Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Tom 33 Nr 1 (2025)

Historia Kościoła

Wrocławski biskup Jan III Romka (†1301). Epigon czy odważny reformator?

DOI: https://doi.org/10.52097/wpt.9096  [Google Scholar]
Opublikowane: 03.06.2025

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony postaci i działalności dotąd mało znanej osobistości Kościoła wrocławskiego – bp. Janowi Romce. Na początku autor przedstawił proces edukacji przyszłego biskupa. Solidne wykształcenie było bowiem warunkiem wspinania się po szczeblach kariery, której szczytem w średniowieczu był urząd biskupa. W dalszej części autor prezentuje Jana Romkę jako wiernego urzędnika w kancelarii bp. Tomasza II, a następnie jako jego następcę. Wskazał na jego słabości, które ujawniły się na zajmowanym urzędzie. Wierności urzędniczej bp. Jana nie towarzyszyła odwaga i przebiegłość. W drugiej części artykułu autor przeanalizował poszczególne wydarzenia i zachowania bp. Jana wobec powstających sporów i konfliktów z przedstawicielami władzy politycznej. Przeprowadzona analiza wydarzeń pozwoliła na wyciągnięcie następujących konkluzji: bp Jan posiadał dobre wykształcenie do pełnienia piastowanego urzędu; w kościelno-politycznych sporach próbował iść szlakiem swojego poprzednika; był tylko jego epigonem tak co do realizacji wytyczonych celów, jak i metod działania; jego działalność ograniczała się w zasadzie do obrony nadanego Kościołowi wrocławskiemu przywileju z 1290 roku.

Bibliografia

  1. Abraham, Władysław. Studia krytyczne do dziejów średniowiecznych synodów prowincjonalnych Kościoła polskiego. Studia i Materiały do Historii Ustawodawstwa Synodalnego w Polsce 5. Kraków: Akademia Umiejętności, 1917. [Google Scholar]
  2. Bielowski, August, ed. “Nagrobkach książąt polskich.” In Monumenta Poloniae Historica, 3:710–14. Lwów: Akademia Umiejętności, 1878. [Google Scholar]
  3. Bielowski, August, ed. “Rocznik cystersów henrykowskich 970–1410.” In Monumenta Poloniae Historica, 3:699–704. Lwów: Akademia Umiejętności, 1878. [Google Scholar]
  4. Bielowski, August, ed. “Rocznik krzeszowski większy.” In Monumenta Poloniae Historica, vol. 3. Lwów: Akademia Umiejętności, 1878. [Google Scholar]
  5. Bielowski, August, ed. “Rocznik Traski.” In Monumenta Poloniae Historica, vol. 2. Lwów: Akademia Umiejętności, 1872. [Google Scholar]
  6. Bieniak, Janusz. “Heraldyka polska przed Długoszem. Uwagi problemowe.” In Polskie rycerstwo średniowieczne: Wybór pism, Bieniak, Janusz, 166–208. Kraków: Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana”, 2002. [Google Scholar]
  7. Bieniak, Janusz. “Wielkopolska, Kujawy, ziemie łęczycka i sieradzka: wobec problemu zjednoczenia państwowego w latach 1300–1306.” Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu 74, no. 2 (1969), ss. 344. [Google Scholar]
  8. Bieniak, Janusz. “Znaczenie polityczne koronacji Przemysła II.” In Orzeł Biały herb państwa polskiego, edited by Kuczyński Stefan Krzysztof, 33–52. Warszawa: DiG, 1996. [Google Scholar]
  9. Blaschke, Julius. Geschichte der Stadt Glogau und des Glogauer Landes. Glogau: Verlag der Buchhandlung Hellmann, 1913. [Google Scholar]
  10. Chutkowski, Janusz. Dzieje Głogowa. 2nd ed. Vol. 1. Legnica: Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1991. [Google Scholar]
  11. Dąbrowski, Jan. “Dzieje polityczne Śląska w latach 1290–1402.” In Od najdawniejszych czasów do roku 1400. Vol. 1 of Historia Śląska, edited by Stanisław Kutrzeba, 327–562. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1933. [Google Scholar]
  12. Deptuła, Czesław. “Filip biskup Fermo.” In Encyklopedia katolicka, 5:199–200. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1989. [Google Scholar]
  13. Długosz, Jan. Catalogus archiepiscoporum Gnesnensium, Catalogus episcoporum Cracoviensium, Series episcoporum Plocesium, Catalogus episcoporum Posnaniensium, Catalogus episcoporum Wladislaviensium, Catalogus episcoporum Wratislaviensium. Ed. Ignacy Polkowski and Żegota Pauli. Vol. 1 of Ioannis Dlugossii Senioris Canonici Cracoviensis Opera omnia, edited by Aleksander Przeździecki. Kraków, 1887. [Google Scholar]
  14. Gąsiorowski, Antoni, and Henryk Kowalewicz, eds. Zawiera dokumenty nr 401–773 z lat 1401–1415. Vol. 6 of Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982. [Google Scholar]
  15. Gerlic, Henryk. Kapituła głogowska w dobie piastowskiej i jagiellońskiej (1120–1526). Gliwice: Wydawnictwo NOTA, 1993. [Google Scholar]
  16. Gołąb, Kazimierz. “Biskup Filip z Fermo i jego statuty legackie z 1279 r.” Roczniki Historyczne 26 (1960): 255–64. [Google Scholar]
  17. Grodecki, Roman. “Dzieje polityczne Śląska do roku 1290.” In Od najdawniejszych czasów do roku 1400. Vol. 1 of Historia Śląska, edited by Stanisław Kutrzeba, 155–326. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1933. [Google Scholar]
  18. Grünhagen, Colmar. “Aus Bolkos I. Zeit. Kampfbereitschaft gegen Böhmen 1295, Bezwingung Breslaus 1296.” Zeitschrift des Vereins für Geschichte (und Alterthum) Schlesiens 41 (1907): 311–35. [Google Scholar]
  19. Grünhagen, Colmar, ed. Bis zum Jahre 1300. Vol. 3 of Regesten zur schlesischen Geschichte. Namens des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens. Codex Diplomaticus Silesiae 7. Breslau: Josef Max, 1886. [Google Scholar]
  20. Grünhagen, Colmar. “Thomas II., Bischof von Breslau 1270–1292.” In Allgemeine Deutsche Biographie, 38:69–71. Leipzig: Duncker et Humblot, 1894. [Google Scholar]
  21. Grünhagen, Colmar, and Konrad Wutke, eds. Regesten zur schlesischen Geschichte 1301–1315. Codex Diplomaticus Silesiae 16. Breslau: Josef Max, 1892. [Google Scholar]
  22. Gumowski, Marian. “Pieczęcie śląskie do końca XIV wieku.” In Od najdawniejszych czasów do roku 1400. Vol. 3 of Historia Śląska, edited by Władysław Semkowicz, 247–440. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1936. [Google Scholar]
  23. Heyne, Johann. Dokumentirte Geschichte des Bisthums und Hochstiftes Breslau. Vol. 1. Breslau: W. G. Korn, 1868. [Google Scholar]
  24. Hube, Romuald de. Antiquissimae constitutiones synodales provinciæ Gneznensis maxima ex parte nunc primum e codicibus manu scriptis typis mandatae. Petropoli: Typis II Sectionis Cancellariae Imperatoris, 1856. [Google Scholar]
  25. Irgang, Winfried. “Heinrich IV. und die Kirche.” In Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, edited by Krzysztof Wachowski, 31–37. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2005. [Google Scholar]
  26. Irgang, Winfried. “Die Jugendjahre Herzog Heinrichs IV. von Schlesien (†1290).” Zeitschrift für Ostforschung 35 (1986): 321–45. [Google Scholar]
  27. Irgang, Winfried, ed. Schlesisches Urkundenbuch. Vol. 3. Köln: Böhlau, 1984. [Google Scholar]
  28. Irgang, Winfried, ed. Schlesisches Urkundenbuch. Vol. 4. Köln: Böhlau, 1988. [Google Scholar]
  29. Irgang, Winfried, ed. Schlesisches Urkundenbuch. Vol. 5. Köln: Böhlau, 1993. [Google Scholar]
  30. Irgang, Winfried, ed. Schlesisches Urkundenbuch. Vol. 6. Köln: Böhlau, 1998. [Google Scholar]
  31. Irgang, Winfried. “Zur Kirchenpolitik der schlesischen Piasten im 13. Jahrhundert.” Zeitschrift für Ostforschung 27, no. 2 (1978): 221–40. https://doi.org/10.25627/19782723712. [Google Scholar]
  32. Jasiński, Kazimierz. Piastowie Świdniccy, Ziębiccy, Głogowscy, Żagańscy o Oleśniccy. Vol. 2 of Rodowód Piastów śląskich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975. [Google Scholar]
  33. Jasiński, Kazimierz. Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy. Vol. 1 of Rodowód Piastów śląskich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973. [Google Scholar]
  34. Jerzak, Norbert. Wielki spór biskupa Tomasza II z księciem Henrykiem IV Probusem o należne kościołowi prawa w latach 1272–1287. Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2022. [Google Scholar]
  35. Jurek, Tomasz. Dziedzic Królestwa Polskiego: Książę głogowski Henryk (1272–1309). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1993. [Google Scholar]
  36. Jurek, Tomasz. “Księstwo głogowskie pod rządami synów Konrada I (1273–1290).” Sobótka 42 (1987): 395–410. [Google Scholar]
  37. Jurek, Tomasz. “Przygotowania do koronacji Przemysła II.” In Przemysł II: odnowienie Królestwa Polskiego, edited by Jadwiga Krzyżaniakowa, 167–80. Poznań: Instytut Historii UAM, 1997. [Google Scholar]
  38. Kaczmarek, Michał. “Henryk z Wierzbna i Przecław z Pogorzeli – biskupi ordynariusze czasu przełomu.” In Ludzie śląskiego Kościoła katolickiego, edited by Krystyn Matwijowski, 15–20. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1994. [Google Scholar]
  39. Kogut, Mieczysław. Książę Władysław (1237–1270) arcybiskup Salzburga administrator apostolski we Wrocławiu. Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny, 2017. [Google Scholar]
  40. Liske, Franciszek Ksawery, ed. “Katalogi arcybiskupów gnieźnieńskich.” In Monumenta Poloniae Historica, vol. 3. Lwów: Polska Akademia Umiejętności, 1877. [Google Scholar]
  41. Łowmiański, Henryk. Początki Polski: Polityczne i społeczne procesy kształtowanie się narodu do początku wieku XIV. Vol. 6, bk. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. [Google Scholar]
  42. Maciejewski, Jacek. “Czas i okoliczności objęcia rządów przez biskupa krakowskiego Jana Muskatę.” Studia Historyczne 43, no. 2 (2000): 315–26. [Google Scholar]
  43. Maciejewski, Jacek. “‘Per totam terram equitando...’. Z badań nad itinerarium biskupów włocławskich w średniowieczu. Cz. 1. Do początku XIV wieku.” Nasza Przeszłość 90 (1998): 57–93. https://doi.org/10.52204/np.1998.90.57-93. DOI: https://doi.org/10.52204/np.1998.90.57-93 [Google Scholar]
  44. Maciejewski, Jacek. “Pochodzenie i kariera biskupa lubuskiego Wilhelma I z Nysy (1252–1273).” Roczniki Historyczne 68 (2002): 85–95. [Google Scholar]
  45. Maciejowski, Maciej. “Droga Jana Romki do biskupstwa wrocławskiego.” Studia z Dziejów Średniowiecza: Mieszczanie, wasale, zakonnicy 10 (2004): 97–125. [Google Scholar]
  46. Maciejowski, Maciej. Orientacje polityczne biskupów metropolii gnieźnieńskiej 1283–1320. Kraków: Avalon, 2007. [Google Scholar]
  47. Maciejowski, Maciej. “Polityczne i kościelne tło synodu wrocławskiego w 1290 r.” Studia z Dziejów Średniowiecza: Kaci, święci, templariusze 14 (2008): 205–13. [Google Scholar]
  48. Mandziuk, Józef. Średniowiecze: (do 1417 roku). Vol. 1, bk. 1 of Historia Kościoła katolickiego na Śląsku, 2nd ed. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2010. [Google Scholar]
  49. Markgraf, Hermann, and Johann Wilhelm Schulte, eds. Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Codex Diplomaticus Silesiae 14. Breslau: Josef Max, 1889. [Google Scholar]
  50. Montbach, Mortimer de. Statuta synodalia dioecesana Sanctae Ecclesiae Wratislaviensis. 2. ed., Wratislaviae: Nischkowsky, 1855. [Google Scholar]
  51. Mrozowicz, Wojciech. “Die mittelalterliche Geschichtsschreibung in Schlesien: Stand und Bedürfnisse im Bereich der Quelleneditionen.” In Die Geschichtsschreibung in Mitteleuropa: Projekte und Forschungsprobleme, edited by Jarosław Wenta, 203–27. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1999. [Google Scholar]
  52. Mularczyk, Jerzy. “Władysław książę Śląska, arcybiskup Salzburga (1237–1270).” Śląski Labirynt Krajoznawczy 6 (1994): 27–39. [Google Scholar]
  53. Nowakowski, Tomasz. Małopolska elita władzy wobec rywalizacji o tron krakowski w latach 1288–1306. 2nd ed. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP, 1993. [Google Scholar]
  54. Pawlaczyk, Anna, ed. “Rocznik kapituły poznańskiej.” Kronika Miasta Poznania 2 (1995): 98. [Google Scholar]
  55. Pfitzner, Josef. Bis zum Beginne der böhmischen Herrschaft. Vol. 1 of Besiedlungs-, Verfassungs- und Verwaltungsgeschichte des Breslauer Bistumslandes. Reichenberg i.B., 1926. [Google Scholar]
  56. Pietras, Tomasz. „Krwawy wilk z pastorałem”: Biskup krakowski Jan zwany Muskatą. Warszawa: Semper, 2001. [Google Scholar]
  57. Rodziewicz, Andrzej. “O dacie elekcji Jana Muskaty na biskupstwo krakowskie.” In Polska, Prusy, Ruś, edited by Błażej Śliwiński, 129–36. Gdańskie Studia z Dziejów Średniowiecza 2. Gdańsk, 1995. [Google Scholar]
  58. Samulski, Robert. Untersuchungen über die persönliche Zusammensetzung des Breslauer Domkapitels im Mittelalter bis zum Tode des Bischofs Nanker (1341). Vol. 1. Weimar: Böhlau, 1940. [Google Scholar]
  59. Sawicki, Jakub. Synody diecezji wrocławskiej i ich statuty. Vol. 10 of Concilia Poloniae: Źródła i studia krytyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1963. [Google Scholar]
  60. Semkowicz, Aleksander. Krytyczny rozbiór Dziejów polskich Jana Długosza (do roku 1384). Kraków: Akademia Umiejętności, 1887. [Google Scholar]
  61. Semkowicz, Władysław. “Nieznany testament Tomasza II biskupa wrocławskiego (1270–1292).” Collectanea Theologica 17, nos. 1–2 (1936): 263–72. [Google Scholar]
  62. Seppelt, Franz Xaver. “Die Anfänge der Wahlkapitulationen der Breslauer Bischöfe.” Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens 49 (1915): 192–222. [Google Scholar]
  63. Silnicki, Tadeusz. Dzieje i ustrój Kościoła katolickiego na Śląsku do końca w. XIV. Warszawa: Wydawnictwo „Pax”, 1953. [Google Scholar]
  64. Silnicki, Tadeusz. “Rola dziejowa Kościoła polskiego na Śląsku w wiekach XI–XIII.” In Z dziejów Kościoła w Polsce, Silnicki, Tadeusz, 201–50. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1960. [Google Scholar]
  65. Silnicki, Tadeusz, and Kazimierz Gołąb. Arcybiskup Jakub Świnka i jego epoka. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1956. [Google Scholar]
  66. Skupieński, Krzysztof. “Miejsce notariatu publicznego wśród środków realizacji programu politycznego arcybiskupa Jakuba Świnki.” Kwartalnik Historyczny (Warszawa) 96, nos. 3/4 (1989): 63–84. http://rcin.org.pl/dlibra/publication/edition/5511. [Google Scholar]
  67. Stelmach, Roman. “Dokumenty i kancelaria księcia śląskiego Władysława, arcybiskupa salzburskiego.” Acta Universitatis Wratislaviensis – Historia 106 (1993): 65–81. [Google Scholar]
  68. Stenzel, Gustav Adolf, ed. Urkunden zur Geschichte des Bisthums Breslau im Mittelalter. Breslau: Josef Max, 1854. [Google Scholar]
  69. Sułkowska-Kurasiowa, Irena, and Stanisław Kuraś, eds. 1342–1378. Vol. 2 of Bullarium Poloniae. Romae: École Française de Rome, 1985. [Google Scholar]
  70. Swieżawski, Aleksander. Przemysł – król Polski. Warszawa: DiG, 2006. [Google Scholar]
  71. Szymański, Józef. “Czy kanoniczna elekcja biskupa w Polsce w pierwszej połowie XIII w. była wolna?” In Kultura średniowieczna i staropolska, edited by Danuta Gawinowa, 615–23. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991. [Google Scholar]
  72. Theiner, Augustin, ed. Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae. Vol. 1. Romae: Typis Vaticanis, 1860. [Google Scholar]
  73. Tymieniecki, Kazimierz. “Jakub Świnka.” In Polski słownik biograficzny, edited by Władysław Konopczyński, 10:347–49. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990. [Google Scholar]
  74. Tymieniecki, Kazimierz. “Odnowienie dawnego Królestwa polskiego.” Kwartalnik Historyczny 34 (1920): 30–87. [Google Scholar]
  75. Wattenbach, Wilhelm. “Necrologium des Stifts Heinrichau. 2. Necrologium des Stifts Kamenz.” Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Altertumskunde Schlesiens 4 (1862): 278–337. [Google Scholar]
  76. Węclewski, Zygmunt, ed. “Kronika książąt polskich.” In Monumenta Poloniae Historica, 3:423–578. Lwów: Akademia Umiejętności, 1878. [Google Scholar]
  77. Włodarski, Bronisław. Polska i Czechy w drugiej połowie XIII i początkach XIV wieku (1250–1306). Lwów: Towarzystwo Naukowe, 1931. [Google Scholar]
  78. Wojciechowski, Zygmunt. “Ustrój polityczny Śląska.” In Od najdawniejszych czasów do roku 1400. Vol. 1 of Historia Śląska, edited by Stanisław Kutrzeba, 563–804. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1933. [Google Scholar]
  79. Zaccagnini, Guido, ed. Chartularium Studii Bononiensis. Vol. 7. Bologna: Presso l’Istituto per la storia dell’Universita di Bologna, 1923. [Google Scholar]
  80. Zaccagnini, Guido, ed. Chartularium Studii Bononiensis. Vol. 8. Bologna: Presso l’Istituto per la storia dell’Universita di Bologna, 1927. [Google Scholar]
  81. Zaccagnini, Guido, ed. Chartularium Studii Bononiensis. Vol. 11. Bologna: Presso l’Istituto per la storia dell’Universita di Bologna, 1937. [Google Scholar]
  82. Zachorowski, Stanisław. Rozwój i ustrój kapituł polskich w wiekach średnich. Kraków: Akademia Umiejętności, 1912. [Google Scholar]
  83. Zachorowski, Stanisław. “Wiek XIII i panowanie Władysława Łokietka.” In Do roku 1333. Vol. 1 of Dzieje Polski średniowiecznej, edited by Jerzy Wyrozumski, 195–410. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”; „Platan”, 1995. [Google Scholar]
  84. Żerelik, Rościsław. “Dokumenty i kancelaria Konrada II Garbatego, księcia żagańskiego.” Acta Universitatis Wratislaviensis: Historia 69 (1989): 33–72. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.