Abstrakt
Artykuł stanowi polemikę z tezą S. Hahna, że czwartym kielichem Ostatniej Wieczerzy było skosztowanie przez Jezusa wiszącego na krzyżu octu / cierpkiego wina. Autor artykułu nakreślił schemat rytuału uczty paschalnej, przyjmując, że właśnie podczas uczty o charakterze paschalnym Jezus ustanowił sakrament Eucharystii. Następnie przedstawił hipotezę Scotta Hahna, która z kolei została poddana krytyce. Autor zaprezentował także hipotezę alternatywną, według której Jezus wychyla czwarty kielich Ostatniej Wieczerzy w eschatologicznym królestwie Bożym.
Bibliografia
Barrett C.K., Luke XXII.15: To Eat the Passover, “Journal of Theological Studies” 9 (1958), pp. 305–307.
Bartnicki R., Eucharystia w Bożym planie zbawienia, “Ruch Biblijny i Liturgiczny” 50 (1997), pp. 2–16.
Bartnicki R., Eucharystia w Nowym Testamencie, “Warszawskie Studia Teologiczne” 4 (1991), pp. 14–41.
Bartnicki R., Ewangeliczne opisy męki w aspekcie literackim, teologicznym i kerygmatycznym, [in:] Studia z biblistyki, vol. 3, J. Łach (ed.), Warsaw 1983, pp. 103–143.
Bartnicki R., Ostatnia Wieczerza a męka Jezusa, [in:] Męka Jezusa Chrystusa, F. Gryglewicz (ed.), Lublin 1986, pp. 65–85.
Bartnicki R., Ostatnia Wieczerza nową Paschą Jezusa, “Warszawskie Studia Teologiczne” 33 (2015), no. 10, pp. 6–43.
Bartnicki R., Pascha żydowska a chrześcijańska ofiara eucharystyczna. Zarys historii obrzędu, “Studia Theologica Varsaviensia” 18 (1980), no. 1, pp. 97–124.
Bartnicki R., To czyńcie na moją pamiątkę. Eucharystia w świetle Biblii, Warsaw 2010.
Beckwith R.T., The Date of the Crucifiction: The Misuse of Calendars and Astronomy to Determine the Chronology of the Passion, [in:] Calendar and Chronology, Jewish and Christian: Biblical, Intertestamental, and Patristic Studies, Leiden 2001, pp. 276–296.
Bonnard P.-É, Pascha, [in:] Słownik teologii biblijnej, X. Léon-Dufour (ed.), Poznań–Warsaw 1973, pp. 646–651.
Brown R., The Death of the Messiah: From the Gethsemane to the Grave. A Commentary on the Passion Narratives in the Four Gospels, serie: Anchor Bible Reference Library, vol. 2, New York–London–Toronto–Sydney–Auckland 1994.
Bruce F.F., The Epistles to the Colossians, to Philemon, and to Ephesians, serie: The New International Commentary on the New Testament, Grand Rapids 1998.
Bucchan Gray G., Sacrifice in the Old Testament: Its Theory and Practice, New York 1971.
Dalman L., Jesus – Jeshua: Studies in the Gospels, transl. P.P. Levertoff, New York 1929.
Danby H., The Mishnah, Oxford 1933.
Daube D., The New Testament and Rabbinic Judaism, Peabody 1994.
Dunn J.D.G., Jesus Remembered, serie: Christianity in Making, vol. 1, Grand Rapids 2006.
Fredriksen P., Jesus of Nazareth, King of the Jews, New York 1999.
Gnilka J., Jezus z Nazaretu. Orędzie i dzieje, transl. J. Kudasiewicz, Krakow 1997.
Hahn S., Czwarty kielich. Odkrywanie tajemnicy Ostatniej Wieczerzy i krzyża, transl. D. Krupińska, Krakow 2018.
Hahn S. and K., W domu najlepiej. Nasza droga do Kościoła katolickiego, transl. M. Majdan, Warsaw 2009, 1993.
Hahn S., Uczta Baranka. Eucharystia – niebo na ziemi, transl. A. Rasztawicka-Szponar, Częstochowa 2013.
Hahn S., The Fourth Cup. Unveiling the Mystery of the Last Supper and the Cross, New York 2018.
Hamilton V., Handbook on the Pentateuch, Grand Rapids 2005.
Hengel M., Schwemer A.M., Geschichte des frühen Christentums, vol. 1: Jesus und das Judentum, Tübingen 2007.
Hola K., Paschalny charakter Ostatniej Wieczerzy a data śmierci Jezusa, “Ruch Biblijny i Liturgiczny” 38 (1985), pp. 41–44.
Humphreys C.J., Waddington W.G., Astronomy and the Date of Crucifixion, [in:] Chronos, Kairos, Christos: Nativity and Chronological Studies Presented to Jack Finegan, J. Vardaman, E. Yamauchi (eds.), Winona Lake 1989, pp. 165–181.
Humphreys C.J., Waddington W.G., Dating the Crucifiction, “Nature” 306 (1983), pp. 743–746.
Jankowski A., Eucharystia jako ‘nasza Pascha’ (1Kor 5,7) w teologii biblijnej Nowego Testamentu, “Ruch Biblijny i Liturgiczny” 28 (1975), pp. 89–100.
Jaubert A., The Date of the Last Supper, Staten Island 1965.
Jeremias J., The Eucharistic Words of Jesus, transl. N. Perrin, Philadelphia 1977.
Kent H.A., Philippians, [in:] Expositor’s Bible Commentary with The New International Version of The Holy Bible in Twelve Volumes, vol. 11, F.E. Gaebelein (ed.), Grand Rapids 1984, pp. 93–160.
Kim S., The Kingship of Jesus in the Gospel of John, Eugene 2018.
Köstenberger A., Was the Last Supper a Passover Meal?, [in:] The Lord’s Supper: Remembering and Proclaiming Christ until He Comes, T.R. Schreiner, M.R. Crawford (eds.), serie: New American Commentary Studies in Bible & Theology, Nashville 2010, pp. 6–30.
Levine A.-J., The Misunderstood Jew: The Church and the Scandal of the Jewish Jesus, San Francisco 2006.
Ligier K., De la Cène du Seigneur à la l’Eucharistie, “Assemblée du Seigneur” 1 (1968), pp. 15–29.
Maier J., Jesus von Nazareth in der talmudischen Überlieferung, serie: Erträge der Forschung, vol. 82, Darmstadt 1978.
Marshall I.H., Lord’s Supper and Last Supper, Exeter 1980.
Matson M.A., The Historical Plausibility of John’s Passion Dating, [in:] John, Jesus, and History, vol. 2: Aspects of Historicity in the Fourth Gospel, P.N. Anderson, F. Just, T. Thatcher (eds.), Atlanta 2009, pp. 291–312.
McKnight S., Jesus and His Death: Historiography, the Historical Jesus, and Atonement Theory, Waco 2005.
Marcus J., Passover and the Las Supper Revisited, “New Testament Studies” 59 (2013), pp. 303–324.
Mędala S., Ewangelia według świętego Jana. Rozdziały 13–21, serie: Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament, IV/2, Częstochowa 2008.
Morris L., The Gospel according to John. Revised, serie: The New International Commentary on the New Testament, Grand Rapids 1995.
Mounce R.H., The Book of Revelation. Revised, serie: The New International Commentary on the New Testament, Grand Rapids–Cambridge 1997.
Paciorek A., Ewangelia według świętego Mateusza. Rozdziały 14–28, serie: Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament, I/2, Częstochowa 2008.
Pesch R., Das Evangelium in Jerusalem: Mk 14, 12-26 als ältestes Überlieferungsgut der Urgemeinde, [in:] Das Evangelium und die Evangelien. Vorträge vom Tübinger Symposium 1982, P. Stuhlmacher (ed.), WUNT 28, Tübingen 1983, pp. 113–155.
Pesch R., Geht das Abendmahl auf Jesus zurück?, “RU an Höheren Schulen” 19 (1976), pp. 2–9.
Pitre B., Jesus and the Last Supper, Grand Rapids–Cambridge 2015.
Pitre B., Jezus i żydowskie korzenie Eucharystii, transl. M. Sobolewska, Krakow 2018.
Pitre B., Jesus, the Tribulation, and the End of the Exile: Restoration Eschatology and the Origin of the Atonement, Tübingen–Grand Rapids 2005.
Ratzinger J., Jezus z Nazaretu, vol. 2: Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania, transl. W. Szymona, Kielce 2011.
Rosik M., Jezus i Jego misja. W kręgu orędzia Ewangelii synoptycznych, serie: Studia Biblica, vol. 5, Kielce 2003.
Rosik M., Ku radykalizmowi Ewangelii. Studium nad wspólnymi logiami Jezusa w Ewangeliach według św. Mateusza i św. Marka, Wrocław 2000.
Rosik M., Trzy portrety Jezusa, serie: W kręgu Słowa, vol. 1, Tarnów 2007.
Rosik M., When Did Jesus Drink the Fourth Cup of the Passover Meal? Scott Hahn’s Hypothesis and a Proposal for a Different Interpretation Scott Hahn, The Fourth Cup. Unveiling the Mystery of the Last Supper and the Cross, “Biblical Annals” 9 (2019), no. 3, pp. 569–590.
Rucksthul E., Chronology of the Last Days of Jesus. A Critical Study, transl. V.J. Drapela, New York–Tournai–Paris–Rome 1965.
Schäfer P., Jesus in the Talmud, Princeton 2007.
Schröter J., Das Abendmahl: Frühchristliche Deutungen und Impulse für die Gegenwart, serie: Stuttgarter Bibelstudien, vol. 210, Stuttgart 2006.
Sefaria. A Living Library of Jewish Texts, https://www.sefaria.org/Pesachim.115b.5?lang=bi&with=all&lang2=en [access: 13.10.2020].
Skevington Wood A., Ephesians, [in:] Expositor’s Bible Commentary with The New International Version of The Holy Bible in Twelve Volumes, vol. 11, F.E. Gaebelein (ed.), Grand Rapids 1984, pp. 1–92.
Szymik S., Żydowska Pascha – Ostatnia Wieczerza – Eucharystia, [in:] Msza Święta – rozumieć, aby lepiej uczestniczyć. Wykład liturgii Mszy, Poznań 2013, pp. 14–18.
VanderKam J.C., From Revelation to Canon, Boston 2000.
Witczyk H., Pascha, [in:] Encyklopedia katolicka, vol. 14, E. Gigilewicz et al. (eds.), Lublin 2010, pp. 1407–1410.
Witczyk H., Pascha, [in:] Nowy słownik teologii biblijnej, H. Witczyk (ed.), Lublin–Kielce 2017, pp. 666–671.
Wright N.T., Jesus and the Victory of God, Minneapolis 1996.
Zeitlin Z., The Last Supper as an Ordinary Meal in the Fourth Gospel, “Jewish Quarterly Review” 42 (1951/52), pp. 251–260.
Downloads
Download data is not yet available.
