Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen
Nasza Przeszłość

Bd. 123 (2015): Nasza Przeszłość

Artykuły

Z dziejów miasta klasztornego Wąchocka w średniowieczu i okresie wczesnonowożytnym: warstwa źródłowa i interpretacje historyczne

  • Piotr Kardyś
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2015.123.247-263  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 2015-06-30

Abstract

Zagadnienie początków miasta klasztornego Wąchocka obecne jest w polskiej historiografii od lat 30. XX w. Wciąż nie rozstrzygnięto jednak wszystkich wątpliwości związanych z lokacją miasta, zwłaszcza w relacji klasztor/pan feudalny, a procesy osadnicze zachodzące w bezpośrednim jego sąsiedztwie, które doprowadziły ostatecznie do lokacji miejskiej i faktycznego powstania organizmu miejskiego. W tekście przedstawiono dotychczasowe interpretacje źródeł pisanych związanych z lokacją wsi i miast w dobrach cystersów z Wąchocka na tle ich ogólnego rozwoju gospodarczego, wskazano na te fakty, które mogły wpływać stymulująco bądź hamująco na osadnictwo i zagospodarowanie tychże dóbr oraz postawiono uzasadnioną źródłowo hipotezę, iż nie da się datować faktycznych początków miasta Wąchocka wcześniej jak I poł XV w. Tekst jest przyczynkiem do trwającej od lat dyskusji nad powszechnym w tej części Europy zjawiskiem małych i średnich miast w krajobrazie gospodarczym średniowiecza, i okresu wczesnonowożytnego.

Literaturhinweise

  1. Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym, t. II, Warszawa 1844. [Google Scholar]
  2. Barański M., Dzieje bartnictwa w Puszczy Świętokrzyskiej, Kielce 1979. [Google Scholar]
  3. Bastrzykowski A., Dzieje kościoła farnego św. Elżbiety w Wąchocku, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 43, 1950. [Google Scholar]
  4. Białoskórska K., Wąchocki skarb brakteatów. Przyczynek do dziejów mennictwa kościelnego w Polsce XIII wieku, „Wiadomości Numizmatyczne” 29, 1985, z. 3-4, s. 166-189. [Google Scholar]
  5. Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986. [Google Scholar]
  6. Borkowska M., Z dziejów opactwa cystersów w Wąchocku, Kielce 1999. [Google Scholar]
  7. Bruns F., Weczerka H., Hansiche Handelstrassen, Mappenband, Weimar 1962. [Google Scholar]
  8. Buczek K., Targi i miasta na prawie polskim, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964. [Google Scholar]
  9. Czernek D., Przychodni A., Próba oceny stanu badań archeologicznych w dolinie Kamiennej, [w:] Wybrane zagadnienia z pradziejów i średniowiecza środkowego dorzecza Kamiennej, Starachowice 2005. [Google Scholar]
  10. Długosz J., Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis, t. I-III, [w:] J. Długosz, Opera omnia, ed. A. Przezdziecki, t. VII-IX, Cracoviae 1863-1864. [Google Scholar]
  11. Dobosz J., Wyrwa M., Działalność gospodarcza cystersów na ziemiach polskich – zarys problemu, [w:] Monasticon Cisterciense Poloniae, t. I, Poznań 1999, s. 195-211. [Google Scholar]
  12. Dobosz J., Wetesko L., Wąchock, [w:] Tamże, t. II, Katalog męskich klasztorów cysterskich na ziemiach polskich i dawnej Rzeczypospolitej, Poznań 1999, s. 328-340. [Google Scholar]
  13. Gliński W., Środkowe dorzecze Kamiennej w okresie średniowiecza. Zarys problematyki badawczej, [w:] Wybrane zagadnienia z pradziejów i średniowiecza środkowego dorzecza Kamiennej, Starachowice 2005, s. 72-78. [Google Scholar]
  14. Hadamik Cz., Rola klasztorów w rozwoju górnictwa i hutnictwa rud ołowiu i miedzi na terenie Zagłębia Staropolskiego, [w:] Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, red. M. Derwich, Wrocław 2013. [Google Scholar]
  15. Kardyś P., Dzieje Skarżyska w średniowieczu, [w:] Dzieje Skarżyska-Kamiennej. Monografia z okazji 90-lecia nadania praw miejskich, red. Zemeła K., Kardyś P., Skarżysko-Kamienna 2013. [Google Scholar]
  16. Kardyś P., Obszar gminy Skarżysko Kościelne w pradziejach i średniowieczu, [w:] Dzieje gminy Skarżysko Kościelne, Skarżysko Kościelne 2010. [Google Scholar]
  17. Kardyś P., Parafia św. Leonarda w Mircu w średniowiecznej i wczesnonowożytnej przestrzeni historyczno-geograficznej, „Nasza Przeszłość” 107, 2007, s. 117-146. [Google Scholar]
  18. Kęsek M., Działalność cystersów wąchockich w zakresie metalurgii nieżelaznej w średniowieczu, [w:] Dzieje i technika świętokrzyskiego górnictwa i hutnictwa kruszcowego, red. Z. Kowalczewski, Warszawa 1972. [Google Scholar]
  19. Kiryk F., Lokacje miast nadwiślańskich w XIII-XVI stuleciu, „Pamiętnik Sandomierski” 1, 1993, s. 21-49. [Google Scholar]
  20. Kiryk F., Urbanizacja rejonu między Iłżanką, Kamienną i Wisłą do końca XVI stulecia, [w:] Miasta małopolskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, Kraków 2013, s. 89-125. [Google Scholar]
  21. Kiryk F.,Lokacje miast biskupich w prepozyturze kieleckiej, [w:] Pamiętnik Świętokrzyski. Studia z dziejów kultury chrześcijańskiej, Kielce 1991, s. 47-63. [Google Scholar]
  22. Kodeks dyplomatyczny Małopolski, Kraków 1876-1905, t. II. [Google Scholar]
  23. Kodeks dyplomatyczny Polski, Warszawa 1847, t. I. [Google Scholar]
  24. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I, Poznań 1877. [Google Scholar]
  25. Materiały do dziejów miasta Sandomierza i regionu sandomierskiego, red. T. Wąsowicz, J. Pazdur, Warszawa 1967. [Google Scholar]
  26. Matricularum regni Poloniae summaria, t. I-IV, Varsoviae 1905-1919. [Google Scholar]
  27. Monumenta Poloniae Vaticana, t. I, Kraków 1913. [Google Scholar]
  28. Niwiński M., Opactwo cystersów w Wąchocku. Fundacja i dzieje uposażenia do końca wieków średnich, Kraków 1930. [Google Scholar]
  29. Opis zabytków starożytności w guberni radomskiej przez delegację wysłaną z polecenia Rady Administracyjnej Królestwa w latach 1844 i 1846 zebrane, Warszawa 1850. [Google Scholar]
  30. Orzechowski Sz., Zaplecze osadnicze i podstawy surowcowe starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego, Kielce 2007. [Google Scholar]
  31. Orzechowski Sz., Zespół cmentarzysk i bogatych depozytów monetarnych z doliny rzeki Kamiennej a zagadnienie chronologii starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego, „Między Wisłą a Pilicą” 2, 2000, s. 35-61. [Google Scholar]
  32. Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858. [Google Scholar]
  33. Paszkiewicz B., Mennictwo klasztorne w średniowiecznej Polsce, [w:] Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, red. A. Pobóg-Lenartowicz, M. Derwich, Opole 1995. [Google Scholar]
  34. Paszkiewicz B., Wąchocki „LOS” czy Koprzywnicki Florian, WN 35, 1991, z. 3-4. [Google Scholar]
  35. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 3, Pawiński A, Warszawa 1886. [Google Scholar]
  36. Radomski K., Upieniężnienie gospodarstw kmiecych w Małopolsce w latach 1253-1370, Warszawa 2012. [Google Scholar]
  37. Rzewuska-Kurzeja B., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze kieleckiej w średniowieczu, Kraków 1983, ,, Nasza Przeszłość ”59 (1983), s. 59-96. [Google Scholar]
  38. Seroka H., Herby miast Małopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  39. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIII, Warszawa 1893. [Google Scholar]
  40. Starovolsci S., Tractatus tres: I. Polonia, II. Sarmatiae bellatores, III. Scriptorum Polonicorum Ecatontas: seu centum illustrium Poloniae scriptorum elogia et vitae, editio nova, Vratislaviae MDCCXXXIV, p. 16. [Google Scholar]
  41. Stępkowski L., Rola cystersów w powstaniu i rozwoju najstarszych miast sandomierskich w drugiej połowie XII i w XIII w, [w:] Cystersi. Misjonarze Europy. Jędrzejów, Koprzywnica, Sulejów, Wąchock, Kielce 1994, s. 61-84. [Google Scholar]
  42. Stępkowski L., Z dziejów miast opactwa wąchockiego w XIII-XIX w. (do 1819 r.), [w:] Z dziejów opactwa cystersów w Wąchocku, red. A. Masalski i D. Olszewski, Kielce 1993. [Google Scholar]
  43. Urbańczyk P., Początki miast średniowiecznych w północnej Europie – dyskusja bez końca?, [w:] Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki, Warszawa 2010. [Google Scholar]
  44. Wąsowicz T., Sandomierska sieć drożna w wiekach średnich, [w:] Studia sandomierskie. Materiały do dziejów miasta Sandomierza i regionu sandomierskiego, red. Wąsowicz T, Pazdur J., Warszawa 1967. [Google Scholar]
  45. Wiśniewski J., Dekanat iłżecki, Radom 1909-1911. [Google Scholar]
  46. Wiśniewski J., Dekanat radomski, Radom 1911. [Google Scholar]
  47. Wiśniowski E., Kolęda – meszne – stołowe na ziemiach polskich. Problem rejonizacji, [w:] Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Warszawa 1991., s. 625-638. [Google Scholar]
  48. Wójcik Z., Górnictwo i hutnictwo w dobrach cysterskich w Staropolskim Okręgu Przemysłowym, [w:] Z dziejów opactwa cystersów w Wąchocku. Materiały z sesji naukowej 1991 rok, red. A. Massalski, D. Olszewski, Kielce 1993, s. 63-77. [Google Scholar]
  49. Zbiór dyplomatów klasztoru mogilskiego, Kraków 1887, t. II. [Google Scholar]
  50. Zemeła K., Historia Skarżyska-Kamiennej. Rozwój osadnictwa do końca XVII wieku, Skarżysko-Kamienna 1991. [Google Scholar]
  51. Źródła dziejowe, t. 14, Warszawa 1886. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.