Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Teka Commission of Legal Sciences Polish Academy of Sciences Branch in Lublin

Vol. 18 No. 1 (2025)

Articles

Active Repentance as an Instrument Meant to Overturn the Rule of Law in Poland?

DOI: https://doi.org/10.32084/tkp.9847  [Google Scholar]
Published: 2025-07-31

Abstract

According to the Polish Language Dictionary, active repentance is the result of an internal change which occurs in the perpetrator’s consciousness, who has committed an act prohibited by law or perceived negatively by society, due to the arising feeling of guilt and remorse. This definition is not normative in nature, although it contains important components of the act that is active repentance. The direct impulse for writing this text, however, is the proposal by the Minister of Justice – Adam Bodnar to restore the rule of law in Poland by applying the discredited institution of active repentance, which originated in the communist era. This proposal was publicly announced and repeated many times by the media at the end of 2024. According to the Minister, active repentance should be submitted by judges promoted to higher positions after the year 2017. This solution caused quite a lot of surprise and sparked a discussion in Poland about this proposal. The institution of active repentance undoubtedly originates from the theological concept of remorse for sins, not only on a psychological or sociological level but also on a normative one, as it is regulated in the Code of Canon Law. It was later incorporated into secular legal systems, including criminal law. It was also a tool of political struggle, among other things, in the communist system in Poland. The aim of this study is to analyze the application of the institution of active repentance from a normative, doctrinal, and political perspective. Therefore, the study will discuss the institution of active repentance in Christian theology, in criminal law, and in the practice of implementing communist ideology in the People’s Republic of Poland. Such an analytical approach to the institution of active repentance will allow for a proper assessment of the Minister of Justice’s proposal to apply it in the process of restoring the rule of law in Poland. Such a holistic approach to the application of the institution of active repentance is undoubtedly a novelty in the existing discussions on the justification for its use. Therefore, in the structure of the paper, I will first discuss active repentance in Christian theology, then in criminal law, and during the communist era in Poland. Only in the final section will I assess the proposal of the Minister of Justice.

References

  1. Borysiak, Witold. 2022. “Bezprawność jako sprzeczność z zasadami współżycia społecznego w orzecznictwie sądów powszechnych.” In Ius redigere in artem. Księga XXXlecia Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, edited by Marcin Romanowski, Paweł Sobczyk, and Marcin Wielec, 31-77. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. [Google Scholar]
  2. Borysiak, Witold. 2023. “Zasada neminem laedere a ochrona dóbr osobistych osoby fizycznej.” Forum Prawnicze 78, no. 4:13-45. [Google Scholar]
  3. Chybalski, Piotr. 2023. “Konstytucyjna zasada ochrony zaufania obywateli do państwa.” Zeszyty Prawnicze BAS 80, no. 4:65-81. [Google Scholar]
  4. Drożdż, Alojzy. 2007. “Współczesne negacje etyki chrześcijańskiej.” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 40, no. 1:65-80. [Google Scholar]
  5. Fiala, Andrew. 2010. “Radical forgiveness and human justice.” The Heythrop Journal 53, no. 3:494-506. [Google Scholar]
  6. Gadecki, Bartłomiej. 2023. Kodeks karny. Art. 1-316. Komentarz. Warszawa: Legalis. [Google Scholar]
  7. Glombik, Konrad. 2015. “Żal za grzechy we współczesnej refleksji teologicznej.” Teologia i Moralność 10:25-36. [Google Scholar]
  8. Grześkowiak, Alicja, and Krzysztof Wiak. 2024. Kodeks karny. Komentarz. Warszawa: Legalis. [Google Scholar]
  9. Grzeszczak, Robert. 2024. “Polska w podręcznikach o Unii Europejskiej – rozważania o testowaniu unijnych ram traktatowych.” Studia Prawnicze 229, no. 1:31-47. [Google Scholar]
  10. Jezusek, Andrzej. 2016. “’Domniemanie winy’ w prawie karnym materialnym a procesowe domniemanie niewinności.” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 78, no. 2:175-87. [Google Scholar]
  11. Kamiński, Łukasz. 2010. “Aparat bezpieczeństwa i zbrodnie komunizmu.” In Polski wiek XX, vol. 3, Bellona i Muzeum Historii Polski, 241-62. Warszawa. [Google Scholar]
  12. Kielak, Łukasz. 2020. Klauzule czynnego żalu w polskim prawie karnym. Warszawa: Wolters Kluwer. [Google Scholar]
  13. Klepner, M. 2001. “Klauzule bezkarności w polskim prawie karnym.” Palestra 9-10:538. [Google Scholar]
  14. Kośla, Jacek. 2023. Instytucja czynnego żalu w prawie karnym skarbowym. Warszawa: Uczelnia Łazarskiego. [Google Scholar]
  15. Kuchta, Adam. 2024. “Czynny żal, czyli rozgrzeszenie dla sędziów. Nowa instytucja ma pomóc uzdrowić sądownictwo, poprzez cofnięcie części awansów.” https://www.infor.pl/prawo/nowosci-prawne/6692159,czynny-zal-czyli-rozgrzeszenie-dla-sedziow-nowa-instytucja-ma-pomoc.html [accessed: 15.02.2025]. [Google Scholar]
  16. Kurzyński, Michał. 2016. Karalność w prawie karnym skarbowym. Wybrane zagadnienia degresji karania. Olsztyn: Wydawnictwo UWM. [Google Scholar]
  17. Legutko-Kasica, Agnieszka. 2021. Czynny żal jako instrument polityki kryminalnej wobec sprawców przestępstw i wykroczeń skarbowych. Brzezia Łąka: Poligraf. [Google Scholar]
  18. Majer, Piotr. 2000. “Aparat bezpieczeństwa publicznego a organa wymiaru sprawiedliwości – elementy współpracy.” In Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944-1956, edited by Witold Kulesza, and Andrzej Rzepiński, 477. Warszawa: IPN, IPSiR UW. [Google Scholar]
  19. Pastuszko, Marian. 1996. “Obowiązki szafarza sakramentu pokuty i pojednania:(kanon 983-986).” Prawo Kanoniczne 39, no. 1-2:17-67. [Google Scholar]
  20. Patora, Krystyna. 2020. “Medialne i społeczne domniemanie winy a prawne domniemanie niewinności (spojrzenie prawne a nowa perspektywa).” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 92:75-93. [Google Scholar]
  21. Pierzchała, Michał. 2024. “Wyzwania moralne w kierownictwie duchowym oraz sprawowaniu sakramentu pokuty i pojednania osób wysoko wrażliwych (WWO).” Teologia i Moralność 19, no. 1(35):149-60. [Google Scholar]
  22. Przybyłowski, Jan. 2022. “Przebaczenie chrześcijańskie a sprawiedliwość.” Studia Włocławskie 24:279-94. [Google Scholar]
  23. Radecki, Wojciech. 1976. “Prawne i moralne oceny czynnego żalu.” Palestra 20(12):17-40. [Google Scholar]
  24. Sitek, Bronisław, and Damian Michalski. 2020. Wybrane systemy wymiaru sprawiedliwości na świecie. Olsztyn–Warszawa: Wydawnictwo AEH. [Google Scholar]
  25. Śmiałek, Sebastian. 2023. “Poczucie winy a żal za grzechy – perspektywa psychologiczna i duszpasterska.” Studia Teologiczne 41:309-20. [Google Scholar]
  26. Stanek, Małgorzata. 2023. “Praworządność w Polsce przed Trybunałem Sprawiedliwości UE w latach 2021-2022.” https://www.kwartalnikiustitia.pl/praworzadnosc-w-polsce-przed-trybunalem-sprawiedliwosci-ue-w-latach-2021-2022,12235/2 [accessed: 15.02.2025]. [Google Scholar]
  27. Stefańska, Blanka J. 2017. “Czynny żal w prawie karnym. Zagadnienia podstawowe.” Prokuratura i Prawo 9:158-74. [Google Scholar]
  28. Stefański, Ryszard A. (ed.). 2025. Kodeks karny. Komentarz. Warszawa: Legalis. [Google Scholar]
  29. Szurczak, Anna. 2009. “Kwestia żydowska po roku 1989 w odbiorze społecznym.” Pedagogika. Studia i Rozprawy 18:73-123. [Google Scholar]
  30. Szymczak, Mieczysław. (ed.). 1983. Słownik języka polskiego. Vol. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna. [Google Scholar]
  31. Trembicka, Katarzyna. 2015. “Walczyć z wrogiem – o przemocy fizycznej jako sposobie realizacji komunistycznej myśli politycznej w Polsce Ludowej.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K-Politologia 22, no. 2:165-78. [Google Scholar]
  32. Waltoś, Stanisław. 2009. “Konstytucyjna zasada domniemania niewinności a środki masowego przekazu.” Nauka 1:7-22. [Google Scholar]
  33. Zalewski, Wojciech. 2016. “Sprawiedliwość ‘sprawiedliwości naprawczej’.” Gdańskie Studia Prawnicze XXXV:565-76. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Most read articles by the same author(s)

Similar Articles

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.