Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 57 (1982): Nasza Przeszłość

Artykuły

Życie religijne w diecezji kieleckiej w XIX wieku

  • ks. Daniel Olszewski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1982.57.115-153  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.1982

Abstrakt

Diecezja kielecka przechodziła w XIX wieku kilkakrotne zmiany zarówno pod względem swego statusu prawno-administracyjnego jak i organizacji terytorialnej. W pierwszym okresie dziejów - od erekcji diecezji w 1805 r. (wprowadzenie aktu erekcyjnego w życie 1807 r.) do jej likwidacji w 1818 r. - obejmowała swymi granicami duży stosunkowo obszar byłego zaboru austriackiego. Po likwidacji biskupstwa kieleckiego (w 1818 r.) nastąpił podział jego terytorium, przy czym część zachodnia diecezji (wraz z Kielcami) została oddana pod jurysdykcję biskupa krakowskiego. Stopniowo jednak ta część diecezji krakowskiej położona na terenie Królestwa Polskiego zdobywała coraz większą niezależność prawno-admimstracyjną. Pod względem politycznym tereny diecezji kieleckiej należały początkowo (do 1809 r.) do zaboru austriackiego. W wyniku zwycięskiej wojny, jaką w 1809 r. Księstwo Warszawskie stoczyło z Austrią obszar diecezji kieleckiej włączony został do Księstwa Warszawskiego. Po kongresie wiedeńskim diecezja kielecka w całości znalazła się na terenie Królestwa Polskiego. W jego granicach pozostała do pierwszej wojny światowej. Stosunki wyznaniowe nie ulegały w XIX wieku na obszarze diecezji kieleckiej tak wielkim zmianom jak polityczne. Kultura religijna diecezji kieleckiej w XIX wieku była zróżnicowana. Z jednej strony przeważała religijność tradycyjna, związana ze strukturami społecznymi kultury ludowej. Z drugiej strony krystalizowały się nowe postawy i formy życia religijnego. Te ostatnie rysowały się w sposób najbardziej widoczny w środowisku, które uległo w poprzednim stuleciu industrializacji i urbanizacji. Doprowadziło to w rezultacie do głębokich napięć wewnątrzdiecezjalnych: radykalizacja ruchu socjalistycznego i zaraniarskiego, postępy dechrystianizacji, szerzenie się mariawityzmu. Dokonana analiza wykazała, iż religijność diecezji kieleckiej będąc dziedzictwem długich stuleci, zrosła się z kulturą regionu i z miejscowym obyczajem.

Bibliografia

  1. Baranowski B., Życie codzienne wsi między Wartą a Pilicą w XIX wieku, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  2. Borkiewicz S., Historia organizacji społeczno-rolniczych w województwie kieleckim (1898—1933), Kielce 1934. [Google Scholar]
  3. Bystroń J. S., Kultura ludowa. Warszawa 1947. [Google Scholar]
  4. Czarnowski S., Reakcja katolicka w końcu XVI i na początku XVII wieku, w: Dzieła, t. 2, Warszawa 1956. [Google Scholar]
  5. Fridrich A., Historye cudownych obrazów Najświętszej Maryi Panny w Polsce, t. 3, Kraków 1908. [Google Scholar]
  6. Grynwaser H., Sprawa włościańska w Królestwie Polskim w latach 1861-—1862. W świetle źródeł archiwalnych. Warszawa 1938. [Google Scholar]
  7. Kobala – Ryczewska T., Przeszłość administracyjna województwa kieleckiego, w: Z dziejów ziemi kieleckiej (1918—1944), Warszawa 1970. [Google Scholar]
  8. Lange A., Szlakami cholery — szkic historyczny, „Przegląd Lekarski”, R. 1905 nr 41. [Google Scholar]
  9. Lato S., Ruch chłopski na kielecczyźnie 1864—1931, w: , Z dziejów ruchu ludowego na kielecczyźnie, red. S. Lato, Warszawa j 1967. [Google Scholar]
  10. Olszewski D., Duszpasterstwo a przemiany społeczno-religijne w Zagłębiu Dąbrowskim w XIX wieku, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne’’ T. 8: 1975. [Google Scholar]
  11. Pin E., Pobudki religijne a przejście ku społeczeństwu technicznemu, w: Dudzie — wiara — Kościół, Analizy socjologiczne Warszawa 1966. [Google Scholar]
  12. Piwowarski W., Praktyki religijne jako przejaw więzi z Kościołem, w: Z zagadnień kultury chrześcijańskiej, Dublin 1978. [Google Scholar]
  13. Piwowarski W., Socjologia religii, w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, T. III Cz. 2, Lublin 1977. [Google Scholar]
  14. Trzebiński W., Borkiewicz A., Podziały administracyjne Królestwa Polskiego w okresie 1815—1918, Warszawa 1956. [Google Scholar]
  15. Wasiutyński B., Ludność żydowska w Polsce w wiekach XIX i XX. Studium statystyczne, Warszawa 1930. [Google Scholar]
  16. Wojciechowski K., Oświata ludowa, 1863—1905, W Królestwie Polskim i Galicji, Warszawa 1954. [Google Scholar]
  17. Ziółkowski J., Sosnowiec. Drogi i czynniki rozwoju miasta przemysłowego, Katowice 1960. [Google Scholar]
  18. Żywczyński M., Kościół i duchowieństwo w powstaniu styczniowym (stan badań w zarysie), „Przegląd Historyczny” T. 34 1937. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.