Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 129 (2018): Nasza Przeszłość

Artykuły

Życie za chińskim murem - kultywowanie tradycji katolickiej w polskiej kolonii w Harbinie na przełomie XIX i XX w.

  • Andrzej Giza
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2018.129.249-263  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2018

Abstrakt

Na kontynencie europejskim XIX wiek to okres wojen, upadków wielkich imperiów oraz dziejowych zmian społeczno-ekonomicznych. Analogiczny czas w Państwie Środka wiąże się z postępującą kolonizacją cesarstwa, m.in. budową eksterytorialnej kolei Wschodniochińskiej, której centralny punkt stanowiło miasto Harbin, erygowane 16 maja 1898 r. przez polskiego inżyniera, Adama Szydłowskiego. Polska kolonia w Mandżurii przetrwała 50 lat przekraczając ok. 1920 r. 20.000 mieszkańców przybyłych do Chin z historycznych terytoriów Rzeczypospolitej. Była to społeczność zorganizowana, przedsiębiorcza, kultywująca narodowe tradycje. Jej wybitnych przedstawicieli nie należy wiązać wyłącznie z przemysłem kolejowym, gdyż działali tam m.in. twórca eksperymentalnej powieści historycznej Teodor Parnicki, ojciec polskiego górnictwa odkrywkowego prof. Juliusza Samujłło czy dr Janusz Korczak. Najważniejszym ośrodkiem życia Polaków w Mandżurii stał się kościół. Materialnym pomnikiem bytności owej społeczności jest most na rzece Sungari, obiekt zaprojektowany przez zarządcę kolei Wschodniochińskich, Stanisława Kierbedźa. Niemym signum temporis jej bytności stał się los polskiego cmentarza w Harbinie, zdewastowanego i zaoranego przez „Czerwoną Gwardię”, na którego terenie dziś rozciąga się park rozrywki, reklamowany atrakcjami diabelskiego młyna.

Bibliografia

  1. Aleksandrowicz A., Mandżuria: jej przeszłość, teraźniejszość, kraj i ludzie, Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”, Warszawa 1937. [Google Scholar]
  2. Banasiński E., Japonia-Mandżuria: studium polityczno-ekonomiczne, Wydawnictwo Instytutu Wschodniego: nakł. Księgarni Wydawniczej „Polska Zjednoczona”, Warszawa 1931. [Google Scholar]
  3. Borisow O., Związek Radziecki i mandżurska baza rewolucyjna 1945-1949: na 30-lecie rozgromienia militarnej Japonii, [tł. Ładyga T.], Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1979. [Google Scholar]
  4. Burski K., Głąbiński S., Rewolucja kulturalna w ChRL: wybór dokumentów i materia-łów (sierpień 1966-lipiec 1967), t. 1, [wstęp: Borteczko S.], Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  5. Cabanowski M., Tajemnice Mandżurii: Polacy w Harbinie, Muzeum Niepodległości, Warszawa 1993. [Google Scholar]
  6. Doleżan W., Mandżuria: opis kraju i ludzi, Druk A. T. Jezierskiego, Warszawa 1904. [Google Scholar]
  7. Dziak W. J., Rowiński J., Polska-Chiny 1956: zbiór dokumentów, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016. [Google Scholar]
  8. Fedorowicz A., Między Mandżurią a Ciechocinkiem, Forbes; za: https://www.forbes.pl/przywodztwo/miedzy-mandzuria-a-ciechocinkiem/me6ql7g [dostęp z dnia 22 kwietnia 2018 roku] [Google Scholar]
  9. Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie, „Harbin Daily News” Press, Harbin 1928. [Google Scholar]
  10. Kajdański E., Chiny: Leksykon, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 2011. [Google Scholar]
  11. Kajdański E., Długi cień wielkiego muru: jak Polacy odkrywali Chiny, Oficyna Naukowa, Warszawa 2005. [Google Scholar]
  12. Kajdański E., Dzienniki syberyjskich podróży Kazimierza Grochowskiego 1910-1914, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1894. [Google Scholar]
  13. Kajdański E., Korytarz: burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  14. Kajdański E., Polacy na Dalekim Wschodzie: inż. Kazimierz Grochowski, Czyngis-Chan i złoto barona Ungerna, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 2014. [Google Scholar]
  15. Kajdański E., Wspomnienia z Harbinu, [w:] Chiny w oczach Polaków – Księga jubileuszowa z okazji 60-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Chińską Republiką Ludową, red. J. Włodarski, K. Zeidler, M. Burdelski, Wydaw-nictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010. [Google Scholar]
  16. Kajdański E., Wspomnienie z mojej Atlantydy, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  17. Kałuski M., Polacy w Chinach, Wydawnictwo PAX, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  18. Kim Y. D., Kolonia polska w Mandżurii 1897-1949, Wydawnictwo Promocji Powiatu, Miasta i Gminy, PROMO, Kraków 2001. [Google Scholar]
  19. Kim Y.-D., Życie kulturalne Polaków w Mandżurii w latach 1897-1947, Postscriptum Polonistyczne, Katowice 2010. [Google Scholar]
  20. Kosiński A, Kosińska A., Wspomnienia o polskim gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie [w:] Chiny w oczach Polaków – Księga jubileuszowa z okazji 60-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Chińską Republiką Ludową, red. J. Włodarski, K. Zeidler, M. Burdelski, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010. [Google Scholar]
  21. Krzesiński A., Problem misji katolickich na Dalekim Wschodzie: na podstawie własnych badań, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1939. [Google Scholar]
  22. Łossowski P., Dyplomacja polska 1918-1939, Fundacja Studiów Międzynarodowych, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  23. Majdowski A., Kościół Katolicki w Cesarstwie rosyjskim: Syberia, Daleki Wschód, Azja Środkowa, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  24. Miłowski M., Polscy dominikanie na misjach w Chinach w latach 1937-1953, Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie, Kraków 2008. [Google Scholar]
  25. Neja J., Harbin jako przestrzeń życia i działalności Polonii Mandżurskiej [w:] Materiał z konferencji naukowej Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furiera, Szczecin 2008. [Google Scholar]
  26. Nguyen D. H., Polscy misjonarze na Dalekim Wschodzie w XVII-XVIII wieku, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2006. [Google Scholar]
  27. Polit J., Chiny 1946-1949, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2010. [Google Scholar]
  28. Polit J., Gorzki triumf: wojna Chińsko-Japońska 1937-1945, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2013. [Google Scholar]
  29. Polit J., Japońska polityka zagraniczna 1895-1945, Wydawnictwo ARCANA, Kraków 2015. [Google Scholar]
  30. Rodziński W., Chiny w ogniu: rewolucja w latach 1925-1927, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983. [Google Scholar]
  31. Urbanowicz W., Ogień nad Chinami: wojenne wspomnienia dowódcy Dywizjonu 303, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007. [Google Scholar]
  32. Woźniakowski K., Polonia Chińska w latach 1897-1949 i jej życie kulturalno-literackie, cz. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Kraków 1976. [Google Scholar]
  33. Woźniakowski K., Polonia Chińska w latach 1897-1949 i jej życie kulturalno-literackie, cz. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Kraków 1976. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.