Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 142 (2024): Nasza Przeszłość

Artykuły

The origins of the church and the parish of St Adalbert in Kielce

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2024.142.7-28  [Google Scholar]
Opublikowane: 31.12.2024

Abstrakt

Our findings on the origins of St Adalbert Church in Kielce are mostly working hypotheses.. The article presents research findings concerning the origins of the oldest church in Kielce dedicated to St Adalbert, founded probably during the reign of Boleslaus the Wrymouth. The applied method of retrospection as well as a broad perception of the beginnings of the territorial organisation of the Kraków church in the area of the Łysogóry allows for making the assumption on the seniority of this church centre in the area of today’s Kielce and on its significance for the development of this settlement centre.

Nasze ustalenia co do początków kościoła św. Wojciecha w Kielcach mają w większości charakter hipotez roboczych. Artykuł prezentuje stan badań nad początkami najstarszego kieleckiego kościoła, pod wezwaniem św. Wojciecha, prawdopodobnie ufundowanego w okresie panowania Bolesława Krzywoustego. Metoda retrospekcji i szerokie spojrzenie na początki kształtowania się organizacji terytorialnej Kościoła krakowskiego w regionie Łysogór pozwalają na ostrożne formułowanie hipotezy o starszeństwie tegoż ośrodka kościelnego w rejonie dzisiejszych Kielc i jego znaczenia dla rozwoju tutejszego centrum osadniczego.  

Bibliografia

  1. Acta Camerae Apostolicae, vol 1, [in:] Monumenta Poloniae Vaticana, vol. 1, ed. J. Ptaśnik, Kraków 1913. [Google Scholar]
  2. Długosz Jan, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, vol. I, [in:] Opera omnia Joannis Dlugossi, ed. J. Łętowski, vol. VII, Kraków 1863. [Google Scholar]
  3. Katalog biskupów krakowskich, [in:] MPH, sn., vol. 10, z. 2, ed. J. Szymański, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  4. Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława, ed. F. Piekosiński, part I, Kraków 1874. [Google Scholar]
  5. Kodeks dyplomatyczny Małopolski, ed. F. Piekosiński, vol. 2, Kraków 1876. [Google Scholar]
  6. Kodeks dyplomatyczny Polski, vol. 2, part 1, ed(s). L. Rzyszczewski and A. Muczkowski, Warszawa 1848. [Google Scholar]
  7. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, vol. I, Poznań 1877. [Google Scholar]
  8. Łętowski L, Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, vol. 1, Biskupi krakowscy, Kraków 1852. [Google Scholar]
  9. Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, ed. S. Kuraś, vol. 1, Lublin 1965. [Google Scholar]
  10. Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 1895. [Google Scholar]
  11. Bilska-Ciećwierz M., Powstanie i organizacja kapituł kolegiackich w metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu, Kraków 2007. [Google Scholar]
  12. Brzeziński Z., Geneza Tarczka, [in:] Bodzentyn. Z dziejów miasta, red. K. Bracha, Kielce 1998. [Google Scholar]
  13. Dąbrowska E., Studia nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym Ziemi Wiślickiej, Wrocław 1965. [Google Scholar]
  14. Derwich M., Benedyktyński klasztor św. Krzyża na Łysej Górze w średniowieczu, Warszawa 1992. [Google Scholar]
  15. Derwich M., Osadnictwo regionu świętokrzyskiego w okresie średniowiecza. Uwagi na marginesie badań nad osadnictwem świętokrzyskim, [in:] Bodzentyn. Z dziejów miasta w XII-XX wieku, red. K. Bracha, Kielce 1998. [Google Scholar]
  16. Dobosz J., Monarcha i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań 2002. [Google Scholar]
  17. Dobosz J., Monarcha i możni wobec kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań 2002. [Google Scholar]
  18. Gąssowscy J. and E., Łysa Góra we wczesnym średniowieczu, Wrocław 1970. [Google Scholar]
  19. Giergiel T., Rycerstwo ziemi sandomierskiej. Podstawy kształtowania się rycerstwa sandomierskiego do połowy XIII wieku, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  20. Gliński W., Łysogórskie skupienie osadnicze z okresu średniowiecza. Wyniki badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski. Próba przedstawienia problematyki, [in:] Bodzentyn. Studia z dziejów miasta, ed(s). K. Bracha, B. Wojciechowska, Kielce 2005. [Google Scholar]
  21. Guldon Z., Massalski A., Historia Kielc do roku 1945, Kielce 2000. [Google Scholar]
  22. Hadamik Cz., Pradzieje i średniowiecze gminy Łagów, [in:] Gmina Łagów, Kielce 2004. [Google Scholar]
  23. Hadamik Cz., Pierwsze wieki Kielc. Kasztelania kielecka od przełomu XI i XII do połowy XIV stulecia, Kielce 2007. [Google Scholar]
  24. Kantak K., Dzieje Kościoła polskiego, t. I, Początki metropolii polskiej, Gdańsk – Poznań 1912. [Google Scholar]
  25. Kardyś P., Parafia św. Leonarda w Mircu w średniowiecznej i wczesnonowożytnej przestrzeni historyczno-geograficznej, „Nasza Przeszłość”, 2007, vol. 107. [Google Scholar]
  26. Kardyś P., Parafie w średniowieczu na obszarze obecnej diecezji kieleckiej, „Kieleckie Studia Teologiczne”, 2014, vol. 13. [Google Scholar]
  27. Kardyś P., Wykaz dokumentów ze „Zbioru dokumentów pergaminowych i papierowych” Archiwum Diecezjalnego w Kielcach, „Studia Muzealno-Historyczne”, vol. 10, 2018. [Google Scholar]
  28. Karolewicz G., Z badań nad wezwaniami kościołów, „Roczniki Humanistyczne” 22, 1974, vol. 2. [Google Scholar]
  29. Kiryk F., Urbanizacja Małopolski. Województwo sandomierskie XIII-XVI wiek, Kielce 1994. [Google Scholar]
  30. Kłoczowski J., Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, „Dzieje chrześcijaństwa Polski i Rzeczypospolitej Obojga Narodów”, ed. J. Kłoczowski, Lublin 2004. [Google Scholar]
  31. Kłoczowski J., Kościół w wiekach średnich na obszarze dzisiejszej diecezji kieleckiej, [in:] Księga jubileuszowa stulecia diecezji kieleckiej (1883-1983), Kielce 1986. [Google Scholar]
  32. Kozłowska-Budkowa Z., Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej, Kraków 1937 [Google Scholar]
  33. Kumor B., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, vol. 3, Kraków 2000. [Google Scholar]
  34. Kurnatowska Z., Początki organizacji parafialnej polskiego Kościoła, [in:] Kościół w monarchii Przemyślidów i Piastów. Materiały z konferencji naukowej Gniezno 21-24 września 2006 roku, ed. J. Dobosz, Poznań 2009. [Google Scholar]
  35. Lalik T., Początki kapituły wiślickiej na tle kształtowania się kolegiat polskich XII wieku, [in:] Odkrycia w Wiślicy, Warszawa 1963. [Google Scholar]
  36. Lechowicz Z., Dzieje ziemi radomskiej w średniowieczu. Okręg grodowy w Skrzynnie, Radom 2010. [Google Scholar]
  37. Likowski H., Geneza święta „Translatio S. Adalberti” w Kościele polskim. Rozwiązanie sprawy o relikwie św. Wojciecha, [in:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, ed. G. Labuda, Warszawa 1997. [Google Scholar]
  38. Mazurek F., Kościół i parafia św. Wojciecha w Kielcach, Kielce 1935. [Google Scholar]
  39. Olszewski D., Wiśniowski E., Parafia Kije. Zarys dziejów, Kielce 1993. [Google Scholar]
  40. Poniewozik L., Uposażenie prałatur i kanonii kolegiaty kieleckiej w średniowieczu, „Studia Muzealno-Historyczne” 2011, vol. 3. [Google Scholar]
  41. Poniewozik L., Kapituła kielecka w średniowieczu, jej skład i uposażenie, [in:] Kielce przez stulecia, Kielce 2014. [Google Scholar]
  42. Rzewuska-Kurzeja B., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze kieleckiej w średniowieczu, „Nasza Przeszłość” vol. 59, 1983. [Google Scholar]
  43. Suchodolski S., Mennictwo polskie w XI i XII wieku, Wrocław 1973. [Google Scholar]
  44. Szymański D., Wezwania kościołów parafialnych diecezji krakowskiej na przełomie XV i XVI w. na tle jej rozwoju od początków XIV w., „Roczniki Humanistyczne” 41, 1993, vol. 2. [Google Scholar]
  45. Szymański J., Kanonikat świecki w Małopolsce od końca XI do połowy XIII wieku, Lublin 1994. [Google Scholar]
  46. Szymański J., O źródłach pisanych do dziejów Kielc w średniowieczu, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” 1973, vol. 8. [Google Scholar]
  47. Szymański J., Kanonicy świeccy narzędziem feudalnej organizacji włości biskupów krakowskich na przełomie XII i XIII wieku, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” 1966, vol. 3. [Google Scholar]
  48. Tomaszewski J., Kolegiata wiślicka. Konferencja naukowa zamykająca badania wykopaliskowe, Kielce 1965. [Google Scholar]
  49. Tomaszewski J., Romańskie kościoły z emporami zachodnimi na obszarze Polski, Czech i Węgier, Wrocław 1974. [Google Scholar]
  50. Trawkowski S., Zagadka prepozytury tarskiej, [in:] Opuscula medievistica. Studia nad historią społeczną Polski wczesnopiastowskiej, Warszawa 2005. [Google Scholar]
  51. Wisniowski E., Badania nad początkami i rozwojem średniowiecznej sieci parafialnej na ziemiach polskich, [in:] Discernere vera ac falsa. Prace ofiarowane Józefowi Szymańskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, Lublin 1992. [Google Scholar]
  52. Wiśniowski E., Rozwój organizacji parafialnej w Polsce do czasów reformacji, [in:] Kościół w Polsce, ed. J. Kłoczowski, vol. 1, Kraków 1968. [Google Scholar]
  53. Wiśniowski E., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze wiślickiej w średniowieczu. Studium geograficzno-historyczne, Warszawa 1965. [Google Scholar]
  54. Wiśniowski E., Początki kościoła i parafii św. Wojciecha w Kielcach, „Nasza Przeszłość” 1982, vol. 57. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.