Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Tom 28 (2021)

Artykuły

Kościół katolicki w polityce bezpieczeństwa informacyjnego państwa. Wybrane zagadnienia związane z aktywnością duchowieństwa ­Rzeszowszczyzny na rzecz pozyskiwania i ochrony tajemnic wojskowych w ZWZ-AK w okresie II wojny światowej.

DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2021.765-793  [Google Scholar]
Opublikowane: 31.12.2021

Abstrakt

W artykule poruszono problematykę obecności duchowieństwa Kościoła katolickiego w systemie bezpieczeństwa informacyjnego Polskiego Państwa Podziemnego na przykładzie Rzeszowszczyzny. Przybliżając te formy oceniono, że zaangażowanie księży w pozyskiwanie wspierających działalność konspiracji informacji i ochrona własnych zasobów wiedzy przed ich nieuprawnionym ujawnieniem przyczyniły się do wzmocnienia pozycji Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej w konfrontacji z okupantem niemieckim. Ryzyka związane z dekonspiracją ograniczało między innymi ich wewnętrzne zintegrowanie, wysoki stopień społecznego zaufania, zdolności interpersonalne, a przede wszystkim przekonanie o słuszności podjętych działań na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. W ocenie autora, w przypadku fundamentalnych dla suwerenności Polski zagrożeń niewykluczone byłoby powtórzenie adekwatnych do przybliżonych a artykule zachowań części duchowieństwa, jeżeli nie byłyby one potencjalnie sprzeczne z doktryną wiary i głoszoną przez nich nauką społeczną Kościoła katolickiego.

Bibliografia

  1. AK w dokumentach 1939-1945, T. I, wrzesień 1939-czerwiec 1941, Londyn 1970. [Google Scholar]
  2. AK w dokumentach 1939-1945, T. II, czerwiec 1941-kwiecień 1943, Londyn 1973. [Google Scholar]
  3. AK w dokumentach 1939-1945, T. VI, Uzupełnienia, Londyn 1989. [Google Scholar]
  4. AK w dokumentach 1939-1945, T.1, cz. 1, wrzesień 1939-czerwiec 1941, wyd. II poprawione i uzupełnione, Warszawa 2015. [Google Scholar]
  5. Archiwum Akt Nowych, sygn. XI/1, XI/33. [Google Scholar]
  6. Archiwum Andrzeja Zagórskiego, sygn. T-II/95; sygn. II-353 Archiwum Placówki AK Strzyżów–Niebylec. [Google Scholar]
  7. Archiwum Archidiecezji Przemyskiej, Ks. Stanisław Solecki – teczka personalna. [Google Scholar]
  8. Archiwum Biblioteki Jagiellońskiej (dalej ABJ), „Wspomnienia Stanisława Pieńkowskiego”, mps, mikrof. 11907; ABJ, przyb. 123/64, J. Jakóbiec, „Wojewoda krakowski Delegat Rządu Emigracyjnego (1941–1945)” w: „Wspomnienia «Na drodze stromej i śliskiej»”, cz. 3, mps. [Google Scholar]
  9. Archiwum Biblioteki KUL, sygn. 1558, Dokumenty AK Podokręg Rzeszów 1941–1945, Spuścizna Edwarda Brydaka. [Google Scholar]
  10. Archiwum Diecezjalne w Tarnowie, sygn. PK XVII/7. [Google Scholar]
  11. Archiwum IPN, sygn. BU 944/39, Akta sprawy karnej p-ko Cieplińskiemu i innym, t. I. [Google Scholar]
  12. Archiwum IPN Oddział w Rzeszowie 052/193, Akta kontrolno-śledcze przeciwko Julianowi Skwirzyńskiemu; AIPN Rz 055/58, Materiały dot. ZWZ–AK–WiN, t. 8; IPN Rz 042/1118, Akta operacyjne przeciwko ks. Stanisławowi Soleckiemu; AIPN Rz 105/3/CD; AIPN Rz 042/1891, Teczka ks. Józefa Stala; AIPN Rz 042/1139, Akta operacyjne przeciwko ks. Władysławowi Smoleniowi; AIPN Kr 110/3303, Akta sądowo- śledcze p-ko Józefowi Zabrzeskiemu i innym; AIPN Kr 009/6024, Teczka personalna ks. Józefa Śmietany, t.1. [Google Scholar]
  13. Archiwum Państwowe w Rzeszowie zespół WUSW sygn. 117. [Google Scholar]
  14. Archiwum Nauki PAU i PAN, Zespół Badawczy do Dziejów Oświaty w latach Okupacji Hitlerowskiej 1939-1945. [Google Scholar]
  15. Bącal B., Twierdza Hitlera. Zespoły schronów Strzyżów-Stępina, Frysztak 2005. [Google Scholar]
  16. Borowski F., Niepodległościowa działalność Ojca Rufina Franciszka Janusza, „Studia Rzeszowskie”, 1997, t. 4. [Google Scholar]
  17. Brydak E., Wojskowy ruch oporu na Rzeszowszczyźnie, Kraków 1989. [Google Scholar]
  18. Bułhak W., Kunert A. K., Kontrwywiad podziemnej Warszawy. Struktura, zadania i obsada personalna kontrwywiadu Komendy Głównej Obszaru Warszawa i Okręgu Warszawa ZWZ-AK w latach 1939-1945, [w:] Wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej, red. W. Bułhak, Warszawa 2008. [Google Scholar]
  19. Dokumenty i materiały. Archiwum Polski Podziemnej 1939–1956, Warszawa 1995. [Google Scholar]
  20. Hofreiter L., Wstęp do studiów bezpieczeństwa, Kraków 2012. [Google Scholar]
  21. Krasnopolski M., W obcej służbie, „Dynowinka”, 1998, nr 8. [Google Scholar]
  22. Kosiorowski S., Wspomnienia z udziału w podziemnym ruchu oporu, Relacje BC Kolbuszowa [Google Scholar]
  23. Kryczko M., Oficer dywersji Inspektoratu AK Rzeszów Józef Lutak, Przemyśl 1991. [Google Scholar]
  24. Krzysztofiński M., Duchowieństwo w strukturach Rady WiN Tarnobrzeg, „Zeszyty Historyczne WiN-u”, 2003, nr 19 – 20. [Google Scholar]
  25. Larecki J., Wielki leksykon służb specjalnych świata, organizacje wywiadu, kontrwywiadu i policji politycznych świata, terminologia profesjonalna i żargon operacyjny, Warszawa 2007. [Google Scholar]
  26. Leski K., Życie niewłaściwie urozmaicone. Wspomnienia oficera wywiadu o kontrwywiadu AK, Warszawa 1989. [Google Scholar]
  27. Liderman K., Bezpieczeństwo informacyjne, Warszawa 2012. [Google Scholar]
  28. Lisiewicz P.M., Bezimienni. Z dziejów wywiadu Armii Krajowej, Warszawa 1987. [Google Scholar]
  29. Matusak P., Wywiad Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej 1939-1945, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  30. Nawrocki Z., Inspektorat Brygad Wywiadowczych Przemyśl krypt. „Most” (1944––46), „Zeszyty Historyczne WiN-u”, 2004, nr 21. [Google Scholar]
  31. Ney-Krwawicz M., Odbicie kwestii bezpieczeństwa w życiu codziennym i służbie żołnierzy Komendy Głównej Armii Krajowej. Zarys zagadnienia, seria „Przeglądu Bezpieczeństwa Wewnętrznego”, Kontrwywiad II RP (1914) 1918-1945 (1948), T. VI, red. J. Biernacki, B. Kubisz, Warszawa 2019. [Google Scholar]
  32. Ostasz G., Walka bieżąca rzeszowskich struktur ZWZ–AK. Dywersja i sabotaż, „Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Ekonomia i Nauki Humanistyczne”, 2001, z. 9. [Google Scholar]
  33. Ostasz G., Siatki wywiadowcze rzeszowskiej Armii Krajowej, „Zeszyty Historyczne WiN-u”, 2005, nr 23. [Google Scholar]
  34. Pepłoński A., Kontrwywiad Rzeczpospolitej, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  35. Polskie służby specjalne, słownik, red. K. A. Wojtaszczyk, Warszawa 2011. [Google Scholar]
  36. Szeliga K., Kapelan Armii Krajowej, „Nowiny”, [bd.], nr 32. [Google Scholar]
  37. Stańko A., Gdzie Karpat progi, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  38. Relacja Mieczysława Wałęgi z 5 września 2006 r. – w zbiorach autora. [Google Scholar]
  39. Terej J.J., Na rozstajach dróg. Ze studiów nad obliczem i modelem Armii Krajowej, Wrocław 1980. [Google Scholar]
  40. Topolewski S., Ochrona informacji niejawnych w Siłach Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej, Siedlce 2017. [Google Scholar]
  41. Wojewódzki M., Akcja V–1, V-2, wyd.4, Warszawa 1984. [Google Scholar]
  42. Wójcik Z. K., Udział księży diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w działalności podziemia antykomunistycznego w latach 1944–1956. Przyczyny — fakty — represje, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 2003, t. 36, z. 1. [Google Scholar]
  43. Wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej, red. W. Bułhak, Warszawa 2008. [Google Scholar]
  44. Wywiad z ks. płk. Józefem Zator-Przytockim, dziekanem Okręgu Krakowskiego AK, „MARS”, 1999, nr 7. [Google Scholar]
  45. Zakład Historii Ruchu Ludowego, R-VI-3/259. [Google Scholar]
  46. Zapart R., Kościół katolicki i Polskie Państwo Podziemne na Rzeszowszczyźnie (1939-1945), Warszawa 2011. [Google Scholar]
  47. Zapart R. , Wsparcie duchowieństwa dla działalności polskiego wywiadu rozpracowującego niemieckie próby z bronią „V” na poligonie w Bliźnie w okresie II wojny światowej, „Rocznik kolbuszowski”, nr XI, Kolbuszowa 2011. [Google Scholar]
  48. Zapart R., Tajemnice niemieckich doświadczeń w raportach wywiadu Inspektoratu AK Rzeszów, [w:] Tajemnice Blizny. Wywiad Armii Krajowej w walce z rakietami V-2, red. R. Wnuk. R. Zapart, Gdańsk 2012. [Google Scholar]
  49. Zapart R., Konstytucyjne podstawy ograniczenia dostępu do informacji w III RP, [w:] Informacyjny wymiar bezpieczeństwa państw i jednostek, red. W. Fehler, Siedlce 2021. [Google Scholar]
  50. Żebrowski A., Kwiatkowski W., Bezpieczeństwo informacji III Rzeczypospolitej, Kraków 2000 [Google Scholar]
  51. Żuczkowski M., Kontrwywiad Armii Krajowej, Warszawa 2016. [Google Scholar]
  52. Żuk H., Na szachownicy życia, wspomnienia kapitana Armii Krajowej „Onufrego”, Warszawa 1999. [Google Scholar]