Autor ukazuje proces przemian politycznych i gospodarczych na ziemiach polskich, jaki zachodził przed i w chwili wprowadzenia chrześcijaństwa. W artykule omówiono wzorce, jakie zastosowano przy kształtowaniu nowej struktury politycznej; ukazuje zjawisko wzajemnego przenikania się obu systemów wartości i kultury. Już w IX wieku ingerencja władz położyła kres społecznościom plemiennym, zwracając się wówczas ku innym formom życia wspólnotowego. Tworzył się nowy system wartości i nowy obraz społeczeństwa. Nowy wizerunek różnił się od starego przede wszystkim dwoma aspektami:po pierwsze, życie polityczne i społeczne, po drugie, przekonania. Władze rządzące, choć wprowadziły wiele nowości na wzór zachodni w obu dziedzinach, nie podważyły ani tożsamości etnicznej władz, ani więzi kulturowej ze społeczeństwem, która była przedmiotem tej przebudowy. Wzorce postępowania na tereny przyszłego państwa polskiego napływały z południa i południowego zachodu. Wybitni władcy trzech sąsiednich krajów — Polski, Czech, Węgier — jednocześnie stawiali pytania dotyczące przebudowy ustrojowej i w podobny sposób je rozwiązywali . Kiedy Mieszko FsKsięstwo pojawiało się w opisach zagranicznych obserwatorów, sprawiało wrażenie potężnej i bogatej organizacji politycznej, obejmującej znaczne terytorium. Organizacja monarchii węgierskiej, polskiej i czeskiej w X i XI wieku wzorowała się na wzorach karolińskim i osmańskim. Umocnienie tych trzech państw poprzez rozszerzenie terytorialne i podporządkowanie wspólnot plemiennych umożliwiło przyjęcie chrześcijaństwa w sytuacji niepodległości politycznej i bardzo szybką adaptację Kościoła. Dzięki wsparciu państwa chrześcijaństwo mogło szeroko przeniknąć do wszystkich warstw społecznych, a dzięki organizacji kościelnej monarchia umocniła swoją pozycję zarówno w kraju, jak i za granicą. Jedną z przeszkód, na jakie napotykał Kościół nie tylko w pierwszych, ale i kolejnych dziesięcioleciach jego działalności duszpasterskiej, była słowiańska kultura ludowa. Problem znamy jedynie z przekazów kościelnych i to dość powierzchownie. Otwarty protest i opór wobec nowej religii zostały jednak skutecznie przełamane. Wydaje się, że nawet pogrzeby według starego rytuału zanikły już na początku XII wieku. To, co pojawiło się na początku i trwało przez wieki, to współistnienie i przenikanie się dwóch systemów kultury: tradycyjnego (ludowego) i nowego (kościelnego).