkopolskie, „Kronika Miasta Poznania”, 2(1995). [Google Scholar]
  21. Sancti Ottonis Episcopi Babenbergensis Vita Priefligensis, „Monumenta Poloniae historica”, t. VII/1, wyd. J. Wikarjak, Warszawa 1966. [Google Scholar]
  22. Schleswig-Holstein-Lauenburgische Regesten und Urkunden, Bd. I, Hrsg, P. Hasse, Hamburg 1886. [Google Scholar]
  23. Zdrenka J., Dokument margragrabiów brandenburskich dla Pełczyc z 1298 roku, „Studia źródłoznawcze”, nr 32-33 (1990). [Google Scholar]
  24. Źródła kartograficzne [Google Scholar]
  25. F. Boeck, Karte von der Feldmark der in Arnswalder Kreises belegenem Dorfes Granow, 1830. [Google Scholar]
  26. Opracowania [Google Scholar]
  27. Barthold F. W., Geschichte von Rügen und Pommern, Bd. II, Hamburg 1842. [Google Scholar]
  28. Benl R., Die Gestaltung der Bodenrechtsverhältnisse in Pommern von 12. bis zum 14. Jahrhundert, Köln-Wien 1986. [Google Scholar]
  29. Berghaus H., Landbuch des Herzogthums Pommerns, Bd. IV, Th. II, Anklam 1868. [Google Scholar]
  30. Böhmer F., Geschichte der Stadt Stargard in Pommern, Bd. I, Stargard, 1903. [Google Scholar]
  31. Borkowski J., Kuczkowski A., Poza szlakiem. Źródła archeologiczne do dziejów małych miasteczek Pomorza Środkowego, Koszalin 2012. [Google Scholar]
  32. Brzustowicz G. J., O pokrewieństwie, pomorskich i nowomarchijskich rodów rycerskich z kołem świętej Katarzyny w herbie, cz. 2, Kaci, Święci, Templariusze. Studia z Dziejów Średniowiecza, 14 (2009). [Google Scholar]
  33. Brzustowicz G. J., Pełczyce-Bernstein. Z przeszłości Ziemi Pełczyckiej, Choszczno 2004. [Google Scholar]
  34. Brzustowicz G. J., Rycerstwo ziemi choszczeńskiej od XIII-XVI wieku. Polityka – gospodarka – kultura – genealogia, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  35. Cnotliwy E., Nawrolski T., Rogosz R., Grodziska wczesnośredniowieczne na ziemi pyrzyckiej, „Slavia Antiqua”, 26 (1970). [Google Scholar]
  36. Dziewanowski M., Romanowicz P., Będargowo. Przyczynek do badań nad średniowieczną wsią zachodniopomorską, „Materiały Zachodniopomorskie”, Nowa seria, 12 (2016). [Google Scholar]
  37. Forstner D. OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  38. Freytag E., Die Herren von Barmstede und die Gründung des Klosters Uetersen, „Jährubuch für den Kreis Pinneberg”, 1(1970). [Google Scholar]
  39. Gahlbeck Ch., Zisterzienser und Zisterzienserinnen in der Neumark, Berlin 2002. [Google Scholar]
  40. Georg U., Der heilige Otto – Bischof von Bamberg, Apostel der Pommern, Saarbrücken 1995. [Google Scholar]
  41. Giesebrecht L., Wendische Geschichten aus den Jahren 780 bis 1182, Berlin 1843. [Google Scholar]
  42. Górski Sz., Biskupi i krzyże. Tak zwany epizod szczeciński krucjaty połabskiej (1147), w relacji Wincentego z Pragi, „Zapiski Historyczne”, 3 (2018). [Google Scholar]
  43. Guzikowski K., Obce rycerstwo Obce rycerstwo na Pomorzu Zachodnim do początku XIV wieku, Szczecin 2013. [Google Scholar]
  44. Hofmeister A., Zur Chronologie und Topographie der 1. Pommernfahrt des Bischofs Otto von Bamberg, „Pommersche Jahrbuch”, 22 (1924). [Google Scholar]
  45. Hoogeweg H., Die Stifter und Klöster der Provinz Pommern, Bd. II, Stettin 1925. [Google Scholar]
  46. Koczy L., Kilka uwag o najstarszych dziejach Pomorza, „Roczniki historyczne”, 8 (1932). [Google Scholar]
  47. Kuhn W., Kirchlische Siedlung als Grenzschutz 1200 bis 1250 (Am Beispel des mittleren Orderraumes), „Ostedeutsches Wissenschaft. Jahrbuch des [Google Scholar]
  48. Ostdeutschen Kulturrates”, 9 (1962). [Google Scholar]
  49. Krzymuska-Fafius Z., Ober M., Średniowieczna sztuka skandynawska na Pomorzu Zachodnim, Szczecin 2002. [Google Scholar]
  50. Ledebur L. v., Archiv für Deutsche Adels-Geschichte, Genealogie, Heraldik und Sphragistik, 1 (1863). [Google Scholar]
  51. Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmler des Regierungsbezirks Stettin, Heft VII: Der Kreis Pyritz, Stettin 1906. [Google Scholar]
  52. Lüpke H., Beiträge zur Geschichte des Templerordens in der Naumark, „Die Neumark” 4 (1934). [Google Scholar]
  53. Łęga W., Kultura Pomorza we wczesnym średniowieczu na podstawie wykopalisk, Toruń 1930. [Google Scholar]
  54. Łosiński W., Osadnictwo plemienne Pomorza (VI-X wiek), Wrocław-Gdańsk 1982. [Google Scholar]
  55. Maleczyński K., Bolesław III Krzywousty, Wrocław 1975. [Google Scholar]
  56. Miotk A., Podłoże i rola męczeństwa w działaniach misyjnych Kościoła, „Forum Teologiczne”, 6 (2005). [Google Scholar]
  57. Monsigniewicz K., Jeszcze o zagadce Jaksy, „Roczniki Historyczne”, 52 (1986). [Google Scholar]
  58. Myśliński M., Księstwo Saskie a Polska w XII wieku, [w:] Niemcy-Polska w średniowieczu, Poznań 1986. [Google Scholar]
  59. Myśliński M., Słowiańska Brenna-Brendenburg i jej przejście pod rządy margrabiów w połowie XII wieku, „Rocznik Lubelski”, 10 (1967). [Google Scholar]
  60. Myśliński M., Sprawa udziału Polski w niemieckiej wyprawie na Słowian połabskich, [w:] „Ars historica”. Prace z dziejów powszechnych i Polski, [Google Scholar]
  61. Poznań 1976. [Google Scholar]
  62. Palm W., Die Flur- und Ortsnamen im Kraise Arnswalde, „Heimatgruss-Rundbrief”, 128 (1970). [Google Scholar]
  63. Petersohn J., Die südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen von Jahre 1263 betreffs Morin, „Monatsblätter”, 16 (1902). [Google Scholar]
  64. Petersohn J., Die südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen Kräftel-Spiel des Reichs, Polens und Dänemarks vom 10. bis 13. Jahrhundeerts. Mission- [Google Scholar]
  65. Kirchenorganisation-Kultpoilitik, „Ostmitteleuropa in Vergangheit und Gegenwart”, 17 (1979). [Google Scholar]
  66. Piskorski J. M., Kolonizacja wiejska Pomorza Zachodniego w XIII i początkach XIV wieku na tle procesów osadniczych w średniowiecznej Europie, Poznań 1990. [Google Scholar]
  67. Plenske G., Andreas von Hindenburg zu Flakenberg. Ein Gerzlower Prozess aus dem Jahre 1562, “Die Neumark”, nr 4 (1929). [Google Scholar]
  68. Quandt L., Das Land an der Netze nebst der Neumark, wie sie von Pommern, besessen und verloren wurden, „Baltische Studien”, Alte Folge, 15 (1853). [Google Scholar]
  69. Rębkowski M., Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne, Szczecin 2007. [Google Scholar]
  70. Rosik S., Conversio gentis Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek), Wrocław 2010. [Google Scholar]
  71. Rückblick auf die Entwickelung des Geschlechts von Gottberg. Der Familie gewidmet zum Famillientage des Jahres 1895, Gera 1895. [Google Scholar]
  72. Rymar E., Burzliwe dzieje ziemi pełczyckiej (do końca XVI wieku), „Zeszyty Pyrzyckie”, 6 (1974). Idem, Biskupi-mnisi-reformatorzy. Studia z dziejów diecezji kamieńskiej, Szczecin 2002, [Google Scholar]
  73. Rymar E., Biskupi – mnisi – reformatorzy. Studia z dziejów diecezji kamieńskiej, Szczecin 2002. [Google Scholar]
  74. Rymar E., Cedynia jako ośrodek administracyjny (XII-XIII w.) i miejski (XIII-XVI w.), [w:] Cedynia i okolice poprzez wieki, red. P. Migdalski, Chojna-Szczecin 2013. [Google Scholar]
  75. Rymar E., Czy biskup Otton nawiedził Pełczyce?, „Wędrowiec Zachodniopomorski”, nr 20 (2006). [Google Scholar]
  76. Rymar E., Czy Zitarigroda z 1124 roku to Stargard nad Iną?, „Stargardia. Rocznik Muzeum w Stargardzie”, 6 (2011). [Google Scholar]
  77. Rymar E., Der Heilige Brunnen oder die Missionsreise Ottos von Bamberg, des schutzheiligen von Pyritz und das Andenken an ihn im Lauf der Jahrhunderte, Pyrzyce 2006. [Google Scholar]
  78. Rymar E., Dzieje Ziemi Choszczeńskiej w wiekach średnich, [w:] Ziemia Choszczeńska. Przeszłość i teraźniejszość, red. S. Lasek, Szczecin 1976. [Google Scholar]
  79. Rymar E., Historia polityczna i społeczna Nowej Marchii w średniowieczu (do roku 1535), Gorzów Wlkp. 2015. [Google Scholar]
  80. Rymar E., Jeszcze w sprawie pogranicza wielkopolsko-pomorskiego między Gwdą i Myślą w XII i XIII w., „Przegląd Zachodniopomorski”, 3 (32), 1988. [Google Scholar]
  81. Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005. [Google Scholar]
  82. Rymar E., Terytorium usque In Vurta fluuium, czyli Pomorze obszarem trybutarnym Niemiec za Mieszka I, [w:] „Biskupi, lennicy, żeglarze. Gdańskie studia z dziejów średniowiecza”, 9 (2003). [Google Scholar]
  83. Rymar E., Z dawnych dziejów przyodrzańskiej Nowej Marchii, Chojna 2012. [Google Scholar]
  84. Sauer E., Der Adel während der Besiedlung Ostpommern, Stettin 1939. [Google Scholar]
  85. Schnitz H. J., Der Reiseweg Ottos von Bamberg auf seiner ersten Bekehrungsreise in Pommerland, „Grenzmärckische Heimatblätter”, 15 (1939). [Google Scholar]
  86. Strzelczyk J., Rozmowa o historii misji średniowiecznych, „Annales Missiologia Posnaniensis”, 19 (2014). [Google Scholar]
  87. Syska E., Herb rycerski na pieczęci miejskiej, czyli o początkach Pełczyc i Mieszkowic, [w:] Cognitioni Gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, red. Sikorski D. A., Wyrwa A. M., Poznań-Warszawa 2006. [Google Scholar]
  88. Tyc T., Polska a Pomorze za Krzywoustego, „Rocznik Historyczny”, 2(1926). [Google Scholar]
  89. Wachowski K., Słowiańszczyzna Zachodnia, Poznań 1950. [Google Scholar]
  90. Wedel H. v., Geschichte des Schlossgesessenen Geschlechts der Grafen und Herren von Wedel 1212–1402, Leipzig 1894. [Google Scholar]
  91. Weinrich L., Ebo von Michaelsberg. Der Pommernapostel Otto von Bamberg: Das Leben des Bischofs und Bekenners, Schwerinn 2012. [Google Scholar]
  92. Wołągiewicz R., Ziemi Choszczeńska w starożytności i we wczesnym średniowieczu, [w:] Ziemia Choszczeńska. Przeszłość i teraźniejszość, red. S. Lasek, Szczecin 1976. [Google Scholar]
  93. Zientara B., Szkice Szczecińskie (X-XVIII wiek), Warszawa 1958. [Google Scholar]
  94. Żelawski J., Odwiedził Brzesko, Kraków 2010. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.