Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 137 (2022): Nasza Przeszłość

Artykuły

Korespondencja między kustodią Ziemi Świętej a władzami Rzeczypospolitej w latach 1671-1699

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2022.137.69-92  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2022

Abstrakt

W II poł. XVII w. do władz Rzeczypospolitej zwracali się bezpośrednio kustosze Ziemi Świętej. W skład korespondencji wchodziły prośby o liczne interwencje w kwestii zwrotu miejsc świętych zakonnikom franciszkańskim, z których ci byli usuwani rozmaitymi środkami przez schizmatyków, ale za aprobatą Wysokiej Porty. Na 235 pism ok. 45 odnosi się do Polski. Należy przy tym zaznaczyć, że ów zbiór jest niekompletny. W niniejszych listach poszczególni kustosze Ziemi Świętej w mniejszym bądź w większym stopniu ukazywali polskim dostojnikom świeckim i duchownym sytuację Kustodii Ziemi Świętej. Ci, w odpowiedzi wyrażali troskę o miejsca święte i/lub zapewniali, że postarają się przywrócić je w dawne posiadanie zakonnikom franciszkańskim. Oprócz wspomnianych kwestii w pismach poruszono także tematy marginalne np. okazywano troskę o dwór królewski lub wyrażano serdeczność w związku z obraniem nowego króla Polski albo informowano o elekcji kustosza Ziemi Świętej. W sprawie restytucji miejsc świętych w Palestynie ingerowała także Stolica Apostolska, jej wysłannicy oraz legaci królewscy do Wysokiej Porty. Istotną rolę w tym zakresie odegrała również Kustodia Ziemi Świętej, wysyłając do Polski dwóch swoich przedstawicieli. Jeden z nich - o. Grzegorz Babinkiewicz wziął nawet udział w poselstwie Jana Gnińskiego na dwór turecki, podczas którego omawiano kwestię miejsc świętych w Palestynie.

 

Bibliografia

  1. Źródła nieopublikowane: [Google Scholar]
  2. Depesza nuncjusza Martellego do Rzymu, Warszawa 23 IX 1676 r., Biblioteka PAU i PAN w Krakowie, „Teki Rzymskie”, rkps 89, nr 145. [Google Scholar]
  3. Golichowski, N. Palestyna, czyli pokłosie zebrane z różnych autorów i własne spostrzeżenia, [b.m.d.w], rkps w Archiwum Prowincji OO. Bernardynów w Krakowie, RGP-k-94, t. 2. [Google Scholar]
  4. Internuncjusz Polski w Konstantynopolu Franciszek Kazimierz Wysocki do kustosza Ziemi Świętej o. Teofila Testy, 2 III 1672 r., [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 60. [Google Scholar]
  5. Kustosz Ziemi Świętej o. Teofil Testa do króla Polski Michała Korybuta, Jerozolima 12 V 1672 r., [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 63. [Google Scholar]
  6. Wielki kanclerz Polski Michał Kazimierz Pac do kustosza Ziemi Świętej o. Teofila Testy, Warszawa 28 III 1673, [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 91. [Google Scholar]
  7. Biskup Andrzej Trzebicki do kustosza Ziemi Świętej o. Teofila Testy, Warszawa 3 IV 1673 r., [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 92-93. [Google Scholar]
  8. Biskup włocławski, prymas Polski Florian Kazimierz Czartoryski do kustosza Ziemi Świętej o. Teofila Testy, Warszawa 6 IV 1673 r., [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 94. [Google Scholar]
  9. Hetman wielki Jan Sobieski do kustosza Ziemi Świętej o. Teofila Testy, Warszawa 8 IV 1673, [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 95. [Google Scholar]
  10. Biskup poznański Stefan Wierzbowski do kustosza Ziemi Świętej o. Teofila Testy, Warszawa 12 IV 1673 r., [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 99. [Google Scholar]
  11. Kustosz Ziemi Świętej o. Klaudiusz z Lodi do legata króla polski w Konstantynopolu, Jerozolima 1 VII 1674 r., [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 105. [Google Scholar]
  12. Król Polski Jan III do ojca ministra zakonu franciszkańskiego, Twierdza Krakowska 22 IV 1676 r., [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 112. [Google Scholar]
  13. Kustosz Ziemi Świętej o. Pietro Antoni z Cantu do króla Polski Jana III, Jerozolima 12 IV 1684 r., [w:] J. Kraj, dz. cyt., s. 120. [Google Scholar]
  14. Źródła drukowane: [Google Scholar]
  15. Acta S. Congregationis de Propaganda Fidei pro Terra Sancta, t. 1: 1622-1720, wyd. L. Lemmens, Quaracchi 1921. [Google Scholar]
  16. Conditie pokoiu z Turkami pod Żorawnem zawartego die 16 octobris 1676 r., [w:] Biblioteka starożytna pisarzy polskich, t. 2, Warszawa 1843, s. 281-282. [Google Scholar]
  17. Król Polski Władysława IV do władcy tureckiego Murada IV, Warszawa [?] I 1639 r., [w:] La questione de’ Luoghi Santi nel periodio degli anni 1620–1638, wyd. G. Golubovich, „Archivum Franciscanum Historicum”, t. 14 (1921), s. 492-493. [Google Scholar]
  18. Król Zygmunt I do wielkiego wezyra Ibrahima Paszy, Wilno 26 VI 1535 r., [w:] Acta Tomiciana: epistolae, legationes, responsa, actiones, res gestae Serenissimi Principis Sigismundi eius nominis Primi Regis Poloniae, Magni Ducis Lithuaniae, t. 17, A. D. 1535, oprac. W. Pociecha, Poznań 1966. [Google Scholar]
  19. Kustosz Ziemi Świętej o. Teofil Testa do Najjaśniejszego Senatu polskiego, Jerozolima 12 V 1672 r., „Krzyż”, nr 27 (1867), s. 213. [Google Scholar]
  20. Kustosz Ziemi Świętej o. Teofil Testa do brata króla polskiego, Jerozolima 13 V 1672 r., „Krzyż”, nr 32 (1867), s. 252. [Google Scholar]
  21. Kustosz Ziemi Świętej o. Teofil Testa do Hetmana Koronnego Polski Hieronima Lubomirskiego, Jerozolima 13 V 1672 r., „Krzyż”, nr 36 (1867), s. 284. [Google Scholar]
  22. Kustosz Ziemi Świętej o. Teofil Testa do Jaśnie Wielmożnego i Najprzewielebniejszego Księdza Nuncjusza Polski Angelo Ranuzzi, Jerozolima 13 V 1672 r., „Krzyż”, nr 44 (1867), s. 346. [Google Scholar]
  23. Kustosz Ziemi Świętej o. Tomasz z Caltagirone do wojewody chełmińskiego, posła do Wysokiej Porty Jana Gnińskiego, Jerozolima [?] 1678 r., [w:] Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego, wyd. F. Pułaski, Warszawa 1907, s. 305-307. [Google Scholar]
  24. Opis fundacji konwentu oo. Bernardynów w Nowej Jerozolimie, [w:] W. F. Murawiec, Fundacja biskupa Stefana Wierzbowskiego dla bernardynów w Górze Kalwarii koło Warszawy, „Folia Historica Cracoviensia”, nr 8 (2002), s. 137-138. [Google Scholar]
  25. Papież Innocenty XI do króla Polski Jana III, Rzym 3 IV 1677 r., [w:] Źródła do poselstwa…, s. 475. [Google Scholar]
  26. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia), oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. 5, Poznań 2012. [Google Scholar]
  27. Przetłómaczenie punktów umówionych pod Żórawnem…, [w:] Materjały do rokowań polsko-tureckich 1676 r., oprac. J. Woliński, „Kwartalnik Historyczny”, t. 29 (1930-1931), nr 2, s. 412-413. [Google Scholar]
  28. Ratyfikacja pokoju żórawińskiego przez Mahometa IV w Stambule, [w:] Źródła do poselstwa…, s. 309-323. [Google Scholar]
  29. Warunki pokoju pomiędzy Rzeczpospolitą a Imperium Osmańskim, [w:] M. Jačov, Europa i Osmanie w okresie lig świętych: Polska między wschodem a zachodem, Kraków 2003, s. 109-110. [Google Scholar]
  30. Warunki pokoju pomiędzy Cesarstwem Habsburskim i Imperium Osmańskim, [w:] M. Jačov, dz. cyt., s. 107-109. [Google Scholar]
  31. Wielka legacja Wojciecha Miaskowskiego do Turcji w 1640 r., oprac. A. Przyboś, Warszawa 1985. [Google Scholar]
  32. Opracowania: [Google Scholar]
  33. Bobiatyński K., Fundacje Michała Kazimierza Paca, w: Fundator i mecenas: magnateria Rzeczypospolitej w XVI-XVIII w., red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2011, s. 175-194. [Google Scholar]
  34. Cohen A., The Explusion of the Franciscans from Mount Zion. Old Documents and New Interpretation, „Turcica“, t. 18 (1986), s. 147-157. [Google Scholar]
  35. Czyż A. S., Kościół świętych Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie, Wrocław 2008. [Google Scholar]
  36. Kołodziejczyk D., Jerozolima w polityce Poty Ottomańskiej, [w:] Jerozolima w kulturze europejskiej, red. P. Paszkiewicz, T. Zadrożny, Warszawa 1997, s. 203-209. [Google Scholar]
  37. Konarski K., Polska przed odsieczą wiedeńską r. 1683, Warszawa 1914. [Google Scholar]
  38. Lemmens L., Collectanea ex Archivo Hierosolymitano deprompta, wyd. G. Golubovich, Quaracchi 1933. [Google Scholar]
  39. Lenczewski O., Polonica w księdze pielgrzymów jerozolimskich – Navis peregrinorum (1561-1695), „Nasza Przeszłość“, t. 132 (2019), s. 95-111. [Google Scholar]
  40. Tenże, Sytuacja Kustodii Ziemi Świętej w II poł. XVII w., „Nasza Przeszłość”, t. 133 (2020). [Google Scholar]
  41. Litterae ad Principes (1670-1699), oprac. A. Gassi, „Diarium Terrae Sanctae”, nr 2 (1910), s. 73-86. [Google Scholar]
  42. Łątka J. S., Słownik Polaków w Imperium Osmańskim i w Republice Turcji, wyd. 2, uzup. i popr., Kraków 2015. [Google Scholar]
  43. Mironowicz A., Działalność nuncjusza Franciszka Martellego w Rzeczypospolitej w latach (1675-1681), [w:] Nuncjatura Apostolska w Polsce, red. T. Chnyczewska-Hennel, K. Wiszowata-Walczak, Białystok 2012, s. 321-335. [Google Scholar]
  44. Murawiec W. F., Fundacja biskupa Stefana Wierzbowskiego dla bernardynów w Górze Kalwarii koło Warszawy, „Folia Historica Cracoviensia”, nr 8 (2002), s. 121-148. [Google Scholar]
  45. Nowogórski P., Kontakty Polski z Ziemią Świętą w XVI-XVIII w., [w:] Rzeczpospolita wobec Orientu w epoce nowożytnej, red. D. Milewski, Zabrze 2011, s. 143-151. [Google Scholar]
  46. Pisarzak M., Religijne dzieje Góry Kalwarii, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, nr 6-9 (1986), s. 228-236. [Google Scholar]
  47. Przyboś A., Pac Michał Kazimierz, PSB, t. 24, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979, s. 721-728. [Google Scholar]
  48. Tenże, Biskup krakowski Andrzej Trzebicki: z dziejów kultury politycznej i artystycznej w XVII stuleciu, Warszawa-Kraków 1989. [Google Scholar]
  49. Szteinke A. J., Polscy bracia mniejsi w służbie Ziemi Świętej (1342-1995), Poznań 1999 [Google Scholar]
  50. Szujski J., Dzieje Polski od abdykacji Jana Kazimierza do trzeciego podziału, Lwów 1876. [Google Scholar]
  51. Wasilewski T., Pac Krzysztof Zygmunt, PSB, t. 24, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979, s. 710-717. [Google Scholar]
  52. Wimmer J., Lubomirski Hieronim, PSB, t. 18, Wrocław-Warszawa-Kraków 1973, s. 11-14. [Google Scholar]
  53. Wójcik Z., Rzeczpospolita wobec Turcji i Rosji 1674-1679, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976. [Google Scholar]
  54. Prace nieopublikowane: [Google Scholar]
  55. Kraj J., Polonia e Terra Santa nella seconda metà del secolo XVII, Gerusalemme 1986, mps w Archiwum OO. Franciszkanów-Reformatów w Krakowie. [Google Scholar]
  56. Lenczewski O., Wybrane opisy Ziemi Świętej w relacjach polskich pielgrzymów od XV do XVIII w., UKSW Warszawa 2017, mps. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.