Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 63 (1985): Nasza Przeszłość

Artykuły

Nowe spojrzenie na początki franciszkanów w Polsce

  • o. Antoni Zwiercan OFMConv
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1985.63.5-51  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.1985

Abstrakt

Dwa źródła: "Cronica" o. Jordani a Jano OFM i o. Joannis de Piano Carpini "Historia Mongolorum" pozwalają ustalić, że franciszkanie osiedlili się na ziemiach polskich z inicjatywy zakonu św. Franciszka, a nie książąt Piastów jak dotychczas sugerowała historiografia polska, wierny w tym względzie legendzie przekazanej przez Jana Długosza. Rzeczywiście, franciszkanie, przybywając z Włoch, przybyli do Polski przez Niemcy. Jan z Pian del CaTpini, prowincjał Saksonii od 1232 do 12S9, wysłał braci mniejszych do Czech i Moraw, Polski, Węgier, Danii i Norwegii. Przybycie franciszkanów do Polski jest ściśle związane z osobą Jana z Pian del Carpini, który osobiście udał się do Wrocławia i nawiązał przyjazne kontakty z księciem Henrykiem Brodatym oraz z duchowieństwem śląskim, decydując o osadzeniu braci w tym mieście. mieście i w Krakowie. Klasztor wrocławski powstał w latach 1232-1234, krakowski w 1237. W odróżnieniu od innych zakonów zakonnych, datą założenia klasztoru jest rok reaktywacji braci mniejszych i objęcia przez nich opieki duszpasterskiej. Kościół i klasztor we Wrocławiu ufundował książę Henryk Pobożny. Jednak na ogół franciszkanie żyli i budowali kościoły i klasztory dzięki darowiznom składanym przez burżuazję i mecenasów, czy to świeckich, czy kościelnych. Fakt, że bracia żyli z publicznej hojności, doprowadził do nowej formuły założyciela kolektywnego. Za zgodą przełożonego generalnego zakonu Eliasza z Cortony Jan z Pian del Carpini utworzył kapitułę, która odbyła się w Pradze w 1238. Dla Polski oznaczało to przybycie Braci Mniejszych. Ich głównymi ośrodkami były Wrocław, Kraków i Inowrocław. Po spotkaniu kapituły prowincjalnej, które odbyło się we Wrocławiu w 1239 r., w ciągu następnych dziesięciu lat powstało na Śląsku sześć klasztorów, a do końca XIII w. dwadzieścia. Wkrótce zakon św. Franciszka zadomowił się w innych regionach kraju. Jego rozwój był możliwy dzięki niezwykłemu napływowi rodzimych kandydatów. Biskup wrocławski Tomasz II oświadczył, że klasztory franciszkańskie na Śląsku są dziełem osiedlających się tam Polaków i Czechów. Późniejsza kolonizacja niemiecka spowodowała germanizację ośmiu klasztorów śląskich i ośmiu pruskich, które oddzieliły się od prowincji czesko-polskiej. W 1282 r. liczyło trzydzieści osiem domów zakonnych, w tym w Polsce szesnaście.Bracia mniejsi zachowali w zakonie swój własny charakter, nie odgrywając dużej roli w ruchu intelektualnym świata zachodniego i całkowicie poświęcili się pracy duszpasterskiej. Ich główną zasługą było pogłębienie chrystianizacji mas oraz zorganizowanie misji ewangelizacyjnych na Rusi i Litwie.

Bibliografia

  1. Baran C., Sprawy narodowościowe u Franciszkanów śląskich w X III w., Warszawa 1954. [Google Scholar]
  2. Freed J., Dzieje saskiej prowincji franciszkanów w X III wieku, w: Zakony franciszkańskie w Polsce, Kraków 1983 t. I cz. 1, s. 195—226. [Google Scholar]
  3. Jamroz J., Kościół pofranciszkański w Zawichoście, „Biuletyn Historii Kultury i Sztuki” R. X nr 3/4, Warszawa 1948 s. 185—230. [Google Scholar]
  4. Kantak K., Początki Franciszkanów w Polsce, Gdańsk 1923. [Google Scholar]
  5. Kłoczowski J., Bonawentura jako general zakonu (1257— 1274) a czesko-polska (polsko-czeska) prowincja franciszkanów, w: Św. Bonawentura. Życie i Myśl, pod red. S. C. Napiórkowskiego, E. J. Zielińskiego, Niepokalanów—Warszawa 1976 s. 442—451. [Google Scholar]
  6. Kłoczowski J., Franciszkanie a sztuka europejska XIII wieku, w: Sztuka i ideologia XIII wieku, Wrocław 1974, s. 165—478. [Google Scholar]
  7. Kozaczewski T., Pierwotny kościół franciszkański we Wrocławiu, „Prace Komisji Historii Sztuki”, Wrocław 1963, t III, s. 199—249. [Google Scholar]
  8. Maj K., Początki klasztorów franciszkanów i dominikanów w Toruniu, „Rocznik Toruński” t. 13(1978). [Google Scholar]
  9. Rosenbaiger K. S., Dzieje kościoła OO. Franciszkanów w Krakowie w wiekach średnich, Kraków 1933. [Google Scholar]
  10. Skibiński S., Pierwotny kościół Franciszkanów w Krakowie, Poznań 1977. [Google Scholar]
  11. Stenzel G. A., Urkunden zur Geschichte des Bisthums Breslau im Mittelalter, Breslau 1845. [Google Scholar]
  12. Szafrański T., Klasztory franciszkańskie na Śląsku w X III w. i ich przynależność organizacyjna, RH 7(1958) z. 2 s. 159-168. [Google Scholar]
  13. Umiński J., Niebezpieczeństwo tatarskie w połowie XIII wieku i papież Innocenty IV, Lwów 1922. [Google Scholar]
  14. Ziarkowski M., De divisionibus territorialibus in Ordine Fratrum Minorum Conventualium cum aliis Religionibus comparatis, Romae 1961. [Google Scholar]
  15. Zwiercan A., Pierwotny kościół franciszkański w Krakowie, NP t. 60: 1983 s. 80—82. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.