Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 138 (2022): Nasza Przeszłość

Artykuły

Polonica w Registrum Equitum Sancti Sepulchri (1561-1848)

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2022.138.145-167  [Google Scholar]
Opublikowane: 31.12.2022

Abstrakt

Registrum Equitum Sancti Sepulchri stanowi cenne źródło do ukazania kontaktów Polski z Ziemią Świętą w latach 1561-1848. Na kartach księgi można odnaleźć informacje na temat ok. 1590 osób, które wzięły dział w ceremoniale pasowania na rycerza Grobu Pańskiego w Jerozolimie. 15 z nich odnosi się do polskich bożogrobców. Aby wykazać ich obecność w księdze, należy mieć na uwadze położenie historyczno-geograficzne Polski tego czasu. Index equites bywa niejednolity. Zazwyczaj w skład informacji o mianowanych wchodzą: tytuły szlacheckie, stanowiska publiczne albo kościelne, przynależność rodowa, pochodzenie. Zdarza się, jednak, że dane o kawalerach ograniczono do minimum. Nim rozpoczęto prowadzenie liber sporządzano zapiski na temat osób, które dostąpiły kreacji. Szacuje się, że w latach 1348-1560 pasowano 817 kawalerów. Nie wiadomo natomiast, ile osób zaciągnęło się pod sztandar rycerzy Grobu Pańskiego do 1560 r., gdyż notaty te zostały skonfiskowane przez władze tureckie. Na podstawie dostępnych źródeł można odtworzyć listę kreowanych w tym okresie. W oparciu o registrum equitum nie sposób ustalić, ilu Polaków otrzymało tytuł eques Sancti Sepulchri, gdyż zakonnicy franciszkańscy nie rejestrowali każdego pasowania. Dowodzą temu przykłady zamieszczone w niniejszym artykule. Należy zaznaczyć, że tytulaturę eques hierosolymitanus stosowali nie tylko rycerze Grobu Pańskiego. Ów tytuł przypisywały sobie także inne zakony: kawalerowie maltańscy, rycerze jerozolimscy z zakonu św. Maurycego i Łazarza czy kawalerowie Orderu Złotego Runa. Autor artykułu nie skorzystał w całości z transkrypcji dokonanej przez o. Michele Piccirillo OFM w książce Registrum Equitum SSmi Sepulchri D.N.J.C. (1561-1848), lecz z fotokopii oryginałów zamieszczonych w tej publikacji, gdyż zauważył, że powyższe wydanie nie spełnia kryteriów edytorskich oraz zawiera wiele nieścisłości. Wydawcy należy się jednak podziękowanie za opublikowanie wspomnianego rejestru wraz z fotokopiami rękopisu.

Bibliografia

  1. Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856. [Google Scholar]
  2. Bogucki A., Polskie nazwy rycerstwa w średniowieczu: przyczynki do historii ustroju społecznego, Włocławek 2001. [Google Scholar]
  3. Gapski H., Wstępny wykaz polskich rycerzy Grobu Bożego w Jerozolimie (do XIX w. włącznie), w: Zwierzchnictwo w Polsce Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie, red. U. Przymus, J. Kamiński, Katowice 2008, s. 136-137. [Google Scholar]
  4. Golichowski N., Ze Ziemi Świętej: polscy rycerze Grobu Pańskiego, „Tygodnik Katolicki”, 23 (1892), s. 179-180. [Google Scholar]
  5. Freytag H., Preuβische Jerusalempilger von 14. bis 16. Jahrhundert, „Archiv für Kultur- Geschichte“, 3 (1905), s. 129-154. [Google Scholar]
  6. Indice onomastico, w: Registrum Equitum…, s. 419-437. [Google Scholar]
  7. Kamann J., Die Pilgerfahrten Nürnberger Bürger nach Jerusalem im. 15 Jahrhundert, [Google Scholar]
  8. „Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg“, 2 (1880), s. 78-163. [Google Scholar]
  9. Kaniewska I., Latalski Janusz, PSB, 16, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, s. 563-565. [Google Scholar]
  10. Klim S., Rycerze Grobu Bożego, „Perła Misji”, 15 (1988), s. 23-24. [Google Scholar]
  11. Konarski S., Platerowie, Buenos Aires-Paryż 1967. [Google Scholar]
  12. Kościelna J. A., Pomorzanie w Ziemi Świętej (do końca XVI w.). Rekonesans badawczy, „Stargardia”, 10 (2015), s. 131-148. [Google Scholar]
  13. Kotarski H., Lanckoroński Przecław, PSB, 16, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, s. 449-450. [Google Scholar]
  14. Kowalska H., Pieniążek Prokop, PSB, 26, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1981, s. 106-108. [Google Scholar]
  15. Kurtyka J., Latyfundium tęczyńskie: dobra i właściciele (XIV-XVII w.), Kraków 1999. [Google Scholar]
  16. L’archivo storico della Custodia di Terra Santa (1230-1970), t. 2, red. A. Maiarelli, Milano 2012. [Google Scholar]
  17. Lemmens L., Collectanea ex Archivo Hierosolymitano deprompta, wyd. G. Golubovich, Quaracchi 1933. [Google Scholar]
  18. Lenczewski O., Polskie wypisy z najstarszej księgi pielgrzymów jerozolimskich – Navis peregrinorum (1561-1695), „Nasza Przeszłość”, 132 (2019), s. 95-111. [Google Scholar]
  19. Lulewicz H., Sapieha Mikołaj z Kodniu h. Lis, PSB, 35, Warszawa-Kraków 1994, s. 116-120. [Google Scholar]
  20. Tenże, Sołtan Aleksandrowicz, PSB, 40, Warszawa-Kraków 2000-2001, s. 341-343. [Google Scholar]
  21. Łątka J. S., Słownik Polaków w Imperium Osmańskim i w Republice Turcji, wyd. 2, uzup. i popr., Kraków 2015. [Google Scholar]
  22. Manikowska H., Jerozolima-Rzym-Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, Wrocław 2008. [Google Scholar]
  23. Mańkowski A., Pielgrzymki Pomorzan w wiekach średnich, Pelpin 1935. [Google Scholar]
  24. Modzelewska B., Lisowski Herakliusz, EK, 10, Lublin 2004, kol. 1149. [Google Scholar]
  25. Nagielski M., Sapieha Krzysztof h. Lis, PSB, 35, Warszawa-Kraków 1994, s. 68-70. [Google Scholar]
  26. Odriozola y Grimaud Carlos de, Libro de ora de la sagrada orden militar Jerosalimitana del Santo Sepulcro de N. S. Jesucristo, que contiene los nombres de los caballeros de dicha Orden creados por los RR. PP. Guardianes del Santo Sepulcro, Custodios de Tierra Santa, de la Orden de Menores de San Francisco, desde el año 1561 á 1848 con referencia á los archivos del convento de San Salvador de Jerusalén y otros dates históricos seguido de un apéndice con notas justificativas, Zaragoza 1900. [Google Scholar]
  27. Parma T., Rytíři, dámy a poutníci: Dějiny a současnost Rytířského řádu Božího hrobu jeruzalémského a jeho působení v českých zemích, Olomouc 2020. [Google Scholar]
  28. Parola P. L., Registrum Equitum Ssmi Domini Nostri Jesu Christi (1561-1848), „Città del Vaticano”, (2011), s. 29-32. [Google Scholar]
  29. Piccirillo M., Introduzione, w: Registrum Equitum…, s. VII-IX. [Google Scholar]
  30. Pociecha W., Królowa Bona (1494-1557): czasy i ludzie odrodzenia, t. 2, Poznań 1949. [Google Scholar]
  31. Pogonowski J., Pamiątka po Feliksie Odrowążu Pieniążku, „Miesięcznik Heraldyczny”, 6 (1930), s. 124-125. [Google Scholar]
  32. Tenże, Szabla-batorówka Feliksa Odrowąża Pieniążka, „Broń i Barwa”, 4 (1935), s. 89-90. [Google Scholar]
  33. Röhricht R., Deutsche Pilgerreisen nach dem Heiligen Lande, Innsbruck 1900. [Google Scholar]
  34. Siarczyński F., Obraz wieku panowania Zygmunta III, króla polskiego i szwedzkiego, zawierający opis osób żyjących pod jego panowaniem, cz. 1, Lwów 1858. [Google Scholar]
  35. Sudolski Z., Adam Ludwik Michał Sołtan, PSB, 40, Warszawa-Kraków 2001, s. 344-346. [Google Scholar]
  36. Szulc T., Eques auratus w dawnej Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Lodzensis: Folia Iuridica”, 38 (1988), s. 59-96. [Google Scholar]
  37. Wejnert A., Kawalerowe złotéj ostrogi w Polsce do XIX w., Warszawa 1879. [Google Scholar]
  38. Zimolong B., Schlesische Pilger im Hl. Lande 1561-1695, Breslau 1938. [Google Scholar]
  39. https://hu.wikipedia.org/wiki/Zichy_Edmund [dostęp: 27.03.2020]. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.