Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 60 (1983): Nasza Przeszłość

Artykuły

Fundacja klasztoru karmelitów trzewiczkowych na Piasku w Krakowie

  • Tadeusz M. Trajdos
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1983.60.91-127  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1983

Abstrakt

Opactwo i kościół Karmelitów, poświęcone Nawiedzeniu Najświętszej Maryi Panny, zostało założone i zbudowane w Krakowie w 1395 roku. Bracia przybyli z klasztoru czeskiego w Pradze dwa lata później, czyli w 1397 roku. Było to najwcześniejsze opactwo tego zakonu w granicach Królestwa Polskiego. Inicjatorką i opiekunem fundacji była królowa Jadwiga, ale cały plan zrealizował jej mąż, król Władysław II Jagiełło, wraz z krakowskim biskupem Piotrem Wyszem. Fundację poparł papież Bonifacy IX. Opactwo zostało umieszczone na przedmieściach Krakowa, zwanych Garbary (czyli Miejsce Krawca), na terenie parafii kościoła św. Szczepana. Wówczas to krawcy, niemieccy osadnicy, stanowili większość mieszkańców przedmieścia Garbary. Jednak wpływ opactwa - zarówno w kwestiach obowiązków kapłańskich, jak i kultu religijnego - sięgał daleko poza lokalną społeczność Garbarów. Dar królewski dla klasztoru, początkowo dość skromny, został wzbogacony o niewielkie posiadłości ziemskie (przywilej królewski z 1401 roku) w obrębie granic miasta, a także o coroczne subsydia pochodzące z królewskich placówek (przywileje z 1413 i 1430 roku). Karmelici otrzymali te nadania na podstawie przywilejów papieskich (licencji); mieli także prawa do udzielania sakramentów, nauczania i pełnej zwolnienia (te przywileje zostały im nadane przez papieży w ciągu XIV wieku). Do czasu śmierci Jagiełły (1434) karmelici zakończyli budowę zakrystii, prezbiterium oraz części gotyckiej konstrukcji nawy i naw bocznych; wzniesiono także duży budynek klasztorny. Do 1434 roku nie było stałych prywatnych darowizn, poza kilkoma dotacjami na budowę kościoła i pewnymi zapisami testamentowymi. Klasztor, sprowadzony z Pragi do Krakowa w 1397 roku, składał się z Niemców saskich i Czechów. Do 1411 roku należał do prowincji Górnej Niemiec, a następnie do prowincji czeskiej. Bracia, po wstępnej edukacji w klasztorze, zostali wysłani do Anglii, aby studiować filozofię i teologię, niektórzy także studiowali na Akademii Krakowskiej. Do końca panowania Jagiełły większość konwentu była już polska. Od samego początku klasztor posiadał bogatą bibliotekę i skryptorium kodeksów liturgicznych. Klasztor, zgodnie z regułą i formacją duchową, propagował kult Matki Bożej, poprzez kult szkaplerza i kaznodziejstwo mariologiczne. Bractwo Szkaplerza zostało zapewne założone tam już w 1411 roku, z udziałem radnych miejskich. Tytułowe święto Nawiedzenia, wzmocnione odpustami papieskimi, zawsze obchodzono z wielką uroczystością. Ponadto karmelici mieli zestaw przywilejów papieskich dotyczących świąt Matki Bożej, Teoforii i Męki Pańskiej. Jagiełło silnie wspierał karmelitański kult Matki Bożej. Jednocześnie mianował jednego z zakonników karmelitów, Świętosława, na biskupa w Łucku, na terenie Wołynia, w celu umocnienia polskiej organizacji kościelnej na terenie podległym archidiecezji lwowskiej.

Bibliografia

  1. Abraham W., Udział Polski w Soborze Pizańskim (1409), Kraków 1904. [Google Scholar]
  2. Bieniarzówna J., Dzieje kultu Matki Bożej w kościele karmelitów na Piasku w Krakowie w: Sanktuarium Maryjne w kościele OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie, Kraków 1983. [Google Scholar]
  3. Borowiejska-Birkenmajerowa M., Kształt średniowiecznego Krakowa, Kraków 1975. [Google Scholar]
  4. Dąbrowski J., Gawęda S., Pieradzka K., Radziszewska J., Stachówskia K., Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza z lat 1385—1444, t. I, Wrocław—Warszawa—Kraków 1961. [Google Scholar]
  5. Dąbrowski J., Rozwój Krakowa, w: Kraków, jego dzieje i sztuka, Warszawa 1965. [Google Scholar]
  6. Giżycki J. M., Z przeszłości Karmelitów na Litwie i Rusi, Kraków 1918 cz. II. [Google Scholar]
  7. Hartleb K., „Dla pomnożenia chwały Bożej”, Jagiełłowe i Jadwigi fundacje i darowizny na rzecz Kościoła w Koronie i na Litwie, „Nasza Przeszłość” t. I: 1946. [Google Scholar]
  8. Kijak S., Piotr Wysz, biskup krakowski, Kraków 1933. [Google Scholar]
  9. Kopera F., Lepszy L., Iluminowane rękopisy księgozbioru OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie w: Zabytki Sztuki w Polsce, t. II (1928). [Google Scholar]
  10. Panek B., Dzieje Bractwa Szkaplerza Świętego przy kościele OO. Karmelitów w Krakowie na Piasku do końca XVII wieku, w: „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” t. X (1963) z. 3. [Google Scholar]
  11. Pieradzka K., Garbary przedmieście Krakowa (1363—1587), Kraków 1931. [Google Scholar]
  12. Radzikowski W. E., Kraków dawny i dzisiejszy, Kraków 1902. [Google Scholar]
  13. Silnicki T., Stan duchowny, Zakony, w: Historia Kościoła w Polsce, t. I cz. 1, Poznań—Warszawa 1974. [Google Scholar]
  14. Starożytne reguły zakonne, Warszawa 1980. [Google Scholar]
  15. Tomaszewski B. A., Dzieje klasztoru OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie, wyd. II, Kraków 1970. [Google Scholar]
  16. Trajdos T. M., Benedyktyni na Łyścu za panowania Władysława II Jagiełły (1384—1434) „Roczniki Historyczne” R. XLVIII (1982). [Google Scholar]
  17. Trajdos T. M., Kościół Katolicki na ziemiach ruskich Korony i Litwy za panowania króla Władysława II Jagiełły 1386 1434, t. I, Ossolineum 1983. [Google Scholar]
  18. Wójcicki K. W, Klechdy, starożytne podania i powieści ludu polskiego i Rusi, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  19. Zaremska H., Bractwa w średniowiecznym Krakowie, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.