Aller directement au menu principal Aller directement au contenu principal Aller au pied de page

Vol. 94 (2000): Nasza Przeszłość

Artykuły

Kościół Bożego Ciała w Poznaniu. Późnośredniowieczne sanktuarium, jagiellońska fundacja. Historia i architektura

  • Andrzej Kusztelski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2000.94.177-220  [Google Scholar]
Publiée: 2000-12-30

Résumé

Historia największego poznańskiego sanktuarium eucharystycznego, pod wezwaniem Bożego Ciała, sięga końca XIV wieku i cudu odnotowanego niedokładnie w najwcześniejszych źródłach. Więcej informacji można znaleźć w dokumentach z drugiej połowy XV wieku. Zawierają one zarzuty, że w wyniku zdarzenia, które miało miejsce w 1399 r., Żydzi zbezcześcili Hostię. Motyw ten, obecnie uważany za drugorzędny, został znacznie rozwinięty w okresie kontrreformacji. Od końca XVI w. początki sanktuarium związane są z historią Cudu Trzech Zastępów. Dynamiczny rozwój kultu eucharystycznego w Poznaniu zwrócił uwagę króla Władysława Jagiełły. Wyszedł on z inicjatywą ufundowania kościoła dla klasztoru karmelitów, który powstawał w miejscu związanym z cudem. Król Władysław Jagiełło postrzegał sanktuarium jako wyraz uznania i znak Bożej Opatrzności opiekującej się jego ziemiami i majątkiem. Fundamenty kościoła i chóru ukończono w 1434 roku, w którym zmarł. Nawę budowano etapami w drugiej połowie XV wieku. Całość początkowo pomyślana była jako kościół halowy; jednak w wyniku nieznanej katastrofy porzucono ten plan na rzecz konstrukcji pseudosalowej. W drugiej fazie wzniesiono masywne filary oddzielające nawę główną od naw bocznych. W trzeciej fazie, która mogła sięgać poza rok 1500, ściany uzupełniono dachami i stropami. Plan kościoła, a zwłaszcza niemal czworokątny zarys nawy, przypomina plany szeregu XIV-wiecznych kościołów krakowskich, m.in. Mariackiej oraz kościoły zakonów (dominikanów, augustianów i kanoników regularnych). Wydaje się, że do pierwszego etapu budowy kościoła Bożego Ciała w Poznaniu zastosowano umiejętności i wiedzę związaną z budową kościołów krakowskich. W dalszej fazie prace przejął lokalny warsztat, który być może miał swoje korzenie na Warmii. Z tym etapem budowy należy wiązać zachowane w źródłach nazwisko mistrza budowlanego Wojciecha Łobżeńskiego. Teren, na którym budowano kościół, był podmokły i narażony na regularne powodzie. Być może było to powodem wprowadzenia szeregu zmian w planach. Chór wykonano krótszy niż w kościołach krakowskich; konstrukcję hali zastąpiono systemem pseudohalowym; zwiększono liczbę filarów pomiędzy nawą główną a nawami bocznymi. Z analizy arkady wschodniej po stronie południowej wynika, że w tym miejscu znajdowała się kiedyś kaplica. Być może było to pierwotne sanktuarium cudownej Hostii, później (tj. w XVI w.) przeniesione do nowej kaplicy po północnej stronie prezbiterium.

Références

  1. Belcarzowa L., Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, cz. 1, Wrocław 198 [Google Scholar]
  2. Długosz J. , Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga X. Warszawa 1981. [Google Scholar]
  3. Jarzewicz J. , Gotycka architektura Nowej Marchii. Budownictwo sakralne w okresie Askańczyków i Wittelsbachów, Poznań 2000. [Google Scholar]
  4. Kłapkowski W. , Pierwsze dwa przywileje karmelitów trzewiczkowych klasztoru Bożego Ciała w Poznaniu, 1932. [Google Scholar]
  5. Łukaszewicz J., Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania, t. 2, Poznań 1838. [Google Scholar]
  6. Prumers R. , Der Hostiendiebstahl zu Posen im Jahre 1399, Posen 1905. [Google Scholar]
  7. Węcławowicz T. , Gotyckie bazyliki Krakowa, Kraków 1993. [Google Scholar]
  8. Wojtkowski A. , O cudzie trzech hostii i zapomnianym patronie Poznania, KMP t. 14:1936. [Google Scholar]

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.