Chrzest w staropolskiej kulturze duchowej

Jan Kracik

doi:10.52204/np.1990.74.181-206

Tom 74 (1990): Nasza Przeszłość

Artykuły

Chrzest w staropolskiej kulturze duchowej

Jan Kracik

pdf

DOI: https://doi.org/10.52204/np.1990.74.181-206 [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1990

Abstrakt

W pracach dogmatyków, liturgioznawców, prawników i etnografów zajmujących się chrztem z trudem uwzględnia się wpływ tego sakramentu na świadomość społeczeństwa historycznego. Duchowy dostęp do sedna misterium chrzcielnego utrudniała martwa łacina, obrzęd niedostosowany do sytuacji dziecka oraz nadmiar egzorcyzmów, które wprowadzono do tej ceremonii w czasach wpływów gnostyckich. Chrzest, o którym niewiele mówiono w kazaniach, wywierał wpływ na uczestników wydarzenia poprzez różnorodność znaków, z których niektóre były trudne do zrozumienia. Dominował nastrój pośpiechu, z jakim dziecko było zanoszone do chrztu (w XVIII w. nawet tego samego dnia), aby nie narazić na niebezpieczeństwo zbawienia delikatnego życia. Znane na Zachodzie praktyki, polegające na przyprowadzaniu do kapliczek zmarłych niemowląt w celu ich chrztu, jeśli zauważono oznaki życia, i chowaniu ich na cmentarzu, są w Polsce mniej powszechne. Jednak równie ważną rolę przypisywano liturgicznemu błogosławieństwu kobiety po urodzeniu, co przez wierzących, a także w pewnym stopniu przez duchownych, było postrzegane jako oczyszczenie, które miało skutkować ponownym włączeniem jej w życie społeczne i religijne.

Bibliografia

Bylina S., Obraz zaświatów w chrześcijaństwie zachodnim u schyłku średniowiecza, „Kwartalnik Historyczny”, R. 93: 1986. [Google Scholar]
Chavasse A., Histoire de Vinitiation chrétienne des enfants de Vantiquité a nos jours, „La maison Dieu” 1951. [Google Scholar]
Delumeau J., Reformy chrześcijaństwa w XVI i XVII w., t. Z, Warszawa 1986. [Google Scholar]
Karwot E., Katalog magii Rudolfa. Źródło etnograficzne XIII w., Wrocław 1955. [Google Scholar]
Kirchgässner A., Die mächtige Zeichen. Ursprünge, Formen und Gesetze des Kultes, Freiburg 1959. [Google Scholar]
Kracik J., Duchowe niedostatki wsi beskidzkiej w przeddzień utworzenia parafii — Spytkowice 1759, „Nasza Przeszłość,, t. 60: 1983. DOI: https://doi.org/10.52204/np.1983.60.169-191 [Google Scholar]
Łowmiański H., Religia Słowian i jej upadek (w. VI— XII), Warszawa 1979. [Google Scholar]
Manselli R., La religion populaire au Moyen Age. Problèmes de méthode et d'histoire, Paris 1975. [Google Scholar]
MokrzyckB. i, Droga chrześcijańskiego wtajemniczenia, Warszawa 1983. [Google Scholar]
Schenk W., Z dziejów liturgiki, w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 1, Lublin 1974. [Google Scholar]
Toussaert J., Le sentiment religieux en Flandre a la fin du Moyen Age, Paris 1963. [Google Scholar]
Wawrzyniak F., Zbawienie wieczne nie ochrzczonych małych dzieci, Poznań 1979. [Google Scholar]