Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Częstochowskie Studia Teologiczne

Tom 49 (2022)

Rozprawy i artykuły – Studia historyczne

Działalność duchowieństwa częstochowskiego w okresie tzw. karnawału Solidarności w świetle materiałów SB

DOI: https://doi.org/10.53120/czst.2022.141-162  [Google Scholar]
Opublikowane: 20.12.2022

Abstrakt

Artykuł przedstawia działalność duchowieństwa diecezji częstochowskiej posługującego na obszarze województwa częstochowskiego w tzw. karnawale Solidarności (lato 1980 – 13 grudnia 1981). Ukazana ona została w świetle materiałów Służby Bezpieczeństwa. Funkcjonariusze aparatu represji zwracali uwagę na stosunek duchownych wobec Solidarności. Biskupi i księża na zaproszenie działaczy Solidarności odprawiali nabożeństwach, święcili sztandary, krzyże i obrazy, które zawieszano w szkołach i zakładach pracy. Władze diecezjalne starały się pozyskać poparcie Solidarność  w walce o swobodny dostęp na Jasną Górę, w dziedzinie budownictwa sakralnego, wznowienia wydawania tygodnika katolickiego „Niedziela”, powrotu symboli religijnych w miejscach publicznych. SB zwracała uwagę na wszelkie antypaństwowe działania duchowieństwa. Taki charakter miały przede wszystkim uroczystości religijno-patriotyczne organizowane wspólnie z Solidarnością w rocznicę ważnych wydarzeń historycznych, pielgrzymki na Jasną Górę,  jak również I Tydzień Kultury Chrześcijańskiej oraz nabożeństwa związane z zamachem na życie papieża Jana Pawła II  i chorobą i śmiercią prymasa Stefana Wyszyńskiego. Władze niepokoiło zaangażowanie członków Duszpasterstwa Akademickiego w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów działającym zarówno na Politechnice Częstochowskiej jak i w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie.  Aparat represji podjął szereg działań mających na celu przeciwdziałanie aktywności duchowieństwa częstochowskiego. Wykorzystując osobowe źródła informacji i agentów dążono do lojalizacji duchowieństwa i osłabiania jego związków z Solidarnością działającą w środowisku robotniczym i chłopskim.

Bibliografia

  1. Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Urząd do Spraw Wyznań, sygn.: 127/260; 127/261. [Google Scholar]
  2. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie MSW, sygn.: 1585/16770. [Google Scholar]
  3. Archiwum Kurii Metropolitalnej w Częstochowie, sygn.: 99/12 t. 2; 101/2; 101/3, 123/4; 123/7 [Google Scholar]
  4. Archiwum Państwowe w Częstochowie, Komitet Wojewódzki PZPR w Częstochowie, Sygn.: 1/VI/16 t. 14; 1/VII/16 t. 16; 1/VII/16 t. 17 [Google Scholar]
  5. Dekret o wznowieniu działalności Tygodnika Katolickiego Niedziela z 19 III 1981, „Okólnik Kurii Diecezjalnej w Częstochowie na miesiąc kwiecień 1981” . [Google Scholar]
  6. Dekret powołujący Zespół Redakcyjny Tygodnika Katolickiego „Niedziela” z 16 IV 1981, „Okólnik Kurii diecezjalnej w Częstochowie na miesiąc maj 1981”. [Google Scholar]
  7. „Postanowiono załatwić odmownie…”. Budownictwo sakralne w diecezji częstochowskiej (1957-1989). Wybór dokumentów, wstęp, wybór i opracowanie Andrzej Sznajder i ks. Władysław Piotr Wlaźlak, Katowice-Częstochowa-Rzeszów 2008. [Google Scholar]
  8. „Solidarność”, opozycja i opór społeczny w Regionie Częstochowskim w dokumentach Służby Bezpieczeństwa (1980-1990). Wybór dokumentów, wstęp, wybór i opracowanie W.P. Wlaźlak, Częstochowa 2012. [Google Scholar]
  9. Duda M., Świadectwo po latach. Mój udział w strajku częstochowskich studentów w roku 1981, „Niedziela” (2015), nr 50. [Google Scholar]
  10. Rotarski W., Dwa początki. Niezależne Zrzeszenie studentów w Częstochowie 1980-1990 (cz. I), „Gazeta Częstochowska” z 16-22 II 2006. [Google Scholar]
  11. Czas milczenia i czas mówienia. 75 lat Tygodnika Katolickiego Niedziela, red. I. Skubiś, Częstochowa 2001. [Google Scholar]
  12. Dąbrowski M., Lubelski Lipiec 1980, Lublin 2000. [Google Scholar]
  13. Duda M., Duszpasterstwo ludzi pracy w diecezji częstochowskiej w latach 1980-1992, [w:] Wiara i Niepodległość. Religijne i patriotyczne tradycje terenów diecezji sosnowieckiej (XIX-XX wiek), red. A. Dziurok, M. Trąba, Katowice-Sosnowiec-Warszawa 2019. [Google Scholar]
  14. Durka J., Historia jednej budowy. Sprawa przejścia podziemnego w okolicach Jasnej Góry w latach 1979-1980, [w:] Język. Religia. Tożsamość. W poszukiwaniu tożsamości, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, t. 8, Gorzów Wielkopolski 2012. [Google Scholar]
  15. Durka J., Historia powstania parafii w Myszkowie-Mijaczowie, [w:] Język doświadczenia religijnego, t. 6, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2014. [Google Scholar]
  16. Durka J., Sytuacja społeczno-polityczna na ziemi myszkowskiej przed i w czasie stanu wojennego w świetle materiałów PZPR, „Zeszyty Myszkowskie” 2017, nr 4. [Google Scholar]
  17. Durka J., Władze Polski „ludowej” wobec Jasnej Góry w latach 1945-1989, Warszawa-Katowice 2021; [Google Scholar]
  18. Holzer J., Solidarność 1980-1981, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  19. Kozłowski T., PZPR a „Solidarność” 1980-1981, [w:] PZPR a Solidarność 1980-1981. Tajne dokumenty Biura Politycznego, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  20. Łatka R., Episkopat Polski wobec współpracy duchowieństwa z opozycją solidarnościową 1980-1989 na tle relacji państwo-Kościół, [w:] Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976-1989), red. R. Łatka, Warszawa 2019. [Google Scholar]
  21. Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków Państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989, Warszawa 2019. [Google Scholar]
  22. Mikołajczyk M., Władza ludowa a diecezja częstochowska, Częstochowa 2000; [Google Scholar]
  23. Mikołajczyk M., Problemy religijno-moralno-społeczne diecezji częstochowskiej w latach 1945-1989 wynikające z ówczesnej sytuacji politycznej, Częstochowa 2002. [Google Scholar]
  24. Miroszewski K., Woźniczka Z., „Solidarność” w Częstochowie jako główna siła opozycyjna w latach osiemdziesiątych, [w:] Częstochowy drogi ku niepodległości, red. R. Szwed, W. Palus, Częstochowa 1998. [Google Scholar]
  25. Nowakowska-Majcher M., Opozycja w regionie częstochowskim 1981-1989. Kalendarium 1980-1989, Częstochowa 2009. [Google Scholar]
  26. Paczkowski A., Droga do „mniejszego zła”. Strategia i taktyka obozu władzy Lipice 1980 – styczeń 1982, Kraków 2002. [Google Scholar]
  27. Rotarski W., NSZZ „Solidarność” Region Częstochowa, [w:] Solidarność 1980-1989, t. 6: Polska południowa, red. Ł. Kamiński i G. Waligóra, Warszawa 2010. [Google Scholar]
  28. Rutkowski K., Powstanie NSZZ „Solidarność” w Radomsku i pierwsze miesiące jego działalności (do 31 grudnia 1980 r.), „Zeszyty Radomszczańskie” 5 (2011). [Google Scholar]
  29. Sznajder A., Budownictwo kościołów w diecezji częstochowskiej w latach 1945-1989, Katowice 2016. [Google Scholar]
  30. Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003. [Google Scholar]
  31. https://przystanekhistoria.pl/pa2/biblioteka-cyfrowa/katalogi-wystaw/25624,Twarze-czestochowskiej-bezpieki.html [ 22.04.2021 r.] [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.