Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 118 (2012): Nasza Przeszłość

Artykuły

Polisa na życie wieczne. Zagadnienie miłosierdzia w testamentach czasów saskich

  • Bożena Popiołek
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2012.118.143-156  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2012

Abstrakt

Miłosierdzie było jedną z głównych idei życia społecznego i religijnego w czasach nowożytnych. Znaczącą rolę w propagowaniu tej idei odegrała przypowieść o Sądzie Ostatecznym. Podszyty strachem przed wiecznym potępieniem, otworzył miejsce zbawienia, dzięki wierze w nieograniczoną miłość Boga i dobre uczynki. Idea dobrych uczynków praktykowanych w formie jałmużny, pobożnych zapisów i szeroko rozumianej miłości jako warunków życia wiecznego, stała się dla katolików drogą prowadzącą do zbawienia. Świadczą o tym liczne źródła z obszaru dawnej kultury pogrzebowej, takie jak testamenty, księgi dobrej śmierci czy oracje pogrzebowe. Miłosierdzie jawi się jako imperatyw religijny wynikający z wiary w Bożą miłość i moc rozgrzeszenia oraz forma współczucia dla cierpienia bliźniego, z której rodzi się chęć bezinteresownej pomocy chorym, ubogim, cierpiącym i – przede wszystkim – dusze grzeszników oczekujących pomocy w czyśćcu. Ideę tę należy traktować jako formę indywidualnej dobroczynności spadkodawcy, w której indywidualna hojność wzmocniona motywacją religijną stała się swoistą apoteozą ubóstwa. W testamentach odnajdziemy jeszcze inną formę miłosierdzia w postaci wzajemnych stosunków między spadkodawcą a jego bliskimi, w których szuka on przebaczenia wyrządzonych krzywd i miłosiernie wybacza krzywdy, jakie doznał. Osobną kategorią miłosierdzia odnajdywaną w testamentach jest biblijny charakter Syna marnotrawnego, proszącego o przebaczenie u własnego ojca, który – jak Bóg Sędzia i Zbawiciel – okazuje swoje miłosierdzie i wpuszcza go z powrotem do ojcowskiego domu.

Bibliografia

  1. Bogucka Maria, Z problematyki form życia „marginesu mieszczańskiego” w Gdańsku połowy XVII w., „Zapiski Historyczne”, R. XXXVIII/1973, z. 4, s. 55-77. [Google Scholar]
  2. Budzyński Zbigniew, Dzieje opieki społecznej w ziemi przemyskiej i sanockiej (XV-XVIII w.), Przemyśl-Kraków 1987. [Google Scholar]
  3. Góralski Zbigniew, Szpitale na Lubelszczyźnie w okresie przedrozbiorowym, Warszawa 1982. [Google Scholar]
  4. Błażewicz K., Szpitale diecezji płockiej w XVIII wieku, „Notatki Płockie”, R. 2002, nr 2/191, s. 8-17. [Google Scholar]
  5. Karpiński Andrzej, Kobieta samotna w mieście polskim w drugiej połowie XVI i w. XVII wieku, Warszawa 1995. [Google Scholar]
  6. Karpiński Andrzej, Pauperes. O mieszkańcach Warszawy XVI i XVII wieku, Warszawa 1983. [Google Scholar]
  7. Kępski Czesław, Idea miłosierdzia a dobroczynność i opieka, Lublin 2002. [Google Scholar]
  8. Kuklo Cezary, Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Studium demograficzno-społeczne, Białystok 1998. [Google Scholar]
  9. Lipiński Stanisław, Zakłady dobroczynne i domy poprawy w dawnej Polsce, Łódź 2010. [Google Scholar]
  10. Podgórska-Klawe Zofia, Szpitale warszawskie 1388-1945, Warszawa 1975. [Google Scholar]
  11. Popiołek Bożena, „Woli mojej ostatniej Testament ten…” Testamenty jako źródło do historii mentalności XVII i XVIII wieku, Kraków 2009. [Google Scholar]
  12. Słoń Marek, Hospitale et civitas. Miejsce szpitala w życiu komuny miejskiej w Europie Środkowej do reformacji, /w:/ Curatores pauperum. Źródła i tradycje kultury charytatywnej Europy Środkowej. Societas Scientiis Favendiis Silesiae Superioris, pod red. A. Barciaka, Katowice 2004, 43–53. [Google Scholar]
  13. Słoń Marek, Szpitale średniowiecznego Wrocławia, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  14. Staniszewski Paweł, Szpitalnictwo kościelne w archidiakonacie łęczyckim i łowickim do 1795 roku, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  15. Surdacki Marian, Dzieci porzucone w Szpitalu Świętego Ducha w Rzymie w XVIII wieku, Lublin 1998. [Google Scholar]
  16. Surdacki Marian, Edukacja i opieka społeczna Urzędowie XV-XVIII w., Lublin 2004. [Google Scholar]
  17. Szaraszewski Adam, Zagierski Maciej, Powstanie szpitali gdańskich a szpitalnictwo europejskie w średniowieczu, „Forum Medycyny Rodzinnej”, R. 2010, t. 4, nr 6, s. 438-447. [Google Scholar]
  18. Vives Juan, O wspomaganiu ubogich, przeł. R. Węgierski, Rzeszów 1993. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.