Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 127 (2017): Nasza Przeszłość

Artykuły

Kanonicy regularni od pokuty w Miednikach w ostatnim stuleciu Rzeczypospolitej (1695-1795)

  • Tadeusz M. Trajdos
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2017.127.21-52  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2017

Abstrakt

Zakon kanoników regularnych od pokuty (w Polsce zwanych markami, a na Litwie białymi augustianami) w opisywanej epoce podlegał stale władzy diecezjalnej. Na przemian biskupi krakowscy i wileńscy sprawowali jednocześnie godność prepozyta generalnego zakonu czyli najwyższego przełożonego. To ścisłe uzależnienie miało na celu polepszenie dyscypliny i obyczajów we wspólnocie zakonnej liczebnie niedużej, za to aktywnej na polu duszpasterstwa. W latach 1762-1794 zakonnicy pozostawali pod bacznym zwierzchnictwem biskupa wileńskiego Ignacego Massalskiego. Prepozytura w Miednikach miała niewielką stałą obsadę – obok proboszcza (prepozyta) przebywał tam jego socjusz, czyli drugi kapłan zakonny oraz kaznodzieja. Probostwo miednickie obsługiwało rozległą parafię, zamieszkałą głownie przez Polaków. Kościół św. Trójcy i przyległy niewielki klasztor wzniesiono z drewna. W 1778 r. i 1788 r. pożar spustoszył te budowle; za każdym razem przy obudowie posłużono się budulcem drewnianym. Do tej renowacji przyczyniły się wydatki długoletniego zasłużonego proboszcza (1768-1774 i od 1777 r. do końca stulecia), o. Marcina Gałeckiego. Przy kościele działało od 2 połowy XVII w. Bractwo Aniołów Stróżów z własnym ołtarzem. Zakonnicy prowadzili szkołę parafialną dla synów chłopskich i mieszczańskich. Prepozytura miednicka utrzymywała się z gospodarstwa rolnego (około trzech włók litewskich czyli poniżej 70 ha), rozdzielonego na trzy obszary uprawne, zamieszkałego przez kilka rodzin poddanych.

Bibliografia

  1. Arentowicz J., Miary polskie, Warszawa 1972. [Google Scholar]
  2. Baronas D., L.Jovaiša, M.Paknys, E.Raila, A.Streikus, Christi-anity in Lithuania, Vilnius 2002. [Google Scholar]
  3. Błaszczyk G., Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności 1492-1569, Poznań 2002. [Google Scholar]
  4. Bobiatyński K., Od Smoleńska do Wilna, wojna Rzeczypospoli-tej z Moskwą 1654-1655, Zabrze 2004. [Google Scholar]
  5. Bruździński A., Kanonicy regularni od pokuty na ziemiach pol-skich, Kraków 2003. [Google Scholar]
  6. Gach P.P., Struktury i działalność duszpasterska zakonów mę-skich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska w latach 1773-1914, Lublin 1999. [Google Scholar]
  7. Gajewski M., Miedniki Królewskie, „Nasz Czas”, nr 15 (554), 2002. [Google Scholar]
  8. Gimbutas J., Lietuvos bažnyčiu chronologia ir statistika, „Lietu-viu kataliku Mokslo Akademijos Metraštis”, t.5. 1970. [Google Scholar]
  9. Górzyński S., Z dziejów jednostek miar w dawnej Polsce, War-szawa 1948. [Google Scholar]
  10. Jasas R., Pergamentu katalogas, Vilnius 1980. [Google Scholar]
  11. Jučas M., Lietuvos parapijos XV-XVIII A., Vilnius 2007. [Google Scholar]
  12. Karabuła T., Ignacy Massalski biskup wileński, Lublin 1998. [Google Scholar]
  13. Kossanecki K., Kampania roku 1660 na Litwie, Zabrze 2005. [Google Scholar]
  14. Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wilno 1912. [Google Scholar]
  15. Kurczewski J., Kościół zamkowy czyli katedra wileńska, cz.I, Wilno 1908. [Google Scholar]
  16. Kurczewski J., Wykaz szkół parafialnych, początkowych, klasz-tornych i prywatnych według wizyt kościołów diecezji wileń-skiej od roku 1781 do roku 1828, „Rocznik Towarzystwa Przy-jaciół Nauk w Wilnie”, t.II, 1908. [Google Scholar]
  17. Kviklys B., Gimbutas J., LIetuvos bažnyčios, t.V, cz.II, Chicago 1986. [Google Scholar]
  18. Misius K., Šinkunas R., Lietuvos kataliku bažnyčios, Žinynas, Vilnius 1993. [Google Scholar]
  19. Relatio status dioecesium in Magno Ducatu Lithuaniae, wyd. P.Rabikauskas, Romae 1971. [Google Scholar]
  20. Trajdos T.M., Najstarsze fundacje dla kanoników regularnych od pokuty w diecezji wileńskiej, „Nasza Przeszłość”, t.119, 2013. [Google Scholar]
  21. Trajdos T.M., Odnowa i wytrwałość. Kanonicy regularni od pokuty w Miednikach od połowy XVI do schyłku XVII wieku, w: Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego (XVI-XVIII wieku), red. S.Górzyński, M.Nagielski, Warszawa 2014. [Google Scholar]
  22. Wierzbowski T., Vademecum, wyd. 2, Lwów-Watrszawa 1926. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.