Aller directement au menu principal Aller directement au contenu principal Aller au pied de page
Częstochowskie Studia Teologiczne

Vol. 52 (2025): Księga Pamiątkowa z okazji 100. lecia archidiecezji częstochowskiej

Artykuły naukowe

Diecezja częstochowska w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945

DOI: https://doi.org/10.53120/czst.2025.55-102  [Google Scholar]
Publiée: 2025-12-25

Résumé

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych aspektów dziejów diecezji częstochowskiej w okresie II wojny światowej. Zaprezentowano rządy diecezją sprawowane przez jej ordynariusza biskupa Teodora Kubinę i jego współpracowników oraz los najważniejszych instytucji diecezjalnych: kurii diecezjalnej, Częstochowskiego Seminarium Duchownego w Krakowie, Domu Księzy Emerytów i Tygodnika Katolickiego „Niedziela”. Aby utrzymać jedność z parafiami wcielonymi do Rzeszy biskup Kubina ustanowił delegatów i komisarzy biskupich. Opisano prześladowanie duchowieństwa.  Ustalono, że w czasie II wojny światowej zginęło 62 kapłanów częstochowskich, w tym 50 w obozach koncentracyjnych. Podano również najważniejsze straty materialne. Zwrócono również uwagę na różne formy duszpasterstwa. Kapłani częstochowscy pełnili funkcję kapelanów w Wojsku Polskim i w oddziałach podziemia niepodległościowego. Największe restrykcje w zakresie duszpasterstwa parafialnego funkcjonowały w Warthegau. Duchowni prowadzili tajne nauczanie. Wiele uwagi poświęcono działalności dobroczynnej. Największe zasługi na tym polu miały siostry zakonne prowadzące kuchnie ludowe,  domy dziecka,  akcje dożywiania więźniów.  Aktem wielkiej odwagi  ze strony m. in. ks. Bolesława Wróblewskiego, ks. Mieczysława Zawadzkiego i s. Teresy Kierocińskiej było niesienie pomocy ludności żydowskiej.

Références

  1. Archiwum Akt Nowych w Warszawie [Google Scholar]
  2. Urząd do Spraw Wyznań [Google Scholar]
  3. sygn.: 127/330 [Google Scholar]
  4. Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej im. ks. Walentego Patykiewicza w Częstochowie [Google Scholar]
  5. Akta personalne [Google Scholar]
  6. Sygn.: 57, 176, 227 [Google Scholar]
  7. Księgi biskupie [Google Scholar]
  8. Sygn.: 1 [Google Scholar]
  9. Teki Patykiewicza [Google Scholar]
  10. Sygn.: TP/AD I-4, TP/AD IV-5 [Google Scholar]
  11. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach [Google Scholar]
  12. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu [Google Scholar]
  13. sygn. 31/09/Zn t. 1-2 [Google Scholar]
  14. Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Katowicach/Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach [Google Scholar]
  15. sygn.: 03/352, 0040/64 t. 1 [Google Scholar]
  16. Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie [Google Scholar]
  17. sygn. AXII86/30/56 [Google Scholar]
  18. Archiwum Kurii Metropolitalnej w Częstochowie [Google Scholar]
  19. Sygn.: 22/1, 100/58 t. 1-2, 100/60 t. 1-2, 100/90, 100/133, 133/355, 133/242, 150/71, 151/2 [Google Scholar]
  20. Archiwum Państwowe w Częstochowie [Google Scholar]
  21. Polski Komitet Opiekuńczy w Częstochowie [Google Scholar]
  22. sygn.: 4 [Google Scholar]
  23. Archiwum Państwowe w Kielcach [Google Scholar]
  24. Kuratorium Okręgu Szkolnego Kieleckiego [Google Scholar]
  25. sygn.: 166 [Google Scholar]
  26. Archiwum Państwowe w Łodzi Oddział w Sieradzu [Google Scholar]
  27. Urząd Wojewódzki w Sieradzu [Google Scholar]
  28. sygn.: 1127 [Google Scholar]
  29. Archiwum Parafialne w Będzinie [Google Scholar]
  30. Kronika parafialna z lat 1924-1970 [Google Scholar]
  31. Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. Broni Kazimierza Sosnkowskiego w Warszawie Rembertowie [Google Scholar]
  32. Centralne Archiwum Wojskowe [Google Scholar]
  33. sygn.: TAP 1595/76/389 [Google Scholar]
  34. Biskup Teodor Kubina (1880-1951). Listy pasterskie – Orędzia – Odezwy, oprac. M. Duda, Częstochowa 2023. [Google Scholar]
  35. Bóg i Jego polska owczarnia w dokumentach 1939-1945, oprac. K. Jasiewicz, Warszawa-Londyn 2009. [Google Scholar]
  36. Kapelani wrześniowi. Służba duszpasterska w Wojsku Polskim w 1939 r. Dokumenty, relacje, opracowania, red. W. J. Wysockiego, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  37. Relacje kościelno-państwowe na przykładzie diecezji częstochowskiej. Dokumenty (1945-1953), wstęp, redakcja i opracowanie ks. W.P. Wlaźlak, t. 1, Rzeszów 2019. [Google Scholar]
  38. Represje wobec duchowieństwa górnośląskiego w latach 1939-1956 w dokumentach, wybór, wstęp i opracowanie K. Banaś i A. Dziurok, Katowice 2003. [Google Scholar]
  39. Wspomnienia [Google Scholar]
  40. Chmielarski W., Okupacyjny okres pracy duszpasterskiej w Krzepicach ks. inf. Stanisława Grzybka, [w:] Przeszedł przez życie dobrze czyniąc, red. A. Długosz, Z. Małecki, Częstochowa 2003, s.68-72. [Google Scholar]
  41. Frontczyk M., Zatrzymać uciekający czas, [w:] Księża Caritas. Wspomnienia, Warszawa 1984, s. 366-390. [Google Scholar]
  42. Kapuściński J., Wspomnienia ks. Serafina Opałki (1911-1986) z czasów drugiej wojny światowej, [w:] Wspomnienia wojenne 1939-1945 księży diecezji częstochowskiej, oprac. J. Kapuściński, J. Związek, Częstochowa 2012, s. 223-278. [Google Scholar]
  43. Kostrzewski P., Wspomnienia ks. Franciszka Wtorkiewicza z okresu posługi duszpasterskiej w parafii Rudlice (1932-1952), „Veritati et Caritati” 2 (2014), s. 411-425. [Google Scholar]
  44. Kostrzewski P., Wspomnienia ks. Wincentego Przygodzkiego z pobytu w obozie przejściowym na Radogoszczu k. Łodzi (11 listopada 1939 stycznia 1940), „Rocznik Wieluński” 19 (2019), s. 109-121. [Google Scholar]
  45. Kostrzewski P., Wspomnienia wojenne kapłanów diecezji częstochowskiej – Bolesława Lisa i Wincentego Śliwińskiego (1939-1945), [w:] Blisko i Daleko. Sympozjum regionalistów – Praszka 2023, red. D. Kasprzyk, Z. Włodarczyk, Wieluń-Praszka 2024, s. 83-94. [Google Scholar]
  46. Marchewka A., „…Nadejdzie kiedyś dzień wolności”. Wspomnienia, oprac. A. Srokosz-Sojka, Częstochowa 2008. [Google Scholar]
  47. Rybicki S., Pod znakiem lwa i kruka. Fragmenty wspomnień z lat okupacji, Warszawa 1965. [Google Scholar]
  48. Smogorzewski J., Byłem kapelanem powstańczym, [w:] Księża Caritas. Wspomnienia, Warszawa 1984, s. 350-365. [Google Scholar]
  49. Trepka A., Z ks. Stanisławem Grzybkiem nad Liswartą i Prosną (1942-1945), [w:] Przeszedł przez życie dobrze czyniąc, red. A. Długosz, Z. Małecki, Częstochowa 2003, s. 53-67. [Google Scholar]
  50. Związek J., Wspomnienia ks. Józefa Kubicy (1911-1952) o pracy duszpasterskiej w powiecie wieluńskim w okresie okupacji hitlerowskiej, [w:] Wspomnienia wojenne 1939-1945 księży diecezji częstochowskiej, oprac. J. Kapuściński, J. Związek, Częstochowa 2012, s. 123-155. [Google Scholar]
  51. Związek J., Wspomnienia ks. Józefa Pruchnickiego (1894-1963) o pracy duszpasterskiej w powiecie wieluńskim w okresie okupacji hitlerowskiej, [w:] Wspomnienia wojenne 1939-1945 księży diecezji częstochowskiej, oprac. J. Kapuściński, J. Związek, Częstochowa 2012, s. 279-313. [Google Scholar]
  52. Batawia S., Zagłada chorych psychicznie, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce” 3 (1947), s. 91-106. [Google Scholar]
  53. Bąbiński H., Częstochowskie Seminarium Duchowne w latach II wojny światowej, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne” (1969), 3-6, s. 74-78. [Google Scholar]
  54. Bębnik G., O Wieluniu głos przeciwny, „Arcana” (2008) 81-82, s. 196-202. [Google Scholar]
  55. Bober S., Udział żeńskich zgromadzeń zakonnych w ratowaniu Żydów w czasie Holokaustu na przykładzie Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Sosnowcu, [w:] Wieluń miastem wzrastania. Materiały z sesji naukowej z okazji 500-lecia kościoła św. Barbary w Wieluniu oraz 130. rocznicy urodzin Czcigodnej Sługi Bożej Matki Teresy Kierocińskiej, red. J. Książek, Wieluń 2017, s. 111-120. [Google Scholar]
  56. Bojarska B., Napaść hitlerowskiego lotnictwa na Wieluń, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce” 27 (1977), s. 13-25. [Google Scholar]
  57. Ceglarek R., Katechizacja w diecezji częstochowskiej w okresie pasterskiej posługi biskupa Teodora Kubiny (1926-1951), Częstochowa 2008. [Google Scholar]
  58. Dubicki T., Wojsko polskie w Rumunii w latach 1939-1941, Warszawa 1994. [Google Scholar]
  59. Duda M., Patriarcha Będziński. Ks. Wincenty Mieczysław Zawadzki 1894-1975, Będzin 2016. [Google Scholar]
  60. Durka J., „Freston” – brytyjska misja wojskowa SOE w Polsce. Przygotowania-przebieg-fiasko, „Zeszyty Historyczne” 161 (2007), s. 97-121. [Google Scholar]
  61. Emmerling M., Luftwaffe nad Polską 1939, Gdynia 2000. [Google Scholar]
  62. Epstein C., Wzorcowy nazista. Arthur Greiser i okupacja Kraju Warty, tłum. J. Włodarczyk, Wrocław 2010. [Google Scholar]
  63. Grządzielski Z., Pietrzykowski J., Polentumstrager. Dzieje nauczycieli na ziemi częstochowskiej (1939-1945), Katowice 1988. [Google Scholar]
  64. Grządzielski Z., Życie miasta pod okupacją niemiecką, [w:] Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego w czasach Polski Odrodzonej i drugiej wojny światowej 1918-1945, t. 3, red. R. Szwed, Częstochowa 2006, s. 437-460. [Google Scholar]
  65. Kęsik K., Emigracyjna działalność ks. Szczepana Walkowskiego – kapłana diecezji częstochowskiej (1912-1969), „Studia Polonijne” 43 (2022), s. 337-362. [Google Scholar]
  66. Kłakus M., Myszor J., Kapelani Wojska Polskiego w oflagu w Rotenburgu (XII 1939-IV 1940) – historia jednej fotografii, „Archiwa Biblioteki Muzea Kościelne” 2021, t. 115, s. 175-196. [Google Scholar]
  67. Kołodziejczyk M., Alumni i neoprezbiterzy Częstochowskiego Seminarium Duchownego w Krakowie w latach 1926-1974, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 2 (1974), s. 181-200. [Google Scholar]
  68. Kostrzewski P., Kontakty biskupa Teodora Kubiny z duchowieństwem i wiernymi diecezji częstochowskiej w tzw. Kraju Warty w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945, „Veritati et Caritati” 6 (2016), s. 161-194. [Google Scholar]
  69. Kostrzewski P., Ks. Stanisław Grzybek – organizator tajnego nauczania dla dzieci i młodzieży z Krzepic i okolicy, „Częstochowski Biuletyn Oświatowy” (2012) 3, s. 75-77. [Google Scholar]
  70. Kostrzewski P., Represje wobec diecezji częstochowskiej w tzw. Kraju Warty w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945, Łomianki 2023. [Google Scholar]
  71. Kostrzewski P., Warunki pracy duszpasterskiej w powiecie wieluńskim w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945, „Limes. Studia i Materiały z Dziejów Europy Środkowo-Wschodniej” (2021) 14, s. 63-99. [Google Scholar]
  72. Kostrzewski P., Więź biskupa Teodora Kubiny z Zagłębiem Dąbrowskim w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945, [w:] Wiara i Niepodległość. Religijne i patriotyczne tradycje terenów diecezji sosnowieckiej (XIX-XX wiek), red. A. Dziurok, ks. M. Trąba, Katowice-Sosnowiec-Warszawa 2019, s. 263-298. [Google Scholar]
  73. Kostrzewski P., Wojenne losy zakonów i zgromadzeń zakonnych w powiecie wieluńskim w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945, „Rocznik Wieluński” 16 (2016), s. 189-204. [Google Scholar]
  74. Kostrzewski P., Życie codzienne duchowieństwa diecezji częstochowskiej na ziemiach wcielonych do Rzeszy w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945, [w:] Wspólnoty ludzkie, red. Agata Fijuth-Dudek, M. Kruszyński, Siedlce 2024, s. 82-103. [Google Scholar]
  75. Kościów K., Sąd biskupi diecezji częstochowskiej, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 2 (1974), s. 145-148. [Google Scholar]
  76. Ksiądz Infułat Władysław Karlik, oprac. E. Gotszald, Kraków-Częstochowa 2000. [Google Scholar]
  77. Księga Sapieżyńska, t. 2, red. J. Wolny, R. Zawadzki, Kraków 1986. [Google Scholar]
  78. Kulesza W., Zbrodnia i sprawcy. Bombardowanie Wielunia w dniu 1 IX 1939 r. w świetle akt Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, [w:] Wieluń miastem pokoju i pojednania. Centralne obchody 65. rocznicy wybuchu II wojny światowej i dnia weterana 1 września 2004 r., red. B. Abramek, J. Książek, Wieluń 2004, s. 13-16. [Google Scholar]
  79. Kurkowski K, Dopisek o rodzinie Pomorskich w Chełmie, „Zeszyty Radomszczańskie” 24 (2025), s. 199-204. [Google Scholar]
  80. Łuczak Cz., Arthur Greiser. Hitlerowski władca w Wolnym Mieście Gdańsku i w Kraju Warty, Poznań 1997. [Google Scholar]
  81. Łuczak Cz., Kraj Warty 1939-1945. Studium historyczno-gospodarcze okupacji hitlerowskiej, Poznań 1972. [Google Scholar]
  82. Madajczyk Cz., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 1-2, Warszawa 1970. [Google Scholar]
  83. Marecki J., Misterium iniquitatis. Osoby duchowne i zakonne obrządku łacińskiego zamordowane przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1939-1945, Kraków 2020. [Google Scholar]
  84. Namysło A., Po tej stronie był również Człowiek. Mieszkańcy przedwojennego województwa śląskiego z pomocą Żydom w okresie II wojny światowej, Katowice-Warszawa 2021. [Google Scholar]
  85. Nowak T. A., Opieka społeczna sprawowana przez lokalne struktury Rady Głównej Opiekuńczej w powiecie radomszczańskim w latach II wojny światowej, „Zeszyty Radomszczańskie” 24 (2025), s. 141-198. [Google Scholar]
  86. Odziemkowski J., Frątczak S. Z., Polskie duszpasterstwo wojskowe, Warszawa 1996. [Google Scholar]
  87. Olejnik T., Wieluń – polska Guernica, Wieluń 2009. [Google Scholar]
  88. Olejnik T., Zniszczenie miasta Wielunia 1 IX 1939 r. przez hitlerowskie lotnictwo w świetle literatury i źródeł, [w:] Wieluń miastem pokoju i pojednania. Centralne obchody 65. rocznicy wybuchu II wojny światowej i dnia weterana 1 września 2004 r., red. B. Abramek, J. Książek, Wieluń 2004, s. 45-54. [Google Scholar]
  89. Olejnik T., Zbrodnie Wehrmachtu popełnione na ludności cywilnej powiatu wieluńskiego w okresie od 1 września do 25 października 1939 r., [w:] T. Olejnik, Historia – moja miłość, Wieluń 2019, s. 151-164. [Google Scholar]
  90. Pazera W., Maria Rynkiewicz (1895-1993), [w:] Słownik biograficzny ziemi częstochowskiej, t. 1, red. A.J. Zakrzewski, Częstochowa 1998, s.128-130. [Google Scholar]
  91. Pietrzykowski J., Hitlerowcy w powiecie częstochowskim 1939-1945, Katowice 1972. [Google Scholar]
  92. Pietrzykowski J., Walka i męczeństwo. Z wojennych dziejów duchowieństwa diecezji częstochowskiej (1939-1945), Warszawa 1981. [Google Scholar]
  93. Pietrzykowski J., Cień swastyki nad Jasną Górą. Częstochowa w okresie hitlerowskiej okupacji 1939-1945, Katowice 1985. [Google Scholar]
  94. Rojkowie M. i F., Ocalić od zapomnienia. Szkice z dziejów Bolesławca nad Prosną, Kraków 2007. [Google Scholar]
  95. Rosenbaum S., „Niemcy zabili księdza”. Sprawa śmierci ks. Romualda Kapkowskiego z Boru Zapilskiego, [w:] Częstochowskie Kościoły wobec systemów totalitarnych 1939-1989, red. B. Kapuściak, Katowice-Warszawa 2023, s. 71-100. [Google Scholar]
  96. Serwański E., Wielkopolska w cieniu swastyki, Warszawa 1970. Jastrząb Ł., Archidiecezja poznańska w czasie okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Poznań 2012. [Google Scholar]
  97. Sikorski R., Pomoc uchodźcom z Warszawy przez Polski Komitet Opiekuńczy w Częstochowie po powstaniu w latach 1944-1945, „Ziemia Częstochowska” 41 (2015), s. 59-75. [Google Scholar]
  98. Sipowicz K., Prześladowania religijne w Kraju Warty. Represje wobec Polaków i duchowieństwa polskiego a polityka wyznaniowa rządu III Rzeszy 1919-1945, Łódź 2016. [Google Scholar]
  99. Stanaszek B., Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej w latach 1945-1967, t. 1: problematyka personalno-organizacyjna, Sandomierz 2006. [Google Scholar]
  100. Szyling J., Polityka okupanta hitlerowskiego wobec Kościoła katolickiego 1939-1945 tzw. Okręgi Rzeszy: Gdańsk-Prusy Zachodnie, Kraj Warty i regencja katowicka, Poznań 1970. [Google Scholar]
  101. Śmigiel K., Kościół katolicki w tzw. Okręgu Warty 1939-1945, Lublin 1979. [Google Scholar]
  102. Tomczyk Cz., Częstochowskie Seminarium Duchowne w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 3 (1975), s. 39-62. [Google Scholar]
  103. Tomczyk Cz., Diecezja częstochowska w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945, [w:] Studia z historii Kościoła w Polsce, red. H. E. Wyczawski, t. 4, Warszawa 1978, s. 207-515. [Google Scholar]
  104. Walicki J., Kuria diecezjalna w Częstochowie, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 2 (1974), s. 87-104. [Google Scholar]
  105. Wieluń 1 IX 1939, red. J. Żelazko, A. Ossowski, Łódź 2009. [Google Scholar]
  106. Wlaźlak W., Duszpasterstwo wojskowe w diecezji częstochowskiej, „Ziemia Częstochowska” 32 (2005), s. 101-115. [Google Scholar]
  107. Wlaźlak W., Rozwój sieci parafialnej i dekanalnej w diecezji częstochowskiej na przestrzeni jej historii, [w:] Błogosławione choć trudne czasy. Siedemdziesięciopięciolecie Kościoła Częstochowskiego, red. J. Kowalski, Częstochowa 2000, s. 161-196. [Google Scholar]
  108. Wlaźlak W., Życie religijne diecezji częstochowskiej na pograniczu generalnej Guberni i Kraju Warty, „Biuletyn Instytutu Filozoficzno-Historycznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie” (1999) 17, s. 22-31. [Google Scholar]
  109. Wójcicki J., Tajne nauczanie w Częstochowie w okresie okupacji (1939-1945), Częstochowa 1969. [Google Scholar]
  110. Wójcicki J., Tajne nauczanie w Częstochowie w okresie okupacji 1939-1945, [w:] Materiały do dziejów nauczania i wychowania, red. J. Mikołajtis, J. Wójcicki, Częstochowa 1970, s. 66-96. [Google Scholar]
  111. Wróbel E., Zofia Kossak i Częstochowa. Dopowiedzenia, [w:] Nowe Ślady. Zofia Kossak odkryta w Częstochowie, red. L. Dudkiewicz, Częstochowa 2019, s. 87-106. [Google Scholar]
  112. Związek J., Apel biskupa Teodora Kubiny do katolików Częstochowy w sprawie pomocy dla ludności stolicy wypędzonej po powstaniu warszawskim, [w:] Teologia i życie, red. M. Duda, Częstochowa 1994, s. 509-516. [Google Scholar]
  113. Związek J., Aresztowanie i męczeństwo kapłanów ziemi wieluńskiej w okresie okupacji hitlerowskiej, „Rocznik Wieluński” 2 (2002), s. 5-36. [Google Scholar]
  114. Związek J., Diecezja częstochowska w latach okupacji hitlerowskiej (1939-1945), [w:] Wspomnienia wojenne 1939-1945 księży diecezji częstochowskiej, oprac. J. Kapuściński, J. Związek, Częstochowa 2012, s. 17-44. [Google Scholar]
  115. Związek J., Diecezja częstochowska w okresie okupacji hitlerowskiej (1939-1945), [w:] Błogosławione choć trudne czasy. Siedemdziesięciopięciolecie Kościoła Częstochowskiego, red. J. Kowalski, Częstochowa 2000, s.75-98. [Google Scholar]
  116. Związek J., Diecezja częstochowska, [w:] Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939-1945, red. Z. Zieliński, Warszawa 1982, s. 187-217. [Google Scholar]
  117. Związek J., Duchowieństwo częstochowskie w okresie dwóch wojen światowych i w latach powojennych, „Ziemia Częstochowska” 41 (2015), s. 77-106. [Google Scholar]
  118. Związek J., Działalność duszpasterska na pograniczu Generalnej Guberni i tzw. ziem wcielonych do III Rzeszy w l. 1939-1945. Diecezja częstochowska w okresie okupacji hitlerowskiej, „Saeculum Christianum” 2 (1995) 1, s. 39-66. [Google Scholar]
  119. Związek J., Działalność wydawnicza Kurii Diecezjalnej w Częstochowie, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 2 (1974), s. 105-143. [Google Scholar]
  120. Związek J., Działania wojsk hitlerowskich w pierwszych dniach II wojny światowej wobec Kościoła katolickiego na ziemi częstochowskiej i wieluńskiej, [w:] 70 rocznica Bitwy pod Mokrą i wybuch II wojny światowej na Ziemi Kłobuckiej, Kłobuck 2009, s. 85-105. [Google Scholar]
  121. Związek J., Martyrologium kapłanów diecezji częstochowskiej w czasie II wojny światowej, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 4 (1976), s.185-300. [Google Scholar]
  122. Związek J., Odezwy biskupa częstochowskiego dra Teodora Kubiny po pogromie kieleckim, [w:] Żydzi Częstochowianie. Współistnienie, Holocaust, Pamięć, red. J. Mizgalski, Częstochowa 2006, s. 213-225. [Google Scholar]
  123. Związek J., Per aspera ad astra. Życie i działalność ks. Bonawentury Metlera, „Ziemia Częstochowska” 23 (1996), s. 11-30. [Google Scholar]
  124. Związek J., Represje wobec duchowieństwa diecezji częstochowskiej w latach 1939-1945, [w:] Martyrologia duchowieństwa polskiego 1939-1945, red. B. Bejze, A. Galiński, Łódź 1993, s. 75-84. [Google Scholar]
  125. Związek J., Społeczno-patriotyczna działalność ks. Józefa Pruchnickiego (1894-1963,) [w:] Si vis pacem, para bellum. Bezpieczeństwo i polityka Polski. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Tadeuszowi Dubickiemu, red. R. Majzner, Częstochowa-Włocławek 2013, s. 1029-1048. [Google Scholar]
  126. Związek J., Straty diecezji częstochowskiej w okresie okupacji hitlerowskiej (1939-1945), „Częstochowskie Studia Teologiczne” 2 (1974), s. 315-366. [Google Scholar]
  127. Związek J., Z dziejów Częstochowskiego Seminarium Duchownego w Krakowie (1926-1991), „Veritati et Caritati” 6 (2016), s. 349-419. [Google Scholar]
  128. Związek J., Z dziejów nauczania religii w diecezji częstochowskiej (1925-2005), [w:] Jubileusz 80-lecia działalności katechetycznej w Kościele Częstochowskim (1925-2005), red. N. Pikuła, Kraków-Częstochowa 2005, s. 23-67. [Google Scholar]
  129. Źródlak W., Obóz przejściowy na Radogoszczu, [w:] Obozy hitlerowskie w Łodzi, red. A. Głowacki, S. Abramowicz, Łódź 1998, s. 59-100. [Google Scholar]
  130. Dziubek M., Biogram ks. Stanisława Grunwalda [w:]http://sosienki.auschwitzmemento.pl/pl/zolnierze-oddzialu-ak-sosienki/zolnierze-ak-sosienki/57.html (dostęp 10 IV 2020r.) [Google Scholar]
  131. Szymański G., Przypadek księdza z Ostrówka, https://www.tugazeta.pl/1,przypadek-ksiedza-z-ostrowka,46106.html (dostęp 18 VII 2015 r.) [Google Scholar]

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.

Articles similaires

1 2 > >> 

Vous pouvez également Lancer une recherche avancée de similarité pour cet article.