Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Problemy Współczesnej Kryminalistyki

Tom 26 (2022)

Artykuły

Przestępstwo fałszerstwa dokumentów w kontekście nielegalnego przekraczania granic. Aspekty teoretyczno-empiryczne

  • Dorota Semków
DOI: https://doi.org/10.52097/pwk.5440  [Google Scholar]
Opublikowane: 2023-04-25

Abstrakt

Przedmiot podjętych w niniejszym artykule rozważań stanowi przestępstwo fałszerstwa dokumentów stypizowane w art. 270 obowiązującej ustawy karnej w kontekście czynu polegającego na nielegalnym przekroczeniu granicy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, tzw. zwykłe nielegalne przekroczenie granicy stanowi wykroczenie określone w art. 49a Kodeksu wykroczeń, natomiast art. 264 § 2 k.k. znajduje zastosowanie w przypadku, gdy do przekroczenia granicy wbrew przepisom dochodzi we współdziałaniu z innymi osobami lub z użyciem przemocy, groźby, podstępu, tj. między innymi w sytuacji, kiedy do przekroczenia granicy wbrew przepisom prawa wykorzystywane są sfałszowane dokumenty. Mogą one być także narzędziem umożliwiającym dokonanie czynu określonego w § 3 wspomnianegoart. 264 k.k., który poddaje penalizacji działanie polegające na organizowaniu innym osobom przekraczania granicy wbrew przepisom prawa. Głównym celem opracowania jest zwrócenie uwagi na przestępstwo fałszerstwo dokumentów jako proceder umożliwiający dokonanie innych prawnie zabronionych czynów. W tym świetle postawiono tezę, zgodnie z którą sfałszowane dokumenty w wielu przypadkach są narzędziem służącym cudzoziemcom do nielegalnego przekraczania granic RP, a tym samym strefy Schengen/Unii Europejskiej. Teza znalazła potwierdzenie w badaniach przeprowadzonych na podstawie danych statystycznych Komendy Głównej Straży Granicznej z lat 2016–2022. Ich analiza została przedstawionaw artykule.

Bibliografia

  1. Bajda K., Criminological and forensic aspects of selected areas of organized crime in Poland, „Studia Iuridica Lublinensia” 2021, t. 30(4), DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.4.33-47. [Google Scholar]
  2. Banasik K., Penalizacja bezprawnego przekroczenia granicy państwowej, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2017, nr 1(20). [Google Scholar]
  3. Bojarski T., w: A. Michalska-Warias, J. Piórkowska-Flieger, M. Szwarczyk, T. Bojarski, Kodeks wykroczeń. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2021, art. 49(a). https://sip.lex.pl (dostęp 18.04.2022). [Google Scholar]
  4. Chlebowicz P., Kryminologia i prawa człowieka wobec migracji w XXI wieku, w: W. Pływaczewski, M. Ilnicki (red.), Ochrona praw człowieka w polityce migracyjnej Polski i Unii Europejskiej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn 2016. [Google Scholar]
  5. Czeredys-Wójtowicz M., Śliwiński M., Gałek D., Odpowiedzialność karna za nielegalne przekroczenie granicy państwowej, „Iustitia” 2022, nr 1. [Google Scholar]
  6. Ćwiąkalski Z., w: A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117–277 k.k., wyd. IV, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013, art. 264, https://sip.lex.pl (dostęp 18.04.2022). [Google Scholar]
  7. Goc M., Badania autentyczności dokumentów jako przedmiot działalności szkoleniowej Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego, „Problemy Współczesnej Kryminalistyki” 2008, t. XII. [Google Scholar]
  8. Goc M., O projekcie ustawy o dokumentach publicznych uwag kilka, „Człowiek i Dokumenty” 2017, nr 44. [Google Scholar]
  9. Goc M., Przestępczość przeciwko dokumentom wciąż groźna, „Człowiek i Dokumenty” 2016, nr 43. [Google Scholar]
  10. Goc M., Ustawa o dokumentach publicznych potrzebna od zaraz, „Człowiek i Dokumenty” 2016, nr 41. [Google Scholar]
  11. Goc M., Ustawa o dokumentach wciąż oczekiwana, „Człowiek i Dokumenty” 2018, nr 50. [Google Scholar]
  12. Goc M., Semków D., Public documents act and its role in preventing document forgery, „Studia Iuridica Lublinensia” 2020, nr 4, http://dx.doi.org/10.17951/sil.2020.29.4.85-99. [Google Scholar]
  13. Goc M., Tomaszewski T., Nowe kierunki badań dokumentów w projektach rozwojowych Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego, „Problemy Współczesnej Kryminalistyki” 2014, t. XVIII. [Google Scholar]
  14. Góra T., Przestępstwa cudzoziemców, „Problemy Współczesnej Kryminalistyki” 2021,t. XXV. [Google Scholar]
  15. Jachimowicz M., Nowe zasady odpowiedzialności za nielegalne przekroczenie granicy RP, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr 5. [Google Scholar]
  16. Jankowska-Prochot I., Karnoprawne aspekty przestępstwa fałszerstwa intelektualnego, „Journal of Modern Science” 2016, t. 28, nr 1. [Google Scholar]
  17. Jankowski W., w: T. Grzegorczyk (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. II, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013, art. 49(a), https://sip.lex.pl (dostęp: 18.04.2022). [Google Scholar]
  18. Klaus W., Woźniakowska-Fajst D., Przestępstwo nielegalnego przekroczenia granicy w ujęciu historycznym, teoretycznym i praktycznym, „Archiwum Kryminologii” 2015, t. XXXVII, DOI: 10.7420/AK2015F. [Google Scholar]
  19. Kobylas M., Wykorzystanie analizy kryminalnej w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, „Problemy Współczesnej Kryminalistyki” 2006, t. X. [Google Scholar]
  20. Kołecki H., Technicznokryminalistyczne badania autentyczności dokumentów publicznych nieniszczącymi wielospektralnymi technikami optycznymi za pomocą wideospektrokomparatora VSC-1, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002. [Google Scholar]
  21. Kopczyński G., Kryminalistyczne aspekty przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów w kodeksie karnym z 1997 roku, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2000, nr 4. [Google Scholar]
  22. Laskowska K., Perkowska M., Przestępstwo nielegalnego przekroczenia granicy w ujęciu empirycznym, „Prawo w działaniu. Sprawy Karne” 2020, nr 43, DOI: 10.32041/pwd. 4301. [Google Scholar]
  23. Materewicz G.J., Mozgawa M., Kozłowska-Kalisz P., Budyn-Kulik M., Kulik M., Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2015. [Google Scholar]
  24. Michalski M., Łabuz P., Karnoprawna interpretacja „zakładania” zorganizowanej grupy przestępczej i „kierowania” nią, „Problemy Współczesnej Kryminalistyki” 2015, t. XIX. [Google Scholar]
  25. Mozgawa M., w: M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. II, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009, art. 49(a), https://sip.lex.pl (dostęp: 18.04.2022). [Google Scholar]
  26. Murasicki J., Relacje między wybranymi kategoriami przestępczości a bezpieczeństwem obywateli, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelonaw Legnicy” 2014, nr 12(03). [Google Scholar]
  27. Nastula N., Fałszerstwo dokumentów ze szczególnym uwzględnieniem przestępczości internetowej jako wyzwanie dla organów państwa, „Polonia Journal” 2018, nr 8. [Google Scholar]
  28. Pikulski S., Wybrane zagadnienia z problematyki badań dokumentów w świetle praktyki laboratoriów kryminalistycznych Policji, w: J. Błachut, M. Szewczyk, J. Wójcikiewicz (red.), Nauka wobec przestępczości. Księga ku czci Profesora Tadeusza Hanauska, Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych, Kraków 2001. [Google Scholar]
  29. Piórkowska-Flieger J., Fałsz dokumentu w polskim prawie karnym, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2004, https://sip.lex.pl (dostęp: 19.07.2021). [Google Scholar]
  30. Pływaczewski E.W., Bezpieczeństwo obywateli – prawa człowieka – zrównoważony rozwój: polskie kierunki interdyscyplinarnych badań kryminologicznych nad bezpieczeństwem obywateli oraz w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, Temida 2, Białystok 2017. [Google Scholar]
  31. Rau Z., Straż Graniczna, w: Z. Rau (red.), Przestępczość zorganizowana w Polsce i jej zwalczanie, Zakamycze, Kraków 2002, https://sip.lex.pl (dostęp 07.08.2022). [Google Scholar]
  32. Semków D., Fałsz materialny dokumentu. Aspekty prawne i kryminalistyczne, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2019, nr 46. [Google Scholar]
  33. Semków D., The scope of legal protection of documents and the security system of public documents in the Polish legal regulations, „Studia Iuridica Lublinensia” 2021, t. 30,nr 5. DOI: 10.17951/sil.2021.30.5.501-521. [Google Scholar]
  34. Tomaszewski T., Możliwości badań identyfikacyjnych wykonawców paraf, „Problemy Współczesnej Kryminalistyki” 2001, t. IV. [Google Scholar]
  35. Tomaszewski T., Nowa metoda badania podpisów, w: Z. Kegel (red.), Kryminalistyczna ekspertyza pismoznawcza a grafologia. Materiały z X Wrocławskiego Sympozjum Badań Pisma, Wrocław 19–21 czerwca 2002, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Katedra Kryminalistyki, Wrocław 2003. [Google Scholar]
  36. Trybus M., Nielegalne przekroczenie granicy – aspekty prawnokarne, „Studia Prawnoustrojowe” 2019, nr 46. [Google Scholar]
  37. Wróbel W., Sroka T., Komentarz do art. 212–277d, w: A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  38. Zatyka E., Charakterystyka próby badawczej w drugim etapie badań, w: E.M. Guzik-Makaruk (red.), Poczucie bezpieczeństwa obywateli w Polsce. Identyfikacja i przeciwdziałanie współczesnym zagrożeniom, Wolters Kluwer Polska,Warszawa 2011, https://sip.lex.pl (dostęp 11.09.2022). [Google Scholar]
  39. Źródła prawa i orzecznictwo [Google Scholar]
  40. Dekret z dnia 15 września 1948 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitejz dnia 23 grudnia 1927 r. o granicach Państwa, Dz. U. z 1948 r., nr 47, poz. 348. [Google Scholar]
  41. Dekret z dnia 23 marca 1956 r. o ochronie granic państwowych, Dz. U. z 1956 r., nr 9, poz. 51 ze zm. [Google Scholar]
  42. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 sierpnia 2008 r.w sprawie sposobu ustalania zasięgu terytorialnych przejść granicznych, Dz. U. nr 147, poz. 938. [Google Scholar]
  43. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 sierpnia 1926 r. o cudzoziemcach, Dz. U. z 1926 r., nr 83, poz. 465. [Google Scholar]
  44. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 grudnia 1927 r. o granicach Państwa, Dz. U. z 1927 r., nr 117, poz. 996. [Google Scholar]
  45. Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny, Dz. U. z 1969 r., nr 13, poz. 94 ze zm. [Google Scholar]
  46. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1049 ze zm. [Google Scholar]
  47. Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej, t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 295. [Google Scholar]
  48. Ustawa z dnia 12 października 1990 o Straży Granicznej, t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1061, ze zm. [Google Scholar]
  49. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. z 1997 r., nr 88, poz. 553 ze zm. [Google Scholar]
  50. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1138 ze zm. [Google Scholar]
  51. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz. U. 1997, nr 89, poz. 555. [Google Scholar]
  52. Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2005 r., nr 90, poz. 757. [Google Scholar]
  53. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2003 r., sygn. III KKn 349/01. [Google Scholar]
  54. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2001 r., V KKN 81/99, LEX nr 51670. [Google Scholar]
  55. Źródła internetowe [Google Scholar]
  56. „Biuletyn Statystyczny Straży Granicznej za 2016 r.”, Komenda Główna Straży Granicznej, Warszawa 2017, https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/statystyki-sg/2206,Statystyki-SG.html (dostęp 12.09.2022). [Google Scholar]
  57. „Biuletyn Statystyczny Straży Granicznej za 2017 r.”, Komenda Główna Straży Granicznej, Warszawa 2018, https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/statystyki-sg/2206,Statystyki-SG.html (dostęp 12.09.2022). [Google Scholar]
  58. „Informacja Statystyczna za 2018 r.”, Komenda Główna Straży Granicznej, Warszawa 2019, https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/statystyki-sg/2206,Statystyki-SG.html (dostęp 12.09.2022). [Google Scholar]
  59. „Informacja Statystyczna za 2019 r.”, Komenda Główna Straży Granicznej, Warszawa 2020, https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/statystyki-sg/2206,Statystyki-SG.html (dostęp 12.09.2022). [Google Scholar]
  60. „Informacja Statystyczna za 2020 r.”, Komenda Główna Straży Granicznej, Warszawa 2021, https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/statystyki-sg/2206,Statystyki-SG.html (dostęp 12.09.2022). [Google Scholar]
  61. „Informacja Statystyczna za 2021 r.”, Komenda Główna Straży Granicznej, Warszawa 2022, [Google Scholar]
  62. https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/statystyki-sg/2206,Statystyki-SG.html (dostęp 12.09.2022). [Google Scholar]
  63. „Informacja Statystyczna za I półrocze 2022 roku”, s. 11, 19, https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/statystyki-sg/2206,Statystyki-SG.html (dostęp 12.09.2022). [Google Scholar]
  64. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Plan działania na rzecz wzmocnienia europejskiej reakcji na przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów podróży, Bruksela, dnia 21.3.2017 r. COM(2016) 790 final/2, s. 2, https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2016/PL/COM-2016-790-F2-PL-MAIN-PART-1.PDF (dostęp 20.10.2021). [Google Scholar]
  65. Komunikat Komisji pt. Realizacja Europejskiej agendy bezpieczeństwa w celu zwalczania terroryzmu i utorowania drogi ku rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa (COM2016 230 final, 20.4.2016). [Google Scholar]
  66. Mały Ruch Graniczny – informacje ogólne, https://www.gov.pl (dostęp 05.09.2022). [Google Scholar]
  67. Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2016, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, https://archiwumbip.mswia.gov.pl/bip/raport-o-stanie-bezpie/18405,Raport-o-stanie-bezpieczenstwa.html (dostęp 08.09.2022) [Google Scholar]