Abstract
Biblical texts reached the Kingdom of Piast along with missionaries arriving at Polish territories since 966. The first Bibles in Latin were imported. The oldest traces of biblical translations into Polish date back to the 13th century (Kinga’s Psalter). We can assume that the translation of the four Gospels and probably the whole of the New Testament existed in the 14th century. Half way through the 15th century the translation of the whole of the Old Testament came to exist (Queen Zofia’s Bible). The Book of Psalms enjoyed the greatest popularity (e. g. Floriański Psalter or Puławski Psalter), as well as Gospels. Biblical texts were copied in different forms: fragments of books (e. g. penitential psalms); individual books as a whole (e. g. Psalter); the whole of the New and Old Testament (usually in volumes, such as Queen Zofia’s Bible); in the form of liturgical books and prayer books taking advantage of biblical texts (e. g. Codex Aureus, breviary); as voices and quotations. Monastic manuscript writing workshops, for example in Kłodzko and Cracow, were important centers of production of books with biblical texts. It was the demand for liturgical purposes, private piousness, so-called wearing out of books, evolution of the language, and administration and education development, that were among the reasons for manuscripts with biblical texts production.
References
Adamczyk M., Religijna proza narracyjna do końca XVI wieku, w: Proza polska w kręgu religijnych inspiracji, red. M. Jasińska-Wojtkowska, K. Dybciak, Lublin 1993.
Bernacki L., Geneza i historia Psałterza floriańskiego, Lwów 1927.
Bruckner A., Kazania średniowieczne III, „Rozprawy AU. Wydział Filologiczny”, 25(1895).
Bruckner A., Literatura religijna w Polsce średniowiecznej, t. 2: Pismo święte i apokryfy. Szkice literackie i obyczajowe, Warszawa 1903.
Gębarowicz M., Psałterz floriański i jego geneza, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965.
Gustaw R., Polskie przekłady Pisma św., w: Podręczna Encyklopedia Biblijna, red. E. Dąbrowski, Poznań-Warszawa-Lublin, t. 2.
Hornowska M., Zdzitowiecka-Jasieńska H., Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1947.
Janów J., Najstarsze szczątki ewangeliarza polskiego, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU”, 51(1951).
Janów J., Rękopis Biblioteki Jagiellońskiej nr 3336 w porównaniu z najstarszym tekstem drukowanym Pisma św. w języku polskim, „Prace Filologiczne” 12 (1927).
Janów J., Zespół ewangelijny Biblioteki Ord. Zamoyskich nr 1116 (=ZZ), „Prace Filologiczne”, 13 (1928).
Kałużniacki E., Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhundertes, „Sitzungsberichte der Philosophisch-Historischen Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften”, Wien 1882.
Kamińska M., Psałterz floriański. Monografia językowa, cz. 1: Ortografia, fonetyka, fleksja imion, w: Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału I - językoznawstwa, nauki o literaturze i filozofii, nr 81, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981.
Kossowska M., Biblia w języku polskim, Poznań 1968, t. 1.
Kryński A.A., Kryński M., Zabytki języka staropolskiego z wieku XIV-go, XV-go i początku XVI-go, Warszawa 1918.
Krzyżanowski J., Romans polski wieku XVI, Warszawa 1962.
Kwilecka I., Nieznany pisarz wielkopolski Tomasz Łysy ze Zbrudzewa, w: Munera Poznaniensia. Księga pamiątkowa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dla uczczenia 600-lecia założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. G. Labuda, Poznań 1965.
Łoś J., Początki piśmiennictwa polskiego (Przegląd zabytków językowych), Lwów-Warszawa-Kraków 1922.
Malinowski L., Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z w. XV. Z kodeksu VIN. 2 Biblioteki Uniwersyteckiej w Budapeszcie, z dołączeniem gloss polskich z rękopisów łac. N. 64, 79, 100 tejże biblioteki. Powtórnie wydał dr. Lucyjan Malinowski, Kraków 1887.
Nehring W., Iter Florianense. O Psałterzu Floryańskim łacińsko-polsko-niemieckim w szczególności o polskim jego dziale, Poznań 1871.
Potkowski E., Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej, Warszawa 1984.
Psałterz puławski z kodeksu pergaminowego księcia Władysława Czartoryskiego, przedruk homograficzny wykonali Adam i Stanisław Pilińscy, Kórnik 1880.
Rzepka W.R., Wydra W., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, wyd. 2, Wrocław-Warszawa-Kraków 1995.
Rzepka W.R., Wydra W., Ewangeliarz kanoników regularnych w Krakowie z około 1420 r. (uwagi wstępne), „Poradnik Językowy”, 1986.
Słoński S., Psałterz puławski, Warszawa 1916.
Suchecki H., Modlitwy Wacława. Zabytek mowy staropolskiej odkryty przez Aleksandra hr. Przezdzieckiego. Wiadomość o nich z rozbiorem filologicznym i lingwistycznym podaje Henryk Suchecki. Rzecz, czytana i oceniana na posiedzeniach Towarzystwa Naukowego Krakowskiego w oddziale nauk moralnych dnia 3. czerwca i 5. lipca 1871, Kraków 1871.
Śnieżyńska-Stolot E., Głos historyka sztuki w sprawie powstania Psałterza floriańskiego, „Język Polski”, 70 (1990).
Vita et miracula sanctae Kyngae ducissae cracoviensis (wyd. W. Kętrzyński), w: Monumenta Poloniae Historica, Lwów 1884.
Wielgus S., Średniowieczna literatura biblijna w języku polskim, Lublin 1991.
Żurowska-Górecka W., Fragment zaginionego psałterza staropolskiego a Psałterz puławski, „Język Polski”, 36 (1956).
Downloads
Download data is not yet available.
