Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 111 (2009): Nasza Przeszłość

Artykuły

Archidiakoni lubelscy w XV wieku

  • Jacek Chachaj
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2009.111.55-83  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2009

Abstrakt

Niniejszy artykuł opisuje 17 archidiakonów lubelskich wzmiankowanych w XV-wiecznych źródłach. W tym czasie wartość dochodów z omawianego beneficjum wzrosła, co doprowadziło do sporów o nominacje na to stanowisko. Królowie mieli tendencję do przedstawiania kandydatów archidiakonom lubelskim, czemu sprzeciwiali się broniący swoich praw biskupi krakowscy. Przez wiele lat prowadziło to do licznych sporów między kandydatami na beneficjum. W XV w. pierwsi rekruci do archidiakonatu lubelskiego pochodzili z Lubelszczyzny. Ci, którzy ich poprzedzali, jak również wielu archidiakonów lubelskich z okresu XV w. pochodzili z innych regionów (zwłaszcza Małopolski), a dostęp do omawianego urzędu uzyskali dzięki środowisku krakowskiemu (kapituła katedralna, dwór królewski).

Bibliografia

  1. Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, t. 1: Acta capitulorum gneznensis, poznaniensis et vladislaviensis (1408-1530), Kraków 1894, [Google Scholar]
  2. Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, t. 2: Acta iudiciorum ecclesiasticorum dioecesium gneznensis et poznaniensis (1403-1530), Kraków 1902, [Google Scholar]
  3. Akta kamery apostolskiej (ACA), vol. 4: Annaty z Królestwa Polskiego w XV wieku. 1421-1503, wyd. M. D. Kowalski, Kraków 2002, [w:] Monumenta Poloniae Vaticana (MPV), t. 10, nr 135, s. 50-51, [Google Scholar]
  4. Album studiosorum Universitatis Cracoviensis (ASUC), t. 1: Ab Anno 1400 ad Annum 1489, Kraków 1887, [Google Scholar]
  5. Archiwum książąt Lubartowiczów-Sanguszków w Sławucie, t. 2: 1284-1506, wyd. Z. L. Radzimiński, B. Gorczak, Lwów 1888, [Google Scholar]
  6. Białkowski L., Ród Bibersteinów a ród Momotów godła Jeleniego Rogu w wiekach XIV-XVI, Lublin 1948, [Google Scholar]
  7. Bieniak J., Lubrański Mikołaj, o przydomku Gardzina, h. Godziemba (ok. 1460-1524), PSB, t. 18, s. 84-85, [Google Scholar]
  8. Bieńkowski L., Paweł z Grabowa (Grabowski) h. Powała (zm. 1479), PSB, t. 25, s. 383-394, [Google Scholar]
  9. Boniecki A., Herbarz Polski, t. 3, Warszawa 1900, [Google Scholar]
  10. Boniecki A., Herbarz Polski, t. 9, Warszawa 1906, [Google Scholar]
  11. Bullarium Poloniae, t. 3: 1378-1417, wyd. Irena Sułkowska-Kuraś i Stanisław Kuraś, Rzym-Lublin 1988, [Google Scholar]
  12. Chachaj J., Archidiakoni lubelscy do końca XIV wieku, [w:] Księga pamiątkowa ofiarowana Prof. Ewie Jabłońskiej-Deptułowej i Prof. Czesławowi Deptule, Lublin 2013, [Google Scholar]
  13. Codex diplomaticus Universitatis Studii Generalis Cracoviensis continet privilegia et documenta quae res gestas Academiae eiusque beneficia illustrant (CDUC), cz. 1: ab Anno 1365 usque ab Annum 1440, [wyd. Ż. Pauli], Kraków 1870, [Google Scholar]
  14. Codex diplomaticus Universitatis studii generalis Cracoviensis, [wyd. Ż. Pauli], cz. 3: 1471-1506, Kraków 1880, [Google Scholar]
  15. Cynarski, F. Kiryk S., Jan z Targowisk (Targowicki), PSB, t. 10, s. 484, [Google Scholar]
  16. Długosz J., Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis (DLB), wyd. A. Przeździecki, t. 1, Kraków 1863, [Google Scholar]
  17. Dworzaczek W., Genealogia. Tablice, Warszawa 1959, [Google Scholar]
  18. Felczak W., Historia Węgier, wyd. 2 popr., Wrocław-Warszawa 1983, [Google Scholar]
  19. Fijałek J.N., Studya do dziejów Uniwersytetu Krakowskiego i jego Wydziału Teologicznego w XV wieku, Kraków 1890, [Google Scholar]
  20. Gąsiorowski A., Kanonicy włocławscy w najstarszej metryce kapitulnej (1435-1500), [w:] Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Studia nad pochodzeniem i funkcjonowaniem elity kościelnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000, [Google Scholar]
  21. Hajdukiewicz L., Lubrański Jan h. Godziemba (1456-1520), PSB, t. 18, s. 81-84, [Google Scholar]
  22. Hemperek P., Oficjalat okręgowy w Lublinie XV-XVIII w. Studium z dziejów organizacji i kompetencji sądownictwa kościelnego, Lublin 1974, [Google Scholar]
  23. Indeks studentów Uniwersytetu Krakowskiego w latach 1400-1500, opr. J. Zathey i J. Reichan, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974, s. 238, [Google Scholar]
  24. Inscriptiones ex libris iudicialibus palatinatus cracoviensis), wyd. B. Ulanowski, [w:] Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, t. 7, Kraków 1885, [Google Scholar]
  25. Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki i kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu (1423-1455), Warszawa 2004, Aneks I, nr 8, s. 317, [Google Scholar]
  26. Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej, t. 1: 1387-1507, wyd. J. Fijałek, W. Semkowicz, Kraków 1938-1948, [Google Scholar]
  27. Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej ś. Wacława (KDKK), wyd. F. Piekosiński, cz. 2: 1367-1423, Kraków 1883, [Google Scholar]
  28. Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego, cz. 2: 1401-1506, wyd. Stanisław Smolka, Lwów 1875, [Google Scholar]
  29. Kodeks dyplomatyczny Małopolski, wyd. F. Piekosiński, t. 4: 1386-1450, Kraków 1905, [Google Scholar]
  30. Kodeks dyplomatyczny Małopolski, wyd. F. Piekosiński, t. 4: 1386-1450, Kraków 1905, nr 1479, [Google Scholar]
  31. Kowalczykówna M., Nowek (Nowko) Tomasz, PSB, t. 23, s. 308-309, [Google Scholar]
  32. Kozłowska-Budkowa Z., Odnowienie jagiellońskie Uniwersytetu Krakowskiego (1390-1414), [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364-1764, t. 1, red. K. Lepszy, Kraków 1964, s. 70, [Google Scholar]
  33. Księga promocji Wydziału Sztuk Wyzwolonych Uniwersytetu Krakowskiego w XV wieku, wyd. A. Gąsiorowski, współpr. T. Jurek, I. Skierska, W. Swoboda, Kraków 2000, [Google Scholar]
  34. Kumor B. S., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, t. 4, Kraków 2002, [Google Scholar]
  35. Kuraś S., Ostrowski Mikołaj (właściwie Mikołaj z Ostrowa i Przytoczna, zwany też Kazimierskim) h. Rawa (Rawicz) (zm. 1501), PSB, t. 24, s. 571-572, [Google Scholar]
  36. Kuraś S., Ostrowski Warsz (właściwie Warsz z Ostrowa i Samborca) h. Rawa (Rawicz) (zm. ok. 1443/4), PSB t. 24, s. 583, [Google Scholar]
  37. Kwiatkowski S., Urzędnicy kancelaryjni, koronni i dworscy z czasów Władysława III Warneńczyka 1434-1444, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filologicznego Akademii Umiejętności, t. 177: 1884, s. 118-220, [Google Scholar]
  38. Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku, wyd. L. Białkowski, Lublin 1934, [Google Scholar]
  39. Łętowski L., Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, t. 2, Kraków 1852, [Google Scholar]
  40. Łętowski L., Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, t. 3, Kraków 1852, [Google Scholar]
  41. Łętowski L., Katalog biskupów, t. 4, Kraków 1853, [Google Scholar]
  42. Mańkowska H., Katalog dokumentów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, – ABMK 17 (1968), s. 8, [Google Scholar]
  43. Marczewski J. R., Duszpasterska działalność Kościoła w średniowiecznym Lublinie, Lublin 2002, [Google Scholar]
  44. Metriculum Regni Poloniae Summaria..., wyd. T. Wierzbowski, cz. IV: (1507-1548) Sigismundi I regis tempora complectea, vol. 3: Acta vicecancellarium 1533-1548, Warszawa 1915, [Google Scholar]
  45. Niesiecki K., Herbarz Polski, t. 9, Lipsk 1842, s. 8, [Google Scholar]
  46. Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992, [Google Scholar]
  47. Piekosiński ; F, Heraldyka polska wieków średnich, Kraków 1889, [Google Scholar]
  48. Pieradzka K., Lubrański (de Lubrancz, Lubransky) Grzegorz h. Godziemba (zm. 1500), PSB, t. 18, s. 80-81, [Google Scholar]
  49. Poniewozik L., Prałaci i kanonicy sandomierscy w okresie średniowiecza, Toruń 2004, [Google Scholar]
  50. Poniewozik L., Prałaci i kanonicy wiśliccy w okresie średniowiecza, Lublin 2004, [Google Scholar]
  51. Przybyszewski B., Kapituła Krakowska za kanonikatu Jana Długosza (1436-1480), [w:] Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, red. S. Gawęda, Warszawa 1980, s. 31, [Google Scholar]
  52. Radzimiński A., Duchowieństwo kapituł katedralnych w Polsce XIV i XV w. na tle porównawczym. Studium nad rekrutacją i drogami awansu, Toruń 1995, [Google Scholar]
  53. Radzimiński A., Społeczne funkcje prebend kanonickich w Polsce późnego średniowiecza. Uwagi do problemu, [w:] Homines et societas. Czasy Piastów i Jagiellonów. Studia historyczne ofiarowane Antoniemu Gąsiorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Poznań 1997, s. 312nn, [Google Scholar]
  54. Sawicki J., Concilia Poloniae, t. 4, Lublin 1948, [Google Scholar]
  55. Sochacka A., Własność ziemska w województwie lubelskim w średniowieczu, Lublin 1987, [Google Scholar]
  56. Starnawski Z., Źródła do sporu o przynależność diecezjalną powiatu lubelskiego w XV w., – Roczniki Teologiczno-Kanoniczne, 11 (1964), z. 4, s. 157-177, [Google Scholar]
  57. Staua nec non Liber Promotionum philosophorum ordinis in Universitate Studiorum Jagellonica (!) ab anno 1402 ad annum 1849, wyd. J. Muczkowski, Kraków 1849, [Google Scholar]
  58. Sułkowska-Kurasiowa I., Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967, [Google Scholar]
  59. Szostkiewicz Z., Katalog biskupów obrz. łac. przedrozbiorowej Polski, Rzym 1954, [Google Scholar]
  60. Szymański J., Kanonikat świecki w Małopolsce od końca XI wieku do połowy XIII wieku, Lublin 1995, [Google Scholar]
  61. Ulanowski B., O pracach przygotowawczych do historyi prawa kanonicznego w Polsce, Kraków 1887, s. 87, [Google Scholar]
  62. Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy, opr. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, pod red. A. Gąsiorowskiego, Kórnik 1992, [Google Scholar]
  63. Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae, wyd. A. Theiner, t. 2: 1410-1572, Rzym 1861, [Google Scholar]
  64. Wadowski J.A., Kościoły lubelskie, Kraków 1907, s. 105-106; Dzieje Lubelszczyzny, t. 3: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu (SHGWL), opr. S. Kuraś, Warszawa 1983, [Google Scholar]
  65. Wiśniewski J., Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186-1926 r., tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1926, [Google Scholar]
  66. Wojciechowski S., O zaginionej księdze oficjała lubelskiego z XV wieku, – Dodatek do Biuletynu Biblioteki UMCS w Lublinie, Rok X, nr 2: II kwartał 1962; s. 7 (1v), [Google Scholar]
  67. Wyczański A., Między kulturą a polityką. Sekretarze królewscy Zygmunta Starego (1506-1548), Warszawa 1990, [Google Scholar]
  68. Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych krakowskich (WŹDW), wyd. B. Przybyszewski, [t. 1]: 1440-1500, Kraków 1960, [Google Scholar]
  69. Zahajkiewicz M.T., Diecezja, jej granice i organizacja terytorialna, [w:] Dzieje archidiecezji lubelskiej (1805-2005), red. M. T. Zahajkiewicz, Lublin 2005, s. 34, [Google Scholar]
  70. Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej (ZDKDK), wyd. S. Kuraś, cz. 1: 1063-1415, Lublin 1965, [Google Scholar]
  71. Zins H., Grot z Ostrowa h. Rawicz (XV w.), PSB, t. 9, s. 14-15, [Google Scholar]
  72. Żabiński Z., Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław-Warszawa 1981. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.