Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Vol. 32 No. 2 (2024)

Theology of spirituality

"Let us renew in ourselves, brothers, the beauty of the spiritual form." Sermons by Rich-ard of St Victor from His Liber exceptionum - Foreword and Polish Translation

DOI: https://doi.org/10.52097/wpt.8522  [Google Scholar]
Published: 2024-11-29

Abstract

This translation covers six sermons (from XVI to XXI) by Richard of St Victor (died 1173), one of the authors belonging to the school active in 12th-century Paris at the abbey of St Victor, which he included in the tenth book of the second part of his peculiar encyclopaedic work Liber exceptionum. The proposed translation of the sermons in question is accompanied by a selection of most indispensable concise remarks and a reprinted Latin textual version of the sermons so that the translation can be more easily compared with the original. The published sermons are an excellent example of a tropological reading of Sacred Scripture, i.e. its interpretation, which determines how a Christian should live, what their daily life praxis should look like. Thus, sermon XVI is a commentary to Ps 126(125):5, sermon XVII – to Ps 72(71):15, sermon XVIII – to Luke 1:31, sermon XIX – to Sir 44:16, sermon XX – to Sir 11:3, and finally sermon XXI – to Jer 17:14.

References

  1. Adam de Saint-Victor. Sekwencje. Edited by Łukasz Libowski and Agnieszka Strycharczuk. Translated by Tadeusz Gacia, Łukasz Libowski, Marta Helena Nowak, Agnieszka Strycharczuk, Adam Wilczyński, and Piotr Wilk. With an introduction by Patrice Sicard and Agnieszka Strycharczuk. With a foreword by Tadeusz Gacia. Lublin: Wydawnictwo Academicon, 2023. https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475520. [Google Scholar]
  2. Bajor, Wanda. “Doctor contemplationis et amoris. Ryszard ze św. Wiktora.” In Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, edited by Marcin Jan Janecki, Wanda Bajor, Dominique Poirel, and Łukasz Libowski. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2023. [w druku]. [Google Scholar]
  3. Bardski, Krzysztof. “Clavis Pseudo-Melitona z Sardes – wczesnośredniowieczny słownik po¬naddosłownej symboliki biblijnej.” Warszawskie Studia Teologiczne 20, no. 1 (2007): 95–101. [Google Scholar]
  4. Bardski, Krzysztof. Pokarm i napój miłości: Symbolizm w ponaddosłownej interpretacji Biblii w tradycji Kościoła. Rozprawy i Studia Biblijne 16. Warszawa: Vocatio, 2004. [Google Scholar]
  5. Bardski, Krzysztof. Słowo oczyma Gołębicy: Metodologia symboliczno-alegorycznej interpretacji Biblii oraz jej teologiczne i duszpasterskie zastosowanie. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 2007. [Google Scholar]
  6. Bardski, Krzysztof. “Wstęp.” In Średniowieczny słownik symboliki biblijnej: Pseudo-Garnier z Langres: Alegoryczne interpretacje całego Pisma Świętego, Pseudo-Garnier z Langres, edited, translated, and commented, with an introduction, by Krzysztof Bardski and Dominika Budzanowska-Weglenda, 11–31. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2023. [Google Scholar]
  7. Busch, Anja, John Nicols, and Franceso Zanella. “Patronage.” In Reallexikon für Antike und Christentum, edited by Georg Schöllgen, 26:1109–38. Stuttgart: A. Hiesermann, 2015. [Google Scholar]
  8. Châtillon, Jean. “Richard de Saint-Victor.” In Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire, edited by Marcel Viller, Ferdinand Cavallera, and Joseph de Guibert, 13:593–654. Paris: G. Beauchesne, 1987. [Google Scholar]
  9. Chojnacka, Paulina, and Marcin Jan Janecki. “De Verbo Dei Hugona ze św. Wiktora. Wprowadzenie i przekład.” Biblica et Patristica Thoruniensia 12, no. 3 (2019): 305–30. https://10.12775/bpth.2019.017. [Google Scholar]
  10. Emery, Kent. “Richard of St. Victor.” In A Companion to Philosophy in the Middle Ages, edited by Jorge J. E. Gracia and Timothy B. Noone, 588–94. Wiley-Blackwell, 2003. [Google Scholar]
  11. Eucheriusz z Lyonu. “Zasady rozumienia duchowego.” In Dzieła egzegetyczne: Zasady rozumienia duchowego: Wyjaśnienia, Eucheriusz z Lyonu, edited and translated, with an introduction, by Tomasz Skibiński, 39–106. Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 84. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2023. [Google Scholar]
  12. Feiss, Hugh, and Juliet Mousseau, eds. A Companion to the Abbey of Saint Victor in ¬Paris. Brill’s Companions to the Christian Tradition 79. Leiden: Brill, 2017. https://doi.org/10.1163/9789004351691. [Google Scholar]
  13. Gryz, Krzysztof. “Uczynki miłosierdzia względem ciała i duszy. Historia i praktyka.” Analecta Cracoviensia 48 (2017): 57–83. https://doi.org/10.15633/acr.2017. [Google Scholar]
  14. Konstan, David. “Friendship and Patronage.” In The Blackwell Companion to Latin Literature, edited by Stephen J. Harrison, 345–59. Oxford: Blackwell, 2005. [Google Scholar]
  15. Libowski, Łukasz. “Acharda ze św. Wiktora Kazanie o narodzeniu błogosławionej Maryi. Tłumaczenie z dodaniem najniezbędniejszych objaśnień.” Ateneum Kapłańskie 182, no. 1 (2024): 30–41. [Google Scholar]
  16. Libowski, Łukasz. “Ipsa quodammode ecclesia primum baptizatur. Hugona ze Świętego Wiktora spojrzenie na rzeczywistość sakramentu poświęcenia kościoła: piąta część drugiej księgi jego De sacramentis christianae fidei.” Liturgia Sacra. Liturgia – Musica – Ars 29, no. 1 (2023): 183–220. https://doi.org/10.25167/ls.4913. [Google Scholar]
  17. Libowski, Łukasz. “Ryszarda ze św. Wiktora O przedmiocie pisma światowego i boskiego (Liber exceptionum, cz. I, ks. II). Wstęp, przekład, komentarz.” Biblica et Patristica Thoruniensia 15, no. 4 (2023): 127–46. https://doi.org/10.12775/bpth.2022.021. [Google Scholar]
  18. Libowski, Łukasz. “Słudzy harmonii. Sekwencja Ex radice caritatis Adama ze św. Wiktora jako wiktoryński program życia.” In Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, edited by Marcin Jan Janecki, Wanda Bajor, Dominique Poirel, and Łukasz Libowski. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2023. [w druku]. [Google Scholar]
  19. Libowski, Łukasz. “Studeamus ergo, fratres, […] domum cordis nostri intrare. Kazanie adwentowe Ryszarda ze Świętego Wiktora [Liber exceptionum, II, X, 5].” Nowiny Raciborskie 29, no. 49 (2021): 8. [Google Scholar]
  20. Libowski, Łukasz. “Studeamus, fratres carissimi, studeamus tam gloriosae civitatis cives esse. Trzy kazania Ryszarda ze Świętego Wiktora z jego Liber exceptionum [II, X, 1–3] – wstęp, przekład, komentarz.” Littera Antiqua 15 (2020): 4–33. [Google Scholar]
  21. Libowski, Łukasz. “Zbieraj owoce Boskich ksiąg i nimi się tucz, od nich tyj! Ryszarda ze św. Wiktora kazanie XXII z jego Liber exceptionum – wstęp, przekład, komentarz.” Ateneum Kapłańskie. [w druku]. [Google Scholar]
  22. Libowski, Łukasz, and Piotr Wilk. “‘O, szczęśliwa oblubienico Boga, duszo człowieka sprawiedliwego!’. Kazania dziewiąte, dziesiąte i jedenaste Ryszarda ze Świętego Wiktora z jego Liber exceptionum – wstęp i przekład.” Przegląd Tomistyczny 28 (2022): 7–25. [Google Scholar]
  23. Libowski, Łukasz, and Piotr Wilk. “Ryszarda ze Świętego Wiktora Poczet cesarzy rzymskich od Konstantyna Wielkiego do Zenona, czyli przekład księgi ósmej z pierwszej części jego Libri exceptionum.” Łódzkie Studia Teologiczne 30, no. 4 (2022): 91–107. [Google Scholar]
  24. Libowski, Łukasz, and Piotr Wilk. “Ryszarda ze Świętego Wiktora Poczet cesarzy rzymskich od Oktawiana do Trajana, czyli przekład księgi szóstej z pierwszej części jego Libri exceptionum.” Łódzkie Studia Teologiczne 30, no. 1 (2021): 63–83. [Google Scholar]
  25. Libowski, Łukasz, and Piotr Wilk. “Ryszarda ze Świętego Wiktora Poczet cesarzy rzymskich od Trajana do Konstantyna Wielkiego, czyli przekład księgi siódmej z pierwszej części jego Libri exceptionum.” Łódzkie Studia Teologiczne 30, no. 3 (2021): 117–38. [Google Scholar]
  26. Libowski, Łukasz, and Mateusz Włosiński. “Nakazał zbudować sobie dom, by w nim odbywały się uroczystości zaślubin. Absalona ze Sprinckirsbach kazanie XL na poświęcenie kościoła.” Łódzkie Studia Teologiczne 32, no. 4 (2023): 171–96. https://doi.org/10.52097/lst.2023.4.171-196. [Google Scholar]
  27. Longère, Jean, ed. L’ abbaye parisienne de Saint-Victor au Moyen Age communications présentées au XIIIe Colloque d’ Humanisme Médiéval de Paris (1986–1988). Paris: Brepols, 1991. [Google Scholar]
  28. Majeran, Roman, and Jerzy Misiurek. “Ryszard ze Świętego Wiktora CRSA.” In Encyklopedia katolicka, edited by Edward Gigilewicz, 17:697–702. Lublin: TN KUL, 2012. [Google Scholar]
  29. Nicols, John. Civic Patronage in the Roman Empire. Mnemosyne, Bibliotheca Classica Batava 365. Leiden: Brill, 2014. https://doi.org/10.1163/9789004261716. [Google Scholar]
  30. Ortega y Gasset, José. “Dwie wielkie metafory (w dwusetną rocznicę urodzin Kanta).” In Dehumanizacja sztuki i inne eseje, Ortega y Gasset, José, translated by Piotr Niklewicz, 144–63. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, 1996. [Google Scholar]
  31. Pawlikowski, Tomasz. “Ryszard ze Świętego Wiktora.” In Powszechna encyklopedia filozofii, edited by Andrzej Maryniarczyk, 8:880–83. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2007. [Google Scholar]
  32. Poirel, Dominique, ed. L’ecole de Saint-Victor de Paris: Influence et Rayonnement du Moyen Age a l’Epoque Moderne. Bibliotheca Victorina 22. Turnhout: Brepols, 2010. [Google Scholar]
  33. Poirel, Dominique. “Przechadzając się po krużgankach u św. Wiktora… Prolog.” Trans. Marcin Jan Janecki. In Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, edited by Marcin Jan Janecki, Wanda Bajor, Dominique Poirel, and Łukasz Libowski. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2023. [w druku]. [Google Scholar]
  34. Poirel, Dominique. “Wprowadzenie do filozofii wiktoryńskiej.” Trans. Marcin Jan Janecki. In Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, edited by Marcin Jan Janecki, Wanda Bajor, Dominique Poirel, and Łukasz Libowski. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2023. [w druku]. [Google Scholar]
  35. Poirel, Dominique, Marcin Jan Janecki, Wanda Bajor, and Michal Buraczewski, eds. Omnium expetendorum prima est sapientia: Studies on Victorine Thought and Influence. Turnhout: Brepols, 2021. [Google Scholar]
  36. Pseudo-Garnier z Langres. Średniowieczny słownik symboliki biblijnej: Pseudo-Garnier z Langres: Alegoryczne interpretacje całego Pisma Świętego. Edited, translated, and commented, with an introduction, by Krzysztof Bardski and Dominika Budzanowska-Weglenda. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2023. [Google Scholar]
  37. Richard de Saint-Victor. Liber exceptionum: Texte critique avec introduction, notes et tables. Edited by Jean Châtillon. Textes Philosophiques du Moyen-Âge 5. Paris: J. Vrin, 1958. [Google Scholar]
  38. Ryszard ze Świętego Wiktora. “O początku i podziale sztuk.” Trans. Łukasz Libowski. In Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, edited by Marcin Jan Janecki, Wanda Bajor, Dominique Poirel, and Łukasz Libowski. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2023. [w druku]. [Google Scholar]
  39. Saller, Richard P. Personal Patronage under the Early Empire. Cambridge: Cambridge University Press, 2002. [Google Scholar]
  40. Skibiński, Tomasz. L’interpretazione della scrittura in Eucherio di Lione. Roma: Pontificia Università Lateranense, 1995. [Google Scholar]
  41. Stefańczyk, Andrzej P. “Pater familias.” Człowiek w Kulturze 22 (2011–12): 207–27. [Google Scholar]
  42. Vernet, Marguerite. “Les sermons in generali capitulo d’Absalon de Saint-Victor: Réflexions sur la prédication victorine de la fin du XIIe siècle.” In Omnium expetendorum prima est sapientia: Studies on Victorine Thought and Influence, edited by Dominique Poirel, Marcin Jan Janecki, Wanda Bajor, and Michal Buraczewski, 227–43. Turnhout: Brepols, 2021. [Google Scholar]
  43. Wallace-Hadrill, Andrew. Patronage in Ancient Society. London: Routledge, 1989. [Google Scholar]
  44. Wierdak, Damian. “Hugona ze św. Wiktora mediewistyczna «arcula memoriae»… w świetle klasycznego dyskursu wokół «pamięci».” Resovia Sacra 29 (2023): 617–32. https://doi.org/10.52097/rs.2022.617-632. [Google Scholar]
  45. Wilk, Piotr. “Przymioty świętego. Sermones VI–VIII Ryszarda ze św. Wiktora – wstęp, przekład, komentarz.” Łódzkie Studia Teologiczne 31, no. 4 (2022): 133–44. https://doi.org/10.52097/lst.2022.4.133-144. [Google Scholar]
  46. Wilk, Piotr. “Ryszard ze św. Wiktora, Sermo IV: Życie nasze jest jak morze – wstęp, komentarz, przekład.” Świdnickie Studia Teologiczne 19 (2022): 149–58. [Google Scholar]
  47. Wilk, Piotr. “To jest ten dom, w którym Chrystus chce się zatrzymać. Absalona ze Sprinckirsbach kazanie XXXIX na poświęcenie kościoła – przekład i komentarz.” Łódzkie Studia Teologiczne 32, no. 4 (2024): 245–60. https://doi.org/10.52097/lst.2023.4.254-260. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.