Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Problemy Współczesnej Kryminalistyki

Tom 26 (2022)

Artykuły

Sędzia pokoju w Polsce: jeżeli tak, to jaki?

  • Włodzimierz Rojek
DOI: https://doi.org/10.52097/pwk.5439  [Google Scholar]
Opublikowane: 2023-04-25

Abstrakt

W dobie debaty publicznej na temat celowości wprowadzenia urzędu sędziego pokoju praca niniejsza pokusiła się o przedstawienie kilku aspektów tej instytucji wymiaru sprawiedliwości. Poczynając od definicji sędziego pokoju, przez krótki zarys historii tego urzędu sędziowskiego w Polsce, stanowi podstawę dla prezentacji przemyśleńi wiedzy autora, który dzieli się swoimi pomysłami na kształt omawianej instytucji. Warto wspomnieć, że autor jest sędzią pokoju w Kanadzie od 1993 r., a wcześniej był sędzią sądów rejonowych i sądu wojewódzkiego w Polsce. Koncepcja pracy jest oparta na wypunktowaniu ram prawnych, które musiałyby zdefiniować sposób powołania, odwołania i umiejscowienia sądów (sędziów) pokoju w strukturze wymiaru sprawiedliwości. Zdaniem autora urząd sędziego pokoju powinien zapewniać dostęp do niezawisłego sądu zgodnie z konstytucją, Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejską konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Obywatel ma bowiem prawo do sprawiedliwego, jawnego rozpoznania sprawy, które nie może też być w nieuzasadnionym stopniu przewlekłe. Jeżeli sądy pokoju powstaną w Polsce, powinny spełniać te kryteria.
Praca analizuje dwa sposoby powoływania sędziów pokoju. Autor odnosi się do pomysłu zawartego w prezydenckim projekcie stosownej ustawy, czyli wyboru sędziów pokoju na 6-letnie kadencje, jak też możliwości powoływania ich w drodze mianowania. Przedstawia także kryteria, jakie kandydat na to stanowisko powinien spełnić, oraz zakres spraw przekazanych do rozpoznawania przez sędziów pokoju. W celach porównawczych opisano zakres właściwości rzeczowej sędziów pokoju w Kanadzie. Podano też dane statystyczne, pokazujące, w jakim stopniu powołanie sędziów pokoju odciążyłoby sądy rejonowe.

Bibliografia

  1. Literatura [Google Scholar]
  2. Materyały do dziejów Komisyi Rządzącej z r. 1807, wyd. M. Rostworowski, t. I, nakładem Akademii Umiejętności i Towarzystwa Popierania Wydawnictw Akademii Umiejętności, Kraków 1918. [Google Scholar]
  3. Materniak-Pawłowska M., Zawód sędziego w Polsce w latach 1918–1939, „Czasopismo Prawno-Historyczne 2011, t. LXIII, z. 1, https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/1818/1/03_Materniak.pdf. [Google Scholar]
  4. Organizacja sądownictwa cywilnego w Księstwie Warszawskim z 13 maja 1808 roku,w: A. Heylman, Historya organizacyi sądownictwa w Królestwie Polskim, t. I, w drukarni Banku Polskiego, Warszawa 1861. [Google Scholar]
  5. Obraz Królestwa Polskiego w okresie konstytucyjnym, t. I, oprac. J. Leskiewiczowa,F. Ramotowska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984. [Google Scholar]
  6. Posner S., Ostatni raport Łubieńskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1908. [Google Scholar]
  7. Rosner A., Sędziowie i urzędnicy sądów pokoju w Księstwie Warszawskim, „Przegląd Historyczny” 1988, nr 79/4. [Google Scholar]
  8. Źródła prawa [Google Scholar]
  9. Decyzja Nr 22 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 10 listopada 2005 roku, http://20090209.archiwa.gov.pl/repository/decyzje/nazwy_daty_sady_nr22-2005.PDF. [Google Scholar]
  10. Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 roku o zniesieniu instytucji sądów przysięgłych i sędziów pokoju, http://isap.sejm.gov.pl/Details Servlet?id=WDU1938024013+1938%2405%22401&min=1. Dekret z dnia 7 września 1808 r., Dziennik Praw Księstwa Warszawskiego, t. I. [Google Scholar]
  11. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz. U. 1997 Nr 89, poz.555, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970890555/U/D19970555Lj.pdf. [Google Scholar]
  12. Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Dz. U.Nr 106, poz. 1148, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20011061148/U/D20011148Lj.pdf. [Google Scholar]
  13. Źródła internetowe [Google Scholar]
  14. https://bip.ms.gov.pl/Data/Files/_public/bip/prawa_czlowieka/convention_pol.pdf. [Google Scholar]
  15. https://www.attorneygeneral.jus.gov.on.ca/english/courts/guides/What_is_Small_Claims_Court_EN.html. [Google Scholar]
  16. https://albertacourts.ca/provincial-court/civil-small-claims-court. [Google Scholar]
  17. https://www2.gov.bc.ca/gov/content/justice/courthouse-services/small-claims. [Google Scholar]
  18. http://www.court.nl.ca/provincial/courts/smallclaims/procedures.html. [Google Scholar]
  19. http://www.manitobacourts.mb.ca/court-of-queens-bench/court-proceedings/small-claim-information-claims-filed-after-january-1-2015/. [Google Scholar]
  20. https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/. [Google Scholar]
  21. Statystyka wg danych policji, http://www.statystyka.policja.pl/st/przestepstwa-ogolem/przestepstwa-drogowe/122282,Przestepstwa-drogowe.html. [Google Scholar]
  22. Projekt Ustawy o sądach pokoju oraz o zmianie niektórych innych ustaw, http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/Projekty/9-020-577-2021/$file/9-020-5. [Google Scholar]
  23. Słownik Języka Polskiego PWN, https//sjp.pwn.pl. [Google Scholar]