Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 96 (2001): Nasza Przeszłość

Artykuły

Obrazy Bernarda Franciszka Remeli z kościoła pocysterskiego w Koronowie

  • Emanuel Okoń
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2001.96.321-364  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2001

Abstrakt

Artykuł dotyczy serii dziesięciu malowideł historycznych i alegorycznych znajdujących się w dawnym kościele klasztornym w Koronowie. Ich tematem jest historia zakonów benedyktynów i cystersów. Dokument zawierający oryginalne zlecenie, podpisane 23 marca 1757 r., odnaleziono niedawno w Archiwum Diecezjalnym w Pelplinie. Dzięki temu odkryciu udało się wyjaśnić kluczowe kwestie dotyczące daty i autorstwa malowideł. Obecnie możemy być pewni, że wykonał je w latach 1757-1758 nieznany dotąd artysta Bernard Franciszek Remela na zlecenie Antoniego Jana Chrząstowskiego, opata koronowskiego. Program ikonograficzny całego cyklu opracował sam Chrząstowski. Co więcej, artysta Bernard F. Remela nie był, jak skłonni byli sądzić niektórzy uczeni, członkiem zakonu cystersów. Pierwotnie cykl składał się z dwunastu obrazów umieszczonych nad arkadami nawy. Dwa z nich zaginęły jakiś czas po 1900 roku. W latach 1945-1948 wnętrze kościoła uległo poważnym przebudowom, które dotyczyły zwłaszcza stalli i prezbiterium. Przetasowaniu uległy także malowidła po południowej stronie nawy, co zaburzyło pewne aspekty pierwotnej kompozycji, choć nie jej podstawowy podział. Od czasu ich umieszczenia w XVIII wieku na ścianie północnej wisiały tam już zawsze obrazy ilustrujące historię zakonu benedyktynów, natomiast ścianę południową zdobiły epizody z życia św. Bernarda z Clairvaux i cystersów. Sceny poszczególnych serii miały tworzyć sekwencję narracyjną prowadzącą do głównego ołtarza; ponadto obrazy zwrócone ku sobie w poprzek nawy łączyły szereg podobieństw tematycznych. Autor artykułu proponuje nową interpretację ikonograficzną niektórych obrazów, a w przypadku jednego z nich identyfikuje dzieło, na którym był wzorowany. Twierdzi także, na podstawie analizy nowo odnalezionej umowy, że autorem jednego z portretów, który do dziś wisi w kościele, musi być Bernard F. Remela. Napis z tyłu obrazu sugeruje, że jest to portret opata Mikołaja Stefana Chrząstowskiego, a nie A. J. Chrząstowskiego. Portret namalował Bernard F. Remela około 1757 roku; w trakcie pracy nad nim otrzymał zlecenie namalowania wszystkich obrazów do nawy kościoła.

Bibliografia

  1. Bohdziewicz M., Portret sarmacki XVII-XVIII. Katalog Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódż 1967. [Google Scholar]
  2. Domasłowski J., Kościół i klasztor w Lądzie, Warszawa-Poznań 1981. [Google Scholar]
  3. Frankiewicz C., Dzieje miast Rzeczypospolitej Polskiej. Polska w słowie i obrazach, t. 4: Dzieje Torunia, Bydgoszczy i miast okolicznych, Poznań 1930. [Google Scholar]
  4. Kalinowski K., Lubiąż, Seria: Śląsk w zabytkach sztuki, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970. [Google Scholar]
  5. Makowski B., Malarz Strobel w Polsce i na Pomorzu, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. 7: 1926-1928 Koronowo, „Ziemia” R. 13: 1928. [Google Scholar]
  6. Mross H., Słownik biograficzny kapłanów Diecezji Chełmińskiej wyświęconych w latach 1821-1920, Pelplin 1995. [Google Scholar]
  7. Myk G. , Przewodnik po kościele pocysterskim w Koronowie, Koronowo 1998. [Google Scholar]
  8. Nowacki J., Opactwo św. Gotarda w Szpetalu pod Włocławkiem Zakonu Cysterskiego (ok. 1228-1285-1358). Przyczynek do misji pruskiej biskupa Chrystjana, „Studia Gnesnensia” t. 9, Dział Teologiczny 5, Gniezno 1934. [Google Scholar]
  9. Prekop J., „Alegoria zakonu cysterskiego ” w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Koronowie, Pelplin 1993. [Google Scholar]
  10. Remer J., Województwo pomorskie, w: Pięciolecie prac konserwatorskich na terenie kraju, „Ochrona Zabytków” R. 2: 1949. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.