Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 129 (2018): Nasza Przeszłość

Articles

Post-Council renewal in Catholic Church in Poland in the years 1972-1978. A draft of selected problems

  • Michał Białkowski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2018.129.387-446  [Google Scholar]
Published: 2018-06-30

Abstract

The years 1972-1978 close the early phase of Vatican II reception in the Catholic Church in Poland. Theoretical and practical implementation of council’s ideas took place in particular socio-political conditions of a totalitarian state. The most important phenomena characteristic for the second phase were: changes in Polish piety, atomization of laity groups, growing importance of social communication channels running joining the institutional Church and laity; relationship between catholic hierarchy and democratic opposition; attempts at regulating diplomatic relations between Polish People’s Republic and the Holy See. An important role was played by commissions of Polish bishops entrusted with special tasks. They made sure that everything happened at a proper speed and controlled the tendencies of transformation. The most engaged groups were: Liturgical Commission, Ecumenical Commission, Commission for the Apostolate of Laity, Commission for Catholic Teaching and Commission of General Pastoral Care. Modest, but most important aims were achieved as far as implementing council’s teaching in Polish theology are concerned. A book by cardinal Karol Wojtyła entitled “At the roots of renewal. A study of Vaticanum II implementation” merits special attention. Works which proved crucial to the post-council renewal were published by fr. Stanisław Olejnik (moral theology), fr. Wincenty Granat (dogmatic theology), fr. Franciszek Blachnicki (pastoral theology and liturgical studies), fr. Stanisław Celestyn Napiórkowski OFMConv (history of ecumenism), fr. Feliks Zapłata SVD (mission studies), fr. Eugeniusz Weron SAC (theology of laity). The liturgical reform had several dimensions. Three major ones need to be underscored: preparation and editing of new liturgical books; practical adaptation of churches to the new rite of the Mass by relocation of the altar, tabernacle and other architectonical adaptations; new formation of altar boys. Deeper interest in biblical studies was manifest in publishing the translation of the Bible, the so called Poznań Bible in 1975. Practical implementation of the idea of synodality was expressed in following synods: III Warsaw Synod, Pastoral Synod of the Archdiocese of Cracow, I Synod in Katowice; II Synod in Gdańsk; II Synod in Częstochowa; II Synod in Lublin; II Synod in Gniezno. A major success of the ecumenical movement was the activity of Mixed Commission of Polish Ecumenical Council and Commission for Ecumenism of Polish Bishops’ Conference. For many congregations and orders this renewal had to do with returning to the sources and reawakening the founders’ spirit. (...)

References

  1. Casaroli A., Pamiętniki męczeństwo cierpliwości. Stolica Święta i kraje komunistyczne (1963-1989), tłum. T. Żeleźniak, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  2. Drugi Synod Diecezji Częstochowskiej. Chrystus światłem, Maryja wzorem, Czę¬stochowa 1987. [Google Scholar]
  3. Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979, t. 2: Dokumentacja, Kraków 1985. [Google Scholar]
  4. Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, wstęp i opracowanie J. Żaryn, Warszawa-Poznań 2006. [Google Scholar]
  5. List Konferencji Episkopatu Polski do Piotra Jaroszewicza, Prezesa Rady Ministrów z 16 lipca 1976 r., [w:] P. Raina, Kardynał Wyszyński. Czasy prymasowskie 1976, Biała Podlaska-Warszawa 2010. [Google Scholar]
  6. Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975. [Google Scholar]
  7. Listy pasterskie Prymasa Polski oraz episkopatu 1975-1981, Paris 1988. [Google Scholar]
  8. Ruch pielgrzymkowy na Jasną Górę 1945-1989. Wybór dokumentów, red. W. P. Wlaźlak, A. Sznajder, Katowice 2009. [Google Scholar]
  9. Słowo biskupów polskich w dziesięciolecie rozpoczęcia Soboru Watykańskiego Drugiego, [w:] Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975. [Google Scholar]
  10. Statuty II Synodu Gdańskiego, Gdańsk-Oliwa 1976. [Google Scholar]
  11. Wiara, modlitwa i życie w Kościele katowickim. Uchwały I Synodu Diecezji Katowickiej, Katowice-Rzym 1976. [Google Scholar]
  12. Wyjaśnienie sekretariatu Episkopatu dla wiernych w związku z pytaniami dotyczącymi zmiany Konstytucji, [w:] P. Raina, Kościół w PRL. Dokumenty, t. 3: 1975-1989, Poznań-Pelplin 1996. [Google Scholar]
  13. Abrahamowicz J., Posługa królewsko-pasterska w dokumentach Duszpasterskiego Synodu Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979, w: Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Kraków 2005. [Google Scholar]
  14. Adamski A., Fenomen odrodzenia w Polsce Sióstr Magdalenek od Pokuty jako przykład przystosowanej do współczesności odnowy życia zakonnego, „Perspektiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne”, r. VIII, 2009, nr 1(14). [Google Scholar]
  15. Anusz A., Kościół obywatelski. Formowanie społeczeństwa obywatelskiego w PRL w okresie powstawania niezależnych instytucji politycznych (1976-1981), Warszawa 2004. [Google Scholar]
  16. Anusz A., Przytulisko. Kościół katolicki wobec opozycji politycznej w Polsce w latach 1976-1980, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  17. Balter L., Ekumenizm w Polsce po Soborze Watykańskim II, w: Ekumenizm na progu trzeciego tysiąclecia, red. P. Jaskóła, Opole 2000. [Google Scholar]
  18. Banaś K., Komunistyczny aparat bezpieczeństwa wobec pielgrzymek stanowych do Piekar Śląskich (1947-1989), Katowice 2013. [Google Scholar]
  19. Bednorz H., Pierwszy synod diecezji katowickiej, „Znak” 28 (1976), nr 7. [Google Scholar]
  20. Bednorz H., Synod katowicki a inne synody współczesne, „Znak” 1973, nr 2. [Google Scholar]
  21. Bednorz H., Walisko J., Posługa katolików świeckich w świetle uchwał I Synodu Diecezji Katowickiej, Katowice 1981. [Google Scholar]
  22. Białecki K., Klub Inteligencji Katolickiej w Poznaniu w latach 1956-1991, Poznań 2012. [Google Scholar]
  23. Białecki K., Wstęp, [w:] Kluby Inteligencji Katolickiej jako przestrzeń działań niezależnych w latach osiemdziesiątych XX wieku, red. K. Białecki, Warszawa-Poznań 2014. [Google Scholar]
  24. Białkowski M., Oaza na Mostowej. Klub Inteligencji Katolickiej w Toruniu (1957-2007), Toruń 2008. [Google Scholar]
  25. Białkowski M., Od Vaticanum II do bulli Episcoporum Poloniae coetus. Pierwsza faza recepcji Soboru Watykańskiego II w Polsce (1966-1972) – wybrane zagadnienia, w: Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 2: 1956-1972, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin-Warszawa 2017. [Google Scholar]
  26. Białkowski M., Początki odnowy posoborowej w Kościele katolickim w Polsce (do 1972 r.). Zarys wybranych problemów, w: Czas próby. Kościół katolicki w okresie PRL, red. W. Polak, A. Czwołek, S. Galij-Skarbińska, Toruń 2017. [Google Scholar]
  27. Białkowski M., Początki odnowy posoborowej w Kościele katolickim w Polsce (do 1972 roku). Zarys wybranych problemów, „Nasza Przeszłość”, nr 128(2017). [Google Scholar]
  28. Białkowski M., Protokoły konferencji polskich ojców soborowych. Zbiór dokumentów 1962- 1965, Lublin 2018 [w druku]. [Google Scholar]
  29. Białkowski M., Prymas Stefan Wyszyński a opozycja demokratyczna (1976-1980). Kilka uwag wstępnych, [w:] Stefan Wyszyński wobec oporu społecznego i opozycji 1945–1981, red. E. K. Czaczkowska, Warszawa 2018. [Google Scholar]
  30. Bereszyński G., Reforma liturgiczna Soboru Watykańskiego II w archidiecezji warszawskiej 1963-1992, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  31. Borkowska M., Odnowa soborowa widziana oczyma benedyktynki, w: Studia Soborowe, t. 1: Historia i nauczanie Vaticanum II, red. M. Białkowski, Toruń 2013. [Google Scholar]
  32. Brzeziński D., Ukształtowanie i wyposażenie wnętrza kościoła w odnowionym rycie rzymski. Aspekt liturgiczno-prawny, „Studia Płockie” 29, 2001. [Google Scholar]
  33. Chrześcijaństwo wśród religii świata. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Dejczerowi (1931-2009), red. L. Fic, P. Mazanka, E. Sakowicz, P. Szuppe, W. Zagórska, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  34. Cordes P. J., Znaki nadziei. Ruchy i nowe rzeczywistości w życiu Kościoła w wigilię Jubileuszu, wprowadzenie Jan Paweł II, tłum. P. Soppa, Częstochowa 1998. [Google Scholar]
  35. Czaczkowska E. K., Kardynał Wyszyński. Biografia, wyd. 2, Kraków 2013. [Google Scholar]
  36. Dąbrowski A., Teologia laikatu w ujęciu Eugeniusza Werona SAC, Katowice 2008. [Google Scholar]
  37. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003. [Google Scholar]
  38. Dyduch J., Kardynał Karol Wojtyła w służbie Konferencji Episkopatu Polski, Kraków 2007. [Google Scholar]
  39. Dyduch J., Kardynał Karol Wojtyła w służbie Kościołowi powszechnemu: udział w pracach Kurii Rzymskiej i Synodów Biskupich, Kraków 1998. [Google Scholar]
  40. Dyduch J., Posługa prorocko-nauczycielska w dokumentach Duszpasterskiego Synodu Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979, w: Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Kraków 2005. [Google Scholar]
  41. Dyduch J., Synod diecezjalny – narzędziem odnowy Kościoła partykularnego, „Prawo Kanoniczne”, 40(1997), nr 3-4. [Google Scholar]
  42. Dyduch J., Troska kard. Karola Wojtyły o wolność nauki, „Annales Canonici”, 9(2013). [Google Scholar]
  43. Dyduch J., Udział kardynała Karola Wojtyły w pracach Kongregacji Wychowania Chrześcijańskiego, „Roczniki Nauk Prawnych”, t. VII, 1997. [Google Scholar]
  44. Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964-2014), red. J. Budniak, Z. Glaeser, T. Kałużny, Z. J. Kijas, Kraków 2016. [Google Scholar]
  45. Friszke A., Koło posłów „Znak” w Sejmie PRL 1957-1976, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  46. Friszke A., Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956-1989, Warszawa 1997. [Google Scholar]
  47. Friszke A., Protesty przeciwko poprawkom do konstytucji w 1976 r., „Więź” 10:1994, nr 432. [Google Scholar]
  48. Grefkowicz A., Odnowa w Duchu Świętym, „Pastores”, (16)2002, nr 3. [Google Scholar]
  49. Góralski W., Ruch synodalny w Polsce po Soborze Watykańskim II, „Roczniki Nauk Prawnych”, VIII 1998. [Google Scholar]
  50. Góralski W., Wydział teologiczny na uniwersytecie. Aspekt historyczny i prawny, „Studia Nauk Teologicznych PAN”, t. 3(2008): Teologia na uniwersytecie. [Google Scholar]
  51. Górny K., Działalność Synodalnych Zespołów Studyjnych, w: Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Kraków 2005. [Google Scholar]
  52. Gręźlikowski J., Instytucja synodu diecezjalnego w Kościele w Polsce po Soborze Watykańskim II, „Studia Włocławskie”, 4(2001). [Google Scholar]
  53. Ihnatowicz M., Lubelska kolebka neokatechumenatu w Polsce pod lupą SB, „Universitas Gedanensis” 24(2012), t. 43-44. [Google Scholar]
  54. Ihnatowicz M., Rozwój neokatechumenatu, „Universitas Gedanensis” 26(2015), t. 49. [Google Scholar]
  55. Jamioł P., Odnowa życia zakonnego w świetle Soboru Watykańskiego II i w nauczaniu magisterium Kościoła, „Polonia Sacra” XVI (XXXIV) 2012, nr 31(75). [Google Scholar]
  56. Kaźmierczak P., Klub Inteligencji Katolickiej w Krakowie w latach 1956-1989, Kraków 2009. [Google Scholar]
  57. Kędracka A. E., Łowickie bernardynki, Łowicz 2005. [Google Scholar]
  58. Kościół katolicki w Polsce 1918-1990. Rocznik Statystyczny, red. L. Adamczuk, W. Zdaniewicz, Warszawa 1991. [Google Scholar]
  59. Kubiś A., Papieski Wydział Teologiczny w Krakowie w latach 1954-1981, Kraków 2005. [Google Scholar]
  60. Kulazińska B., Aggiornamento zakonów żeńskich w Kościele w świetle dokumentów Soboru Watykańskiego II, „Studia Płockie”, 34:2006. [Google Scholar]
  61. Major M., Major B., Tchnienie Bożej łaski, „Domowy Kościół przy Parafii Matki Bożej Zwycięskiej i św. Jerzego w Toruniu”, numer wydany z okazji 40-lecia istnienia Kościoła Domowego w Polsce i 35 rocznicy Kościoła Domowego w Toruniu, Toruń 2013. [Google Scholar]
  62. Major M., 35 lat Kościoła Domowego w Toruniu, „Nasza Wspólnota. Pismo Parafii Matki Bożej Zwycięskiej i św. Jerzego w Toruniu”, nr 7, rok 18, 6 X 2013 r. [Google Scholar]
  63. Major M., 35 lat Kościoła Domowego w Toruniu, „Wypłyń na głębię. Biuletyn Kościoła Domowego Diecezji Toruńskiej”, nr 92/93, X-XI 2013. [Google Scholar]
  64. Marecki J., Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 jako próba recepcji Soboru Watykańskiego II, w: Studia Soborowe, t. 2, cz. 1: Historia i recepcja Vaticanum II, red. M. Białkowski, Toruń 2014. [Google Scholar]
  65. Marczewski M., Teolog soborowej odnowy liturgii. Sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki (1921-1987), „Liturgia Sacra”, 19(2003), nr 2. [Google Scholar]
  66. Mateja E., Rola biskupa Franciszka Jopa w dziele odnowy liturgicznej Kościoła po Vaticanum II, w: Życie i posługa biskupa Franciszka Jopa (1897-1976). W 40. rocznicę śmierci pasterza diecezji opolskiej, red. P. Górecki, Opole 2016. [Google Scholar]
  67. Mazurkiewicz P., Recepcja Soboru, w: Kościół i religijność Polaków 1945-1999, red. W. Zdaniewicz i T. Zembrzuski, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  68. Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać. Pax i Znak w Polsce 1945-1976, Paris 1978. [Google Scholar]
  69. Mirek A., Atlas żeńskiego ruchu zakonnego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Lublin 2007. [Google Scholar]
  70. Mirek A., Recepcja Soboru Watykańskiego II w Zgromadzeniu Służebnic Jezusa w Eucharystii na terenach Związku Sowieckiego, czyli o odnowie soborowej w warunkach państwa totalitarnego, w: Kościół katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917-1990), t. 2, red. M. Krzysztofiński, J. Wołczański, Rzeszów-Lwów 2017, s. 211-222. [Google Scholar]
  71. Nadrowski H., Kościoły naszych czasów. Dziedzictwo i perspektywy, Kraków 2000. [Google Scholar]
  72. Natanek P., Ruch Światło-Życie w archidiecezji krakowskiej w latach 1971-1996, Kraków 2004. [Google Scholar]
  73. Palion A., Ekumeniczny wymiar posługi biskupiej Herberta Bednorza, Katowice 2011. [Google Scholar]
  74. Paszenda J., Pielgrzymowanie do Świętej Lipki dawniej i dziś, „Peregrinus Cracoviensis”, z. 6, 1998. [Google Scholar]
  75. Piątkowski M., Z. Grad, Odnowa w Duchu Świętym. Szansa duchowego odrodzenia dla Kościoła i świata, Kraków 2017. [Google Scholar]
  76. Pieronek T., Posoborowe synody diecezjalne w Polsce, w: Służyć prawdzie i miłości. Pamięci Księdza Biskupa Dra Stefana Bareły III Ordynariusza Częstochowskiego, red. J. Kowalski, Częstochowa 1984. [Google Scholar]
  77. Ptaszycka-Jackowska D., Jackowski A., Gospodarek U., Piesze pielgrzymowanie na Jasną Górę, „Peregrinus Cracoviensis”, z. 6, 1998. [Google Scholar]
  78. Rozynkowski W., Z dziejów Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Toruniu. 60 lat Nieustającej Nowenny w Toruniu, Toruń 2012. [Google Scholar]
  79. Sanktuaria maryjne diecezji toruńskiej, red. M. Mróz, W. Rozynkowski, Toruń 2003. [Google Scholar]
  80. Siudy T., Komisja Maryjna Episkopatu Polski w służbie polskie drogi maryjnej, w: Na polskiej drodze maryjnej. Materiały z sympozjum mariologiczno-maryjnego, Pasierbiec, 21-22 października 2006 r., red. A. Gąsior, J. Królikowski, Pasierbiec-Częstochowa 2007 (t. 10 „Biblioteki Mariologicznej”). [Google Scholar]
  81. Skórzyński J., Siła bezsilnych. Historia Komitetu Obrony Robotników, Warszawa 2012. [Google Scholar]
  82. Skrzypczak R., Papieże przełomu tysiącleci na drodze recepcji Vaticanum II, w: Studia soborowe. Historia i recepcja Vaticanum II, t. 2, cz. 1, red. M. Białkowski, Toruń 2014. [Google Scholar]
  83. Sobeczko H. J., Prace Komisji Liturgicznej Episkopatu Polski nad realizacją Konstytucji liturgicznej w Polsce w latach 1963-1975, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, 38(1985), nr 4-5. [Google Scholar]
  84. Sobeczko H. J., Przekłady posoborowych ksiąg liturgicznych na język polski, „Seminare” 17, 2001. [Google Scholar]
  85. Sokołowski P., Feliks Zapłata SVD (1914-1982). Życie i twórczość, „Materiały i Studia Księży Werbistów”, t. 68, Warszawa 2005. [Google Scholar]
  86. Strzelecka M., Między minimalizmem a maksymalizmem. Dylematy ideowe Stanisława Stommy i Janusza Zabłockiego, Toruń 2016. [Google Scholar]
  87. Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Kraków 2005. [Google Scholar]
  88. Szkodoń J., Posługa kapłańska Ludu Bożego w dokumentach Duszpasterskiego Synodu Archidiecezji Krakowskiej, w: Synod krakowski odczytany na nowo. Materiały z sympozjum „Duszpasterski Synod Archidiecezji Krakowskiej 1972-1979 XXV lat od zakończenia” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie dnia 8 czerwca 2004 r., red. A. Chrapkowski OSPPE, A. Wójcik, Kraków 2005. [Google Scholar]
  89. Śmigiel W., Nowe ruchy eklezjalne w Polsce. Czy nadeszła „wiosna Kościoła”?, w: Recepcja Soboru niektóre wyzwania wobec życia i działania Kościoła 40 lat po Soborze Watykańskim II, red. K. Półtorak, Szczecin 2007 (Studia i Rozprawy. Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, 14). [Google Scholar]
  90. Torno A., Chiara Lubich. Dzieło i życie, tłum. K. Kozak, Poznań 2013. [Google Scholar]
  91. Wodarczyk A., Prorok Żywego Kościoła. Ks. Franciszek Blachnicki (1921-1987) – życie i działalność, Katowice 2008. [Google Scholar]
  92. Wojtyła K., Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do „początku”, Città del Vaticano 1980. [Google Scholar]
  93. Wojtyła K., Miłość i odpowiedzialność. Studium etyczne, Lublin 1960. [Google Scholar]
  94. Wojtyła K., Osoba i czyn, Kraków 1969. [Google Scholar]
  95. Wojtyła K., Słowo wstępne, [w:] S. Olejnik, W odpowiedzi na dar i powołanie Boże. Zarys teologii moralnej, Warszawa 1979. [Google Scholar]
  96. Wojtyła K., U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II, Kraków 1972. [Google Scholar]
  97. Wójcik P., Il Governo e la Chiesa in Polonia di fronte alla diplomazia vaticana (1945-1978), Roma 2016. [Google Scholar]
  98. Wyczawski H. E., Kalwaria Zebrzydowska. Historia klasztoru Bernardynów i kalwaryjskich dróżek, Kalwaria Zebrzydowska 2006. [Google Scholar]
  99. Zabłocki J., Dzienniki, t. 2: 1966-1975, Warszawa 2011. [Google Scholar]
  100. Zamiatała D., Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989, t. 1: Problematyka organizacyjno-personalna, Kielce 2009. [Google Scholar]
  101. Z dawna Polski Tyś Królową. Koronowane wizerunki Matki Bożej 1717-1990, materiały zebrały i opracowały S.M. Grażyna od Wszechpośrednictwa M.B., S.M. Gizela od Niepokalanego Serca Maryi, Romana Szymczak, Szymanów 1990. [Google Scholar]
  102. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2007, Poznań 2009. [Google Scholar]
  103. Żaryn J., Wstęp, [w:] Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, wstęp i opracowanie J. Żaryn, Warszawa-Poznań 2006. [Google Scholar]
  104. Paczóski M., Recepcja nowych Konstytucji i jej rzutowanie na formację ustawiczną, Konferencja Plenarna KWPZM, Warszawa, 10 V 1977 r., w: http://www.zyciezakonne.pl/dokumenty/referaty-konferencje-artykuly/formacja/formacja-permanentna/paczoski-mariusz-paczoski-ofmconv-recepcja-nowych-konstytucji-rzutowanie-formacje-ustawiczna-71055/, [dostęp: 9 I 2018 r.] [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.