Abstrakt
Zasadniczym problemem podjętym w artykule jest odpowiedź na pytanie, na jakiej zasadzie, w oparciu o dane Pisma Świętego, wierzący uczestniczący w Eucharystii mają dostęp do zbawczej ofiary Chrystusa dokonanej na krzyżu. Autor za punkt wyjścia przyjmuje słowa Jezusa wypowiedziane na Ostatniej Wieczerzy: „To czyńcie na moją pamiątkę” i za kluczowe uznaje zrozumienie oryginalnego znaczenia słowa „pamiątka” (gr. anamnesis). Swoją analizę przeprowadza w dwóch etapach. Najpierw sięga do hebrajskiego słowa zikkaron jako ekwiwalentu nowotestamentalnego terminu anamnesis i ukazuje jego głębokie zakorzenienie w kultycznym języku judaizmu. Następnie w tym kontekście przeprowadza egzegezę słów ustanowienia Eucharystii, którą poszerza o wywód autora Listu do Hebrajczyków, gdzie odnajdujemy pełne rozumienie ofiary Chrystusa dokonanej „raz na zawsze”. Odkrycie na nowo w teologii pełnego rozumienia pojęcia pamiątki-anamnezy ze słów ustanowienia Eucharystii nastąpiło dopiero w badaniach biblijnych i liturgicznych XX wieku, których osiągnięcia stanowią tutaj zasadniczy punkt odniesienia dla poszukiwań autora. Efektem tego procesu była recepcja i powrót do biblijno-patrystycznego ujęcia pamiątki w katolickim nauczaniu o Eucharystii jako ofierze oraz przełamanie impasu w dialogu ekumenicznym w tym zakresie.
Bibliografia
Angenendt A., Die Revolution des geistigen Opfers. Blut – Sündenbock – Eucharistie, Freiburg in Br. 2016.
Barron R., Eucharystia [Eucharist], transl. K. Rosół, Cieszyn 2018.
Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu [Jesus of Nazareth], part 2: Od wjazdu do Jerozolimy do zmartwychwstania [From Entry into Jerusalem to Resurrection], transl. W. Szymona, Kielce 2011.
Blaza M., Kościół w stanie epiklezy [The Church in the Epiclesis], Krakow 2018.
Bogacz R., Dzieło zbawienia w ludzkiej krwi Jezusa według Listu do Hebrajczyków [The Work of Salvation by the Human Blood of Jesus According to the Letter to the Hebrews], Krakow 2007.
Bösen W., Jesusmahl. Eucharistisches Mahl. Endzeitmahl. Ein Beitrag zur Theologie des Lukas, Stuttgart 1980.
Bösen W., Ostatni dzień Jezusa z Nazaretu [The Last Day of Jesus of Nazareth], transl. W. Moniak, Wrocław 2002.
Bourgeois H., Sesboüé B., Tihon P., Znaki zbawienia. Sakramenty, Kościół, Najświętsza Panna Maryja. Historia dogmatów [Signs of Salvation. Sacraments, Church, the Blessed Virgin Mary. History of Dogmas], vol. 3, transl. P. Rak, Krakow 2001.
Bouyer L., Eucharystia. Teologia i duchowość modlitwy eucharystycznej [Eucharist. Theology and Spirituality of Eucharistic Prayer], transl. L. Rutowska, Lublin 2015.
Brzeziński D., “Chrystus wczoraj, dziś, i na wieki”. Anamnetyczny wymiar roku liturgicznego [“Christ yesterday, today, and forever.” Anamnestic Dimension of the Liturgical Year], Toruń 2015.
Cantalamessa R., Pascha naszego zbawienia. Tradycje paschalne Biblii oraz pierwotnego Kościoła [The Passover of our Salvation. The Paschal Traditions in the Bible and the Early Church], transl. M. Brzezinka, Krakow 1998.
Chauvet L.-M., Symbol und Sakrament. Eine sakramentale Relecture der christlichen Existenz, Regensburg 2015.
Corbon J., Liturgia – źródło wody życia [Liturgy – the Source of the Water of Life], transl. A. Foltańska, Poznań 2005.
Czerski J., Biblijny przekaz Ostatniej Wieczerzy [Biblical Account of the Last Supper], [in:] Misterium Eucharystii [Mystery of the Eucharist], M. Worbs (ed.), Opole 2005, pp. 7–12.
Czerski J., Znaki sakramentalne w Nowym Testamencie [Sacramental Signs in the New Testament], Opole 1989.
Dieter T., Le dialogue luthéro-catholique sur l’eucharistie et la question de la communion eucharistique, „Recherches de Science Religieuse” 107 (2019), no. 1, pp. 87–106.
Dix G., The Shape of the Liturgy, London–New York 2007.
Drozd J., Ostatnia Wieczerza Nową Paschą [The Last Supper as the New Passover], Katowice 1977.
Eising H., רכז zākar, [in:] Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament, vol. 2, G.J. Botterweck, H. Ringgren (eds.), Stuttgart–Berlin–Köln–Mainz 1977, pp. 571–593.
Froniewski J., Jedność Kościoła urzeczywistniona w znaku wspólnoty eucharystycznej – cel, który się oddala? Stan dialogu katolicko-protestanckiego o Eucharystii jako ofierze 50 lat po Dekrecie o ekumenizmie [Unity of the Church Realised in the Sign of the Eucharistic Community – an Objective that is Moving Away? The State of Catholic-Protestant Dialogue on the Eucharist as a Sacrifice 50 Years After the Decree on Ecumenism], “Communio” Polish Edition 35 (2015), no. 2 (190), pp. 35–59.
Gerken A., Teologia Eucharystii [Theology of the Eucharist], transl. S. Szczyrbowski, Warszawa 1977.
Gnilka J., Jezus z Nazaretu [Jesus of Nazareth], transl. J. Zychowicz, Krakow 1997.
Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kluczem gramatycznym, z kodami Stronga i Popowskiego oraz pełną transliteracją greckiego tekstu [Greek-Polish New Testament. Interlinear Edition with a Grammatical Key, Codes by Strong and Popowski and Full Transliteration of the Greek Text], transl. R. Popowski, M. Wojciechowski, Warszawa 2014.
Hebrajsko-polski Stary Testament. Pięcioksiąg. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem rdzeni [Hebrew-Polish Old Testament. Pentateuch. Interlinear translation with grammatical codes, transliteration and index of roots], A. Kuśmirek, Warszawa 2003.
Hoping H., Mein Leib für euch gegeben. Geschichte und Theologie der Eucharistie, Freiburg im Br. 2011.
Irwin K.W., Models of the Eucharist, New York-Mahwah 2005.
Jankowski A., Jedno z doniosłych zadań Ducha Parakleta – ‘przypominać’ [One of the Most Important Tasks of Paraclete is ‘to Remind’], “Anamnesis” 4 (1997/1998), no. 15, pp. 37–39.
Jan Paweł II, Eucharystia jako pamiątka ‘mirabilia Dei’ [Eucharist as a Remembrance of ‘Mirabilia Dei’], “L’Osservatore Romano” (Polish Edition) 3 (2001), pp. 28–29.
Jan Paweł II, Dominicae cenae, [in:] Listy pasterskie Ojca Świętego Jana Pawła II [Pastoral Letters of the Holy Father John Paul II], Krakow 1997, pp. 367–401.
Jan Paweł II, Encyclical Ecclesia de Eucharistia, Watykan 2003.
Jeremias J., Die Abendmahlsworte Jesu, Göttingen 1967.
Jungmann J.A., Liturgia pierwotnego Kościoła do czasów Grzegorza Wielkiego [Liturgy of the Early Church to the Times of Gregory the Great], transl. T. Lubowiecka, Krakow 2013.
Katechizm Kościoła katolickiego [Catechism of the Catholic Church], Poznań 2002.
Kereszty R., Wedding Feast of the Lamb. Eucharistic Theology from a Historical, Biblical and Systematic Perspective, Chicago 2004.
Klaiber W., Der erste Korintherbrief, Neukirchen–Vluyn 2011.
Kohler L., Baumgartner W., Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu [The Great Hebrew-Polish and Aramaic-Polish Dictionary of the Old Testament], vol. 1, Warszawa 2008.
Kunzler M., Liturgia Kościoła [Liturgy of the Church], transl. L. Balter, Poznań 1999.
Leon-Dufour X., Czyńcie to na Moją pamiątkę [Do it in Rememberance of Me], “W Drodze” 4 (1984), pp. 22–31.
Lyonnet S., Eucharistie et vie chrétienne. Quelques aspects bibliques du mystère eucharistique, Paris 1993.
Marion J.-L., Bóg bez bycia [God Without Being], transl. M. Frankiewicz, Krakow 1996.
Müller G.L., Msza Święta źródło chrześcijańskiego życia [Holy Mass – the Source of Christian Life], transl. S. Śledziewski, Lublin 2007.
Mussner F., Traktat o Żydach [The Treaty on the Jews], transl. J. Kruczyńska, Warszawa 1993.
Nadolski B., Leksykon liturgii [Lexicon of Liturgy], Poznań 2006.
Pięcioksiąg Mojżesza. Druga Księga Mojżesza. Exodus, Tłomaczył i podług najlepszych źródeł objaśnił Dr. I. Cylkow [Pentateuch. The Second Book. Exodus, Translated and explained according to the best sources by Dr. I. Cylkow], Krakow 1895.
Pindel R., Obecność Pana w Eucharystii według tekstów jej ustanowienia [The Presence of the Lord in the Eucharist According to the Texts of its Institution], [in:] Eucharystia na ołtarzu świata [Eucharist on the Altar of the World], vol. 14, S. Koperek et al. (eds.), Krakow 2006, pp. 133–172.
Pitre B., Jesus and the Jewish Roots of the Eucharist, New York 2011.
Popowski R., Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu [Great Greek-Polish New Testament Dictionary], Warszawa 1995.
Ratzinger J., Eucharystia. Bóg blisko nas [Eucharist. God Close to Us], transl. M. Rodkiewicz, Krakow 2005.
Rosik M., Pierwszy List do Koryntian. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz [The First Letter to the Corinthians. Introduction, Translation from the Original Language, Commentary], Częstochowa 2009.
Scampini J.A., Luther and the Eucharist. A Catholic re-reading in an ecumenical perspective, [in:] Vermitteltes Heil. Martin Luther und die Sakramente, F. Körner, W. Thönissen (eds.), Paderborn–Leipzig 2018, pp. 119–142.
Schillebeeckx E., Chrystus Sakrament spotkania z Bogiem [Christ as the Sacrament of the Encounter with God], transl. A. Zuberbier, Krakow 1966.
Stern D.E., Remembering and Redemption, [in:] Rediscovering the Eucharist, R. Kereszty (ed.), New York–Mahwah 2003, pp. 2–15.
Strzelczyk G., Sakrament Eucharystii [Sacrament of the Eucharist], [in:] Znaki Tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła [Signs of Mystery. Sacraments in the Theory and Practice of the Church], K. Porosło, R.J. Woźniak (eds.), Krakow 2018, pp. 347–387.
Stuflesser M., Eucharistie. Liturgische Feier und theologische Erschließung, Regensburg 2013.
Świerzawski W., Dynamiczna ‘pamiątka’ Pana. Eucharystyczna anamneza Misterium Paschalnego i jego egzystencjalna dynamika [Dynamic ‘Remembrance’ of the Lord. Eucharistic Anamnesis of the Paschal Mystery and its Existential Dynamics], Krakow 1980.
Taft R.F., Ponad wschodem i zachodem. Problemy rozumienia liturgii [Over the East and the West. Problems with Understanding the Liturgy], transl. S. Gałecki, E. Litak, Krakow 2014.
Thurian M., L’eucharistie. Mémorial du Seigneur. Sacrifice d’action de grâce et d’intercession, Neuchâtel 1963.
Thurian M., O Eucharystii i modlitwie [On Eucharist and Prayer], transl. M. Tarnowska, Krakow 1987.
Downloads
Download data is not yet available.
