Aller directement au menu principal Aller directement au contenu principal Aller au pied de page

Vol. 30 (2023)

Artykuły

Likwidacja religii w szkołach miasta Tarnowa i powiatu tarnowskiego w latach 1959-1961 w świetle dokumentów SB w Tarnowie

  • Kazimierz Talarek
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2023.213-233  [Google Scholar]
Publiée: 2024-10-25

Résumé

Nauczanie religii od wieków miało miejsce w szkołach polskich. Dotyczyło to także pierwszych lat po zakończeniu II wojny światowej. Jednakże po 1947 r. religię w szkołach zaczęto powoli ograniczać. Po podpisaniu Porozumienia 14 kwietnia 1950 r. komuniści zgodzili się na jej powrót. Zobowiązali się, że nie będą przeszkadzać w nauczaniu religii. Niestety, to były tylko gołosłowne zapewnienia. Religię zaczęto powoli rugować z siatki godzin. Dopiero po powrocie prymasa Stefana Wyszyńskiego do Warszawy z miejsca odosobnienia z Komańczy władze zgodziły się nauczanie religii we wszystkich typach szkół. Jak zwykle i tę obietnicę złamali. Wyrzucanie religii rozpoczęło się w 1959 r.
Prezentowany artykuł ukazuje stopniowe usuwanie religii ze szkół w Tarnowie i powiecie tarnowskim, aż do jej zupełnej likwidacji. Najpierw dotyczyło to szkół ponadpodstawowych, a potem podstawowych. Nie pomogły protesty kierowane do władz oświatowych tak przez katechetów, jak i przez rodziców młodzieży i dzieci uczęszczających na naukę religii. Kuria Diecezjalna w Tarnowie, miała pełny obraz tego bezprawia. Kres walki o religię w szkole położyła ustawa Sejmu PRL z 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania”, która definitywnie likwidowała religię w szkołach. W ten sposób religia obecna w szkołach polskich nawet pod zaborami czy w czasie okupacji, została przez komunistów definitywnie zlikwidowana.

Références

  1. Materiały niedrukowane [Google Scholar]
  2. Archiwum Akt Nowych Urząd do Spraw Wyznań [Google Scholar]
  3. AAN UdSW, sygn. 8/249, AAN UdSW, sygn. 125/659. [Google Scholar]
  4. Archiwum Diecezji Tarnowskiej [Google Scholar]
  5. sygn. ARZ 113, T. 113. [Google Scholar]
  6. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej oddział w Krakowie [Google Scholar]
  7. AIPN Kr 039/2, T. XV, cz. II, AIPN Kr 039/2, T. XII, cz. II, AIPN Kr 039/2, T. XX, cz. II. [Google Scholar]
  8. Materiały drukowane [Google Scholar]
  9. Instrukcja Ministerstwa Oświaty z dnia 12 maja w sprawie zatrudnienia w roku szkolnym 1958/59 nauczycieli religii nie posiadających przepisanych kwalifikacji (Dz. Min. Ośw. Nr 8, poz. 103), za: A. Mezglewski, Szkolnictwo wyznaniowe w Polsce w latach 1944-1980, Lublin 2004. [Google Scholar]
  10. List Prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego w sprawie powrotu nauki religii do szkół (12 grudnia 1956 r.), w: Dzieje diecezji tarnowskiej, t. I, Okólniki rozesłane przez Kurie tarnowską w latach 1951-1956, wyd. i oprac. M. Łabuz, Tarnów 2011, s. 424-426. [Google Scholar]
  11. Odezwa bp. Jana Stepy do kapłanów, rodziców i młodzieży szkolnej z 12 XII 1956 r., w: Dzieje diecezji tarnowskiej, t. I, Okólniki rozesłane przez Kurię tarnowską w latach 1951-1956, wyd. i oprac. M. Łabuz, Tarnów 2011. [Google Scholar]
  12. Opracowania [Google Scholar]
  13. Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995. [Google Scholar]
  14. Dudek A., R. Gryz, Komuniści i Kościół w Polsce ( 1945-1989), Kraków 2006. [Google Scholar]
  15. Fijałkowska B., Partia wobec Religii i Kościoła w PRL, T. II, cz. I, Olsztyn 2000. [Google Scholar]
  16. Konopka K., Religia w szkołach Polski Ludowej. Sprawa nauczania religii w polityce państwa (1944-1961), Białystok 1997. [Google Scholar]
  17. Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1959, Tarnów 1959. [Google Scholar]
  18. Sowa A. L., Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945-2001), w: Wielka Historia Polski, red., S. Grodziski, J. Wyrozumski, M. Zgórniak, t. V, cz. II, Kraków 2003, s. 411-635. [Google Scholar]
  19. Sowa A. L., Historia polityczna Polski 1944-1991, Kraków 2011. [Google Scholar]
  20. Stanaszek B., Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej 1945-1967, t. II, Sandomierz 2006. [Google Scholar]
  21. Talarek K., Duchowieństwo i świeccy diecezji tarnowskiej przeciw Okólnikowi Ministerstwa Oświaty nr 26 z 4 VIII 1958 r. w sprawie przestrzegania świeckości szkoły. W świetle doniesień Służby Bezpieczeństwa, w: Dzieje Diecezji Tarnowskiej, t. 2, Instytucje i wydarzenia, red. A. Gąsior, J. Królikowski, Tarnów 2012, s. 604-627. [Google Scholar]
  22. Talarek K., Nauka religii w szkołach Diecezji Tarnowskiej w latach 1945-1970. Problemy związane z nauczaniem religii w szkołach i punktach katechetycznych, Lublin-Rzeszów 2023. [Google Scholar]

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.