Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 123 (2015): Our Past

Articles

From the history of the monastery town Wąchock in the middle ages and early modern period: source layer and historical interpretation

  • Piotr Kardyś
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2015.123.247-263  [Google Scholar]
Published: 2015-06-30

Abstract

The question of the beginnings of the monastery town of Wąchock has been pre-sent in Polish historiography since the 1930s. All the doubts concerning the location of the town have not been settled yet, especially those connected with the relation monastery/feudal master and the settlement processes in its direct vicinity, which led to town location and the development of the urban organism. The text presents the existing interpretations of the written sources connected with the location of villages and towns in Cistercian domains on the background of their general economic devel-opment and points out the facts which could have stimulated or inhibited settlement and land use. It also poses a hypothesis, well grounded in sources, that the actual beginnings of Wąchock cannot be dated earlier than the first half of the 15th century. The text constitutes a contribution to a long lasting discussion about a widespread phenomenon in this part of Europe of small and average sized towns in the economic landscape of the Middle Ages and the early modern period.

References

  1. Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym, t. II, Warszawa 1844. [Google Scholar]
  2. Barański M., Dzieje bartnictwa w Puszczy Świętokrzyskiej, Kielce 1979. [Google Scholar]
  3. Bastrzykowski A., Dzieje kościoła farnego św. Elżbiety w Wąchocku, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 43, 1950. [Google Scholar]
  4. Białoskórska K., Wąchocki skarb brakteatów. Przyczynek do dziejów mennictwa kościelnego w Polsce XIII wieku, „Wiadomości Numizmatyczne” 29, 1985, z. 3-4, s. 166-189. [Google Scholar]
  5. Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986. [Google Scholar]
  6. Borkowska M., Z dziejów opactwa cystersów w Wąchocku, Kielce 1999. [Google Scholar]
  7. Bruns F., Weczerka H., Hansiche Handelstrassen, Mappenband, Weimar 1962. [Google Scholar]
  8. Buczek K., Targi i miasta na prawie polskim, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964. [Google Scholar]
  9. Czernek D., Przychodni A., Próba oceny stanu badań archeologicznych w dolinie Kamiennej, [w:] Wybrane zagadnienia z pradziejów i średniowiecza środkowego dorzecza Kamiennej, Starachowice 2005. [Google Scholar]
  10. Długosz J., Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis, t. I-III, [w:] J. Długosz, Opera omnia, ed. A. Przezdziecki, t. VII-IX, Cracoviae 1863-1864. [Google Scholar]
  11. Dobosz J., Wyrwa M., Działalność gospodarcza cystersów na ziemiach polskich – zarys problemu, [w:] Monasticon Cisterciense Poloniae, t. I, Poznań 1999, s. 195-211. [Google Scholar]
  12. Dobosz J., Wetesko L., Wąchock, [w:] Tamże, t. II, Katalog męskich klasztorów cysterskich na ziemiach polskich i dawnej Rzeczypospolitej, Poznań 1999, s. 328-340. [Google Scholar]
  13. Gliński W., Środkowe dorzecze Kamiennej w okresie średniowiecza. Zarys problematyki badawczej, [w:] Wybrane zagadnienia z pradziejów i średniowiecza środkowego dorzecza Kamiennej, Starachowice 2005, s. 72-78. [Google Scholar]
  14. Hadamik Cz., Rola klasztorów w rozwoju górnictwa i hutnictwa rud ołowiu i miedzi na terenie Zagłębia Staropolskiego, [w:] Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, red. M. Derwich, Wrocław 2013. [Google Scholar]
  15. Kardyś P., Dzieje Skarżyska w średniowieczu, [w:] Dzieje Skarżyska-Kamiennej. Monografia z okazji 90-lecia nadania praw miejskich, red. Zemeła K., Kardyś P., Skarżysko-Kamienna 2013. [Google Scholar]
  16. Kardyś P., Obszar gminy Skarżysko Kościelne w pradziejach i średniowieczu, [w:] Dzieje gminy Skarżysko Kościelne, Skarżysko Kościelne 2010. [Google Scholar]
  17. Kardyś P., Parafia św. Leonarda w Mircu w średniowiecznej i wczesnonowożytnej przestrzeni historyczno-geograficznej, „Nasza Przeszłość” 107, 2007, s. 117-146. [Google Scholar]
  18. Kęsek M., Działalność cystersów wąchockich w zakresie metalurgii nieżelaznej w średniowieczu, [w:] Dzieje i technika świętokrzyskiego górnictwa i hutnictwa kruszcowego, red. Z. Kowalczewski, Warszawa 1972. [Google Scholar]
  19. Kiryk F., Lokacje miast nadwiślańskich w XIII-XVI stuleciu, „Pamiętnik Sandomierski” 1, 1993, s. 21-49. [Google Scholar]
  20. Kiryk F., Urbanizacja rejonu między Iłżanką, Kamienną i Wisłą do końca XVI stulecia, [w:] Miasta małopolskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, Kraków 2013, s. 89-125. [Google Scholar]
  21. Kiryk F.,Lokacje miast biskupich w prepozyturze kieleckiej, [w:] Pamiętnik Świętokrzyski. Studia z dziejów kultury chrześcijańskiej, Kielce 1991, s. 47-63. [Google Scholar]
  22. Kodeks dyplomatyczny Małopolski, Kraków 1876-1905, t. II. [Google Scholar]
  23. Kodeks dyplomatyczny Polski, Warszawa 1847, t. I. [Google Scholar]
  24. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I, Poznań 1877. [Google Scholar]
  25. Materiały do dziejów miasta Sandomierza i regionu sandomierskiego, red. T. Wąsowicz, J. Pazdur, Warszawa 1967. [Google Scholar]
  26. Matricularum regni Poloniae summaria, t. I-IV, Varsoviae 1905-1919. [Google Scholar]
  27. Monumenta Poloniae Vaticana, t. I, Kraków 1913. [Google Scholar]
  28. Niwiński M., Opactwo cystersów w Wąchocku. Fundacja i dzieje uposażenia do końca wieków średnich, Kraków 1930. [Google Scholar]
  29. Opis zabytków starożytności w guberni radomskiej przez delegację wysłaną z polecenia Rady Administracyjnej Królestwa w latach 1844 i 1846 zebrane, Warszawa 1850. [Google Scholar]
  30. Orzechowski Sz., Zaplecze osadnicze i podstawy surowcowe starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego, Kielce 2007. [Google Scholar]
  31. Orzechowski Sz., Zespół cmentarzysk i bogatych depozytów monetarnych z doliny rzeki Kamiennej a zagadnienie chronologii starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego, „Między Wisłą a Pilicą” 2, 2000, s. 35-61. [Google Scholar]
  32. Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858. [Google Scholar]
  33. Paszkiewicz B., Mennictwo klasztorne w średniowiecznej Polsce, [w:] Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, red. A. Pobóg-Lenartowicz, M. Derwich, Opole 1995. [Google Scholar]
  34. Paszkiewicz B., Wąchocki „LOS” czy Koprzywnicki Florian, WN 35, 1991, z. 3-4. [Google Scholar]
  35. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 3, Pawiński A, Warszawa 1886. [Google Scholar]
  36. Radomski K., Upieniężnienie gospodarstw kmiecych w Małopolsce w latach 1253-1370, Warszawa 2012. [Google Scholar]
  37. Rzewuska-Kurzeja B., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze kieleckiej w średniowieczu, Kraków 1983, ,, Nasza Przeszłość ”59 (1983), s. 59-96. [Google Scholar]
  38. Seroka H., Herby miast Małopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  39. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIII, Warszawa 1893. [Google Scholar]
  40. Starovolsci S., Tractatus tres: I. Polonia, II. Sarmatiae bellatores, III. Scriptorum Polonicorum Ecatontas: seu centum illustrium Poloniae scriptorum elogia et vitae, editio nova, Vratislaviae MDCCXXXIV, p. 16. [Google Scholar]
  41. Stępkowski L., Rola cystersów w powstaniu i rozwoju najstarszych miast sandomierskich w drugiej połowie XII i w XIII w, [w:] Cystersi. Misjonarze Europy. Jędrzejów, Koprzywnica, Sulejów, Wąchock, Kielce 1994, s. 61-84. [Google Scholar]
  42. Stępkowski L., Z dziejów miast opactwa wąchockiego w XIII-XIX w. (do 1819 r.), [w:] Z dziejów opactwa cystersów w Wąchocku, red. A. Masalski i D. Olszewski, Kielce 1993. [Google Scholar]
  43. Urbańczyk P., Początki miast średniowiecznych w północnej Europie – dyskusja bez końca?, [w:] Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki, Warszawa 2010. [Google Scholar]
  44. Wąsowicz T., Sandomierska sieć drożna w wiekach średnich, [w:] Studia sandomierskie. Materiały do dziejów miasta Sandomierza i regionu sandomierskiego, red. Wąsowicz T, Pazdur J., Warszawa 1967. [Google Scholar]
  45. Wiśniewski J., Dekanat iłżecki, Radom 1909-1911. [Google Scholar]
  46. Wiśniewski J., Dekanat radomski, Radom 1911. [Google Scholar]
  47. Wiśniowski E., Kolęda – meszne – stołowe na ziemiach polskich. Problem rejonizacji, [w:] Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Warszawa 1991., s. 625-638. [Google Scholar]
  48. Wójcik Z., Górnictwo i hutnictwo w dobrach cysterskich w Staropolskim Okręgu Przemysłowym, [w:] Z dziejów opactwa cystersów w Wąchocku. Materiały z sesji naukowej 1991 rok, red. A. Massalski, D. Olszewski, Kielce 1993, s. 63-77. [Google Scholar]
  49. Zbiór dyplomatów klasztoru mogilskiego, Kraków 1887, t. II. [Google Scholar]
  50. Zemeła K., Historia Skarżyska-Kamiennej. Rozwój osadnictwa do końca XVII wieku, Skarżysko-Kamienna 1991. [Google Scholar]
  51. Źródła dziejowe, t. 14, Warszawa 1886. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.