Wydaje się, że czynnikiem, który w zasadniczy sposób zmienia postrzeganie zarówno demografii Pułtuska w XVII wieku, jak i zmian w zasięgu rynku lokalnego może być – jak sugeruje K. Wiśniewski – powstanie i rozwój kolegium jezuickiego. Niemal od samego początku było stosunkowo liczne w stosunku do liczby mieszkańców Pułtuska. W 1573 r. liczyła 361 uczniów (czyli 1:10 w stosunku do mieszkańców), w 1592 ponad 600 (1:5,8), w 1610 ponad 800 (co najmniej 1:6 ze względu na spadek liczby mieszkańców!). ). Jednak pod koniec XVII w., w 1696 r., kolegium liczyło 900 studentów, co przy spadku liczby ludności mogło prowadzić do proporcji 1:1! Warto podkreślić, że spadek znaczenia Pułtuska jako ośrodka handlu pszenicą zbiega się chronologicznie z powstaniem i rozwojem kolegium. Przemiany rynkowe i zmiany kierunków formowania cechów mogą wiązać się z koniecznością zaopatrzenia dużej liczby studentów w żywność i podstawowe dobra konsumpcyjne.