Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie

Tom 5 (2012)

Artykuły

Adwokat kościelny w aktualnych przepisach prawa kanonicznego

DOI: https://doi.org/10.32084/tkp.6379  [Google Scholar]
Opublikowane: 31.12.2012

Abstrakt

Prawo do obrony stanowi jedno z najważniejszych uprawnień wiernych w kanonicznym procesie sądowym. Instytucją gwarantującą jego realizację jest instytucja adwokata kościelnego. Jest to znawca prawa, służący stronie radą i pouczeniem oraz występujący z jej obroną przed sądem pisemnie lub ustnie przez naprowadzanie faktów i przytaczanie przepisów prawnych. Szczególny wpływ na ukształtowanie się współczesnej definicji adwokata miało prawo rzymskie oraz instytucje powstałe w ramach jego funkcjonowania. Biorąc pod uwagę charakter relacji łączącej adwokata z trybunałem, można mówić o adwokatach stałych i prywatnych. W zależności zaś od rodzaju trybunału, wyróżnia się adwokatów w trybunałach niższej instancji, jak również adwokatów Stolicy Apostolskiej, czyli adwokatów Roty Rzymskiej, adwokatów w postępowaniu kanonizacyjnym oraz adwokatów Kurii Rzymskiej. Adwokaci Stolicy Świętej, jako odrębna grupa, zapewniają jej obronę zarówno na forum cywilnym, jak i kościelnym. Nowością w relacji do wcześniej obowiązującego kodeksu jest urząd adwokata stałego, funkcjonującego na mocy CIC/1983, can. 1490. Prawo powszechne (CIC/83, can. 1483) wymaga od kandydatów na stanowisko adwokata kościelnego: pełnoletniości, dobrego imienia, posiadania doktoratu lub wykazywania się skądinąd biegłością w prawie oraz zatwierdzenia biskupa, przy czym prawo partykularne może ustanowić wymagania dodatkowe. Rola adwokata kościelnego w procesie kanonicznym uwidacznia się wówczas, gdy wskaże się możliwości jego działań począwszy od etapu przedprocesowego, poprzez poszczególne fazy procesu - od chwili zawiązania sporu, aż do działań odwoławczych od wyroku sędziego, a także w nietypowym przebiegu instancji i sprawach wpadkowych. Podejmowane od 1949 r. próby regulacji kwestii współpracy adwokatów z trybunałami kościelnymi w Polsce wciąż czekają na swoje ostateczne prawne rozstrzygnięcie, które określiłoby zasady ich działalności, w sposób w miarę jednolity dla terenu podległego Konferencji Biskupów Polskich.

Bibliografia

  1. J. L. Acebal Luján, Abogados, procuradores y patronos ante los tribunals eclesiásticos españoles, w: AA.VV., "Curso de derecho matrimonial y procesal canónico para profesionales del foro", t. 10, Salamanca 1992. [Google Scholar]
  2. V. Andriano, Avvocati e procuratori nell'ordinamento canonico, w: AA.VV., "I giudizi nella Chiesa. II processo contenzioso e il processo matrimoniale", Milano 1998. [Google Scholar]
  3. D. Batorski, Adwokat, w: "Encyklopedia Prawa", Warszawa 1999. [Google Scholar]
  4. F. Bączkowicz, J. Baron, W. Stawinoga, Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958. [Google Scholar]
  5. G. Erlebach, La nullitá della sentenza giudiziale «ob ius defensionis denegatum» nella giurisprudenza rotale, Citta del Vaticano 1991. [Google Scholar]
  6. S. Fel, Prawa człowieka - rozwój idei, podstawa. treść i ochrona, w: S. Fel, J. Kupny (red.), Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia z życia społecznego i politycznego, Katowice 2007. [Google Scholar]
  7. J. Glemp, Polskie sądownictwo kościelne w latach 1945-1970, PK 14(1971), 3-4. [Google Scholar]
  8. I. Gordon, Nowy proces nieważności małżeństwa. Postępowanie, komentarze, tłum. J. Walicki, Częstochowa 1984. [Google Scholar]
  9. I. Grabowski, Adwokatura w ustawodawstwie kościelnem, Włocławek 1934. [Google Scholar]
  10. Z. Grocholewski, Pewność moralna jako klucz do lektury norm procesowych, "lu s Matrimoniale" 9(1998). [Google Scholar]
  11. Z. Grocholewski, Struktura etapu dowodowego procesu w: A. Dębiński, E. Szczot (red.),"Plenitudo legis dilectio. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Bronisławowi W. Zubertowi OFM z okazji 65. rocznicy urodzin", Lublin 2000. [Google Scholar]
  12. J. Hałda, Z. Hałda, D. Ostrowska, J.A. Rybczyńska (red.), Prawa człowieka. Zarys wykładu, Warszawa 2008. [Google Scholar]
  13. S. Kośnik, Sądownictwo kościelne w archidiecezji w latach 1948-1973, w: F. Olszewski, W. Wojdecki (red.), "Soli Deo. Dwudziestopięciolecie pracy w archidiecezji warszawskiej Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Prymasa Polski", Warszawa 1974. [Google Scholar]
  14. W. Litewski, Tribuni plebis (plebi), w: "Słownik encyklopedyczny prawa rzymskiego", Kraków 1998. [Google Scholar]
  15. J. Llobell, Il patrocinio forense e la «concezione istituzionale» del processo canonico, w: P.A. Bonnet, C. Gullo (red.), "Il processo matrimoniale canonico", ed. 2, Citta del Vaticano 1994. [Google Scholar]
  16. J. Llobell, I patroni stabili e i diritti - doveri degli avvocati, "lus Ecclesiae" 13(2001). [Google Scholar]
  17. F. Maciejowski, L. Rogalski, Adwokat, w: "Encyklopedia Powszechna", t. 1, Warszawa 1859. [Google Scholar]
  18. F.J. Mazurek, Prawa człowieka w nauczaniu społecznym Kościoła (od papieża Leona XIII do papieża Jana Pawła II), Lublin 1991. [Google Scholar]
  19. A.G. Miziński, Instytucja obrońcy stałego w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 roku,"Roczniki Nauk Prawnych" 14/2(2004). [Google Scholar]
  20. A. G. Miziński, Ochrona praw oskarżonego w Kościele, w szczególności w kanonicznym procesie karnosądowym, "Roczniki Nauk Prawnych" 17/1 (2007). [Google Scholar]
  21. A. G. Miziński, Prawo wiernych do obrony w procesie kanonicznym, "Teka Komisji Prawniczej Oddział P AN w Lublinie" 2(2009). [Google Scholar]
  22. A. G. Miziński, Status prawny adwokata w Kościele łacińskim, Lublin 2011. [Google Scholar]
  23. P. Moneta, L'avvocato nel processo matrimoniale, w: Z. Grocholewski, V. Carcel Orti (red.), "Dilexit iustitiam. Studia in honorem Aurelii Card. Sabattani", Citta del Vaticano 1984. [Google Scholar]
  24. W. Osuchowski, Zarys rzymskiego prawa prywatnego, Warszawa 1962. [Google Scholar]
  25. A. Pierantoni, Avvocati dell’ Antica Roma. Studio storico dell’avvocato, Roma 1896. [Google Scholar]
  26. S. Płodzień, Adwokat, w: "Encyklopedia Katolicka", t. 1. [Google Scholar]
  27. T. Rozkrut, Adwokat i pełnomocnik procesowy w procesie kościelnym, "Polonia Sacra" 22/4 (2000), 7/51. [Google Scholar]
  28. M. Sitarz, Proces kanoniczny, w: "Słownik Prawa Kanonicznego", Warszawa 2004. [Google Scholar]
  29. R. Sobański, Nowa kodyfikacja jako zjawisko kościelne, PK 26(1983), 1-2. [Google Scholar]
  30. R. Sobański, Udział adwokata w procesie o nieważność małżeństwa, "lus Matrimoniale" 8(1997). [Google Scholar]
  31. H. Stawniak, Prawo do obrony w procesie kanonicznym, PK 33(1990), 1-2. [Google Scholar]
  32. R. Sztychmiler, Adwokat w procesie o nieważność małżeństwa, w: T. Rozkrut (red.), "Proces małżeński w świetle Dignitas connubii - pierwsze doświadczenia. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11-12 czerwca 2007 roku", Tarnów 2008. [Google Scholar]
  33. R. Sztychmiler, Potrzeba udziału adwokata w procesie o nieważność małżeństwa, Stowarzyszenie Kanonistów Polskich, "Biuletyn" 6(1994), 1. [Google Scholar]
  34. R. Sztychmiler, Sądownictwo kościelne w służbie praw człowieka, Olsztyn 2000. [Google Scholar]
  35. S. Villeggiante, L'avvocato del fora ecclesiastico ed i poteri disciplinari del giudice, nelle cause di nullita matrimoniale, "Monitor Ecclesiasticus" 122(1997), 3-4. [Google Scholar]
  36. W. Wołodkiewicz (red.), Tribunus plebis, w: "Prawo rzymskie. Słownik encyklopedyczny", Warszawa 1986. [Google Scholar]
  37. W. Wójcik, Prace nad Nowym Kodeksem Prawa Kanonicznego, "Zeszyty Naukowe KUL" 12(1969), 2. [Google Scholar]
  38. F. Zoll, Pandekta czyli Nauka rzymskiego prawa prywatnego, t. 1, "Część ogólna w połączeniu z historyą źródeł prawa prywatnego i historyą procesu cywilnego", Kraków 1914. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.