Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 134 (2020): Nasza Przeszłość

Articles

Christianisation traditions of vicinities of Pełczyce

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2020.134.5-51  [Google Scholar]
Published: 2020-12-30

Abstract

The aim of the paper is to collect sources which could shed some light on bishop Otto’s Christianization mission carried out in the vicinities of Pełczyce in 1124. We know from the bishop’s of Bamberg biographies that upon crossing the border river (rightly assumed to be Warta) the retinue went through the Pomeranian town of Stary Gród (Zitari-groda) and headed northwards in the direction of Pyrzyce. Historians have pointed to the vicinities of today’s villages of Brzesko and Kosino as places of the retinue’s rest. This fact is supposed to be immortalized by the name of a stream – Jordan and the Polish Road (Polska Droga). Recently, a hypothesis has been put forward according to which the bishop got there from the vicinities of Pełczyce. It was there that already around the middle of the 13th century names of two villages were used simultaneously and bore witness to their connections with places of worship. Furthermore, later ecclesial foundations for Victorines and Cisterian nuns in Pełczyce in the 13th century probably resulted from the willingness to immortalize the stay of missionary retinue in this place. These efforts might have been bound up with the flourishing of saint Otto’s cult in the Duchy of Pomerania at the turn of the 13th and 14th centuries. The author of this material probably found further onomastic evidence and showed archeological as well as cartographic sources which could buttress this hypothesis. Moreover, the bestowment for the Victorines was found in a specific place, which had proved impossible for older historiography. At the same time, an attempt has been made to study the founders’ history – the Behrs family from Pełczyce – in order to establish the time of the foundation. Documents which are available show that it might have taken place around 1275.

References

  1. Źródła publikowane [Google Scholar]
  2. Augustyn ze Stargardu zwany niegdyś Angelusem, Protokół, przeł. E. Buszewicz, Stargard 2008. [Google Scholar]
  3. Bugenhagen J., Pomerania, Hrsg. O. Heinemann, Stettin 1900. [Google Scholar]
  4. Codex diplomaticus Anhaltinus, Hrsg. O. Heinemann, Th. II, Dessau 1875. [Google Scholar]
  5. Codex diplomaticus Brandenburgensis, hrsg. A. F. Riedel, seria B, Bd. I, Berlin 1869. [Google Scholar]
  6. Das Erbregister des Amtes Reetz vom Jahre 1590. Hrsg. K. Berg, Arnswalde 1922. [Google Scholar]
  7. Ebonis, Vita Sancti Ottonis Episcopi Babenbergensis, MPH, t. VII/2, wyd. J. Wikarjak, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  8. Geschichtsquellen des burg- und schlossgesessenen Geschlechts von Borcke, hrsg. v. G. Sello, Bd. I-IV, Berlin 1901-1912. [Google Scholar]
  9. Hamburgisches Urkundenbuch, Bd. I, Hrsg. J. M. Lappenberg, Hamburg 1842. [Google Scholar]
  10. Herbordi, Dialogus de Vita S. Ottonis Episcopi Babenbergensis, MPH, t. VII/3, wyd. J. Wikarjak, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  11. Herbordi vita Ottonis eiscopi. Babenbergensis, [w:] Monumenta Germaniae Historica Scriptores, Bd. 12, Hrsg. Theodor Mommsen, Hannover 1856. [Google Scholar]
  12. Kantzow T., Pomerania. Kronika pomorska z XVI wieku, tłum. K. Gołda, oprac. T. Białecki, E. Rymar, Szczecin 2005. [Google Scholar]
  13. Lisch G.C.F., Urkunden und Forschungen zur Geschichte des Geschlechts Behr, Bd. II, Schwerin 1862. [Google Scholar]
  14. Mecklenburgisches Urkundenbuch, hrsg. von G. P. Lisch, Bd. I, Schwerin 1863. [Google Scholar]
  15. Niessen P. v., Die Urkunde Barnims I. für Jasenitz von Jahre 1263 betreffs Morin, „Monatsblätter”, 16 (1902). [Google Scholar]
  16. Pommersches Urkundenbuch, bearb. K. Conrad, Bd. I, Stettin 1970. [Google Scholar]
  17. Regesten der Markgrafen von Brandenburg aus askanischen Hause, bearb. H. Krabbo, G. Winter, Bd. II, Leipzig 1933. [Google Scholar]
  18. Repertorium der in Kgln. Staatsarchive zu Königsberg in Preussen befindlischen Urkunden zur Geschichte der Neumark, bearb. E. Joachim, hrsg. [Google Scholar]
  19. P. v. Niessen, „Schriften des Vereins für Geschichte der Neumark” nr 3, Landsberg 1895. [Google Scholar]
  20. Rocznik Kapituły Gnieźnieńskiej, [w:] Roczniki Wielkopolskie, „Kronika Miasta Poznania”, 2(1995). [Google Scholar]
  21. Sancti Ottonis Episcopi Babenbergensis Vita Priefligensis, „Monumenta Poloniae historica”, t. VII/1, wyd. J. Wikarjak, Warszawa 1966. [Google Scholar]
  22. Schleswig-Holstein-Lauenburgische Regesten und Urkunden, Bd. I, Hrsg, P. Hasse, Hamburg 1886. [Google Scholar]
  23. Zdrenka J., Dokument margragrabiów brandenburskich dla Pełczyc z 1298 roku, „Studia źródłoznawcze”, nr 32-33 (1990). [Google Scholar]
  24. Źródła kartograficzne [Google Scholar]
  25. F. Boeck, Karte von der Feldmark der in Arnswalder Kreises belegenem Dorfes Granow, 1830. [Google Scholar]
  26. Opracowania [Google Scholar]
  27. Barthold F. W., Geschichte von Rügen und Pommern, Bd. II, Hamburg 1842. [Google Scholar]
  28. Benl R., Die Gestaltung der Bodenrechtsverhältnisse in Pommern von 12. bis zum 14. Jahrhundert, Köln-Wien 1986. [Google Scholar]
  29. Berghaus H., Landbuch des Herzogthums Pommerns, Bd. IV, Th. II, Anklam 1868. [Google Scholar]
  30. Böhmer F., Geschichte der Stadt Stargard in Pommern, Bd. I, Stargard, 1903. [Google Scholar]
  31. Borkowski J., Kuczkowski A., Poza szlakiem. Źródła archeologiczne do dziejów małych miasteczek Pomorza Środkowego, Koszalin 2012. [Google Scholar]
  32. Brzustowicz G. J., O pokrewieństwie, pomorskich i nowomarchijskich rodów rycerskich z kołem świętej Katarzyny w herbie, cz. 2, Kaci, Święci, Templariusze. Studia z Dziejów Średniowiecza, 14 (2009). [Google Scholar]
  33. Brzustowicz G. J., Pełczyce-Bernstein. Z przeszłości Ziemi Pełczyckiej, Choszczno 2004. [Google Scholar]
  34. Brzustowicz G. J., Rycerstwo ziemi choszczeńskiej od XIII-XVI wieku. Polityka – gospodarka – kultura – genealogia, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  35. Cnotliwy E., Nawrolski T., Rogosz R., Grodziska wczesnośredniowieczne na ziemi pyrzyckiej, „Slavia Antiqua”, 26 (1970). [Google Scholar]
  36. Dziewanowski M., Romanowicz P., Będargowo. Przyczynek do badań nad średniowieczną wsią zachodniopomorską, „Materiały Zachodniopomorskie”, Nowa seria, 12 (2016). [Google Scholar]
  37. Forstner D. OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  38. Freytag E., Die Herren von Barmstede und die Gründung des Klosters Uetersen, „Jährubuch für den Kreis Pinneberg”, 1(1970). [Google Scholar]
  39. Gahlbeck Ch., Zisterzienser und Zisterzienserinnen in der Neumark, Berlin 2002. [Google Scholar]
  40. Georg U., Der heilige Otto – Bischof von Bamberg, Apostel der Pommern, Saarbrücken 1995. [Google Scholar]
  41. Giesebrecht L., Wendische Geschichten aus den Jahren 780 bis 1182, Berlin 1843. [Google Scholar]
  42. Górski Sz., Biskupi i krzyże. Tak zwany epizod szczeciński krucjaty połabskiej (1147), w relacji Wincentego z Pragi, „Zapiski Historyczne”, 3 (2018). [Google Scholar]
  43. Guzikowski K., Obce rycerstwo Obce rycerstwo na Pomorzu Zachodnim do początku XIV wieku, Szczecin 2013. [Google Scholar]
  44. Hofmeister A., Zur Chronologie und Topographie der 1. Pommernfahrt des Bischofs Otto von Bamberg, „Pommersche Jahrbuch”, 22 (1924). [Google Scholar]
  45. Hoogeweg H., Die Stifter und Klöster der Provinz Pommern, Bd. II, Stettin 1925. [Google Scholar]
  46. Koczy L., Kilka uwag o najstarszych dziejach Pomorza, „Roczniki historyczne”, 8 (1932). [Google Scholar]
  47. Kuhn W., Kirchlische Siedlung als Grenzschutz 1200 bis 1250 (Am Beispel des mittleren Orderraumes), „Ostedeutsches Wissenschaft. Jahrbuch des [Google Scholar]
  48. Ostdeutschen Kulturrates”, 9 (1962). [Google Scholar]
  49. Krzymuska-Fafius Z., Ober M., Średniowieczna sztuka skandynawska na Pomorzu Zachodnim, Szczecin 2002. [Google Scholar]
  50. Ledebur L. v., Archiv für Deutsche Adels-Geschichte, Genealogie, Heraldik und Sphragistik, 1 (1863). [Google Scholar]
  51. Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmler des Regierungsbezirks Stettin, Heft VII: Der Kreis Pyritz, Stettin 1906. [Google Scholar]
  52. Lüpke H., Beiträge zur Geschichte des Templerordens in der Naumark, „Die Neumark” 4 (1934). [Google Scholar]
  53. Łęga W., Kultura Pomorza we wczesnym średniowieczu na podstawie wykopalisk, Toruń 1930. [Google Scholar]
  54. Łosiński W., Osadnictwo plemienne Pomorza (VI-X wiek), Wrocław-Gdańsk 1982. [Google Scholar]
  55. Maleczyński K., Bolesław III Krzywousty, Wrocław 1975. [Google Scholar]
  56. Miotk A., Podłoże i rola męczeństwa w działaniach misyjnych Kościoła, „Forum Teologiczne”, 6 (2005). [Google Scholar]
  57. Monsigniewicz K., Jeszcze o zagadce Jaksy, „Roczniki Historyczne”, 52 (1986). [Google Scholar]
  58. Myśliński M., Księstwo Saskie a Polska w XII wieku, [w:] Niemcy-Polska w średniowieczu, Poznań 1986. [Google Scholar]
  59. Myśliński M., Słowiańska Brenna-Brendenburg i jej przejście pod rządy margrabiów w połowie XII wieku, „Rocznik Lubelski”, 10 (1967). [Google Scholar]
  60. Myśliński M., Sprawa udziału Polski w niemieckiej wyprawie na Słowian połabskich, [w:] „Ars historica”. Prace z dziejów powszechnych i Polski, [Google Scholar]
  61. Poznań 1976. [Google Scholar]
  62. Palm W., Die Flur- und Ortsnamen im Kraise Arnswalde, „Heimatgruss-Rundbrief”, 128 (1970). [Google Scholar]
  63. Petersohn J., Die südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen von Jahre 1263 betreffs Morin, „Monatsblätter”, 16 (1902). [Google Scholar]
  64. Petersohn J., Die südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen Kräftel-Spiel des Reichs, Polens und Dänemarks vom 10. bis 13. Jahrhundeerts. Mission- [Google Scholar]
  65. Kirchenorganisation-Kultpoilitik, „Ostmitteleuropa in Vergangheit und Gegenwart”, 17 (1979). [Google Scholar]
  66. Piskorski J. M., Kolonizacja wiejska Pomorza Zachodniego w XIII i początkach XIV wieku na tle procesów osadniczych w średniowiecznej Europie, Poznań 1990. [Google Scholar]
  67. Plenske G., Andreas von Hindenburg zu Flakenberg. Ein Gerzlower Prozess aus dem Jahre 1562, “Die Neumark”, nr 4 (1929). [Google Scholar]
  68. Quandt L., Das Land an der Netze nebst der Neumark, wie sie von Pommern, besessen und verloren wurden, „Baltische Studien”, Alte Folge, 15 (1853). [Google Scholar]
  69. Rębkowski M., Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne, Szczecin 2007. [Google Scholar]
  70. Rosik S., Conversio gentis Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek), Wrocław 2010. [Google Scholar]
  71. Rückblick auf die Entwickelung des Geschlechts von Gottberg. Der Familie gewidmet zum Famillientage des Jahres 1895, Gera 1895. [Google Scholar]
  72. Rymar E., Burzliwe dzieje ziemi pełczyckiej (do końca XVI wieku), „Zeszyty Pyrzyckie”, 6 (1974). Idem, Biskupi-mnisi-reformatorzy. Studia z dziejów diecezji kamieńskiej, Szczecin 2002, [Google Scholar]
  73. Rymar E., Biskupi – mnisi – reformatorzy. Studia z dziejów diecezji kamieńskiej, Szczecin 2002. [Google Scholar]
  74. Rymar E., Cedynia jako ośrodek administracyjny (XII-XIII w.) i miejski (XIII-XVI w.), [w:] Cedynia i okolice poprzez wieki, red. P. Migdalski, Chojna-Szczecin 2013. [Google Scholar]
  75. Rymar E., Czy biskup Otton nawiedził Pełczyce?, „Wędrowiec Zachodniopomorski”, nr 20 (2006). [Google Scholar]
  76. Rymar E., Czy Zitarigroda z 1124 roku to Stargard nad Iną?, „Stargardia. Rocznik Muzeum w Stargardzie”, 6 (2011). [Google Scholar]
  77. Rymar E., Der Heilige Brunnen oder die Missionsreise Ottos von Bamberg, des schutzheiligen von Pyritz und das Andenken an ihn im Lauf der Jahrhunderte, Pyrzyce 2006. [Google Scholar]
  78. Rymar E., Dzieje Ziemi Choszczeńskiej w wiekach średnich, [w:] Ziemia Choszczeńska. Przeszłość i teraźniejszość, red. S. Lasek, Szczecin 1976. [Google Scholar]
  79. Rymar E., Historia polityczna i społeczna Nowej Marchii w średniowieczu (do roku 1535), Gorzów Wlkp. 2015. [Google Scholar]
  80. Rymar E., Jeszcze w sprawie pogranicza wielkopolsko-pomorskiego między Gwdą i Myślą w XII i XIII w., „Przegląd Zachodniopomorski”, 3 (32), 1988. [Google Scholar]
  81. Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005. [Google Scholar]
  82. Rymar E., Terytorium usque In Vurta fluuium, czyli Pomorze obszarem trybutarnym Niemiec za Mieszka I, [w:] „Biskupi, lennicy, żeglarze. Gdańskie studia z dziejów średniowiecza”, 9 (2003). [Google Scholar]
  83. Rymar E., Z dawnych dziejów przyodrzańskiej Nowej Marchii, Chojna 2012. [Google Scholar]
  84. Sauer E., Der Adel während der Besiedlung Ostpommern, Stettin 1939. [Google Scholar]
  85. Schnitz H. J., Der Reiseweg Ottos von Bamberg auf seiner ersten Bekehrungsreise in Pommerland, „Grenzmärckische Heimatblätter”, 15 (1939). [Google Scholar]
  86. Strzelczyk J., Rozmowa o historii misji średniowiecznych, „Annales Missiologia Posnaniensis”, 19 (2014). [Google Scholar]
  87. Syska E., Herb rycerski na pieczęci miejskiej, czyli o początkach Pełczyc i Mieszkowic, [w:] Cognitioni Gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi, red. Sikorski D. A., Wyrwa A. M., Poznań-Warszawa 2006. [Google Scholar]
  88. Tyc T., Polska a Pomorze za Krzywoustego, „Rocznik Historyczny”, 2(1926). [Google Scholar]
  89. Wachowski K., Słowiańszczyzna Zachodnia, Poznań 1950. [Google Scholar]
  90. Wedel H. v., Geschichte des Schlossgesessenen Geschlechts der Grafen und Herren von Wedel 1212–1402, Leipzig 1894. [Google Scholar]
  91. Weinrich L., Ebo von Michaelsberg. Der Pommernapostel Otto von Bamberg: Das Leben des Bischofs und Bekenners, Schwerinn 2012. [Google Scholar]
  92. Wołągiewicz R., Ziemi Choszczeńska w starożytności i we wczesnym średniowieczu, [w:] Ziemia Choszczeńska. Przeszłość i teraźniejszość, red. S. Lasek, Szczecin 1976. [Google Scholar]
  93. Zientara B., Szkice Szczecińskie (X-XVIII wiek), Warszawa 1958. [Google Scholar]
  94. Żelawski J., Odwiedził Brzesko, Kraków 2010. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.